Mukaddesatçılık ve mukaddesatçı tarih yazımı: Necip Fazıl Kısakürek, Kadir Mısıroğlu ve M. Şevket Eygi
Mukaddesatçılık and Mukaddesatçı historiography: Necip Fazıl Kısakürek, Kadir Mısıroğlu ve M. Şevket Ezgi
- Tez No: 925888
- Danışmanlar: PROF. DR. MURAT METİNSOY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Siyasal Bilimler, Political Science
- Anahtar Kelimeler: Mukaddesatçılık, Milliyetçi mukaddesatçılık, Milliyetçi Muhafazakârlık, Muhafazakârlık, islamcılık, tarih yazımı
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 355
Özet
Bu çalışma Türk siyasi düşüncesinde 1946-1980 tarihleri arasında etkili olan mukaddesatçı düşünceyi ve özellikle de mukaddesatçılığın tarihe bakışını incelemektedir. Mukaddesatçı ideolojiyi Türk siyasi düşüncesinde uç sağ içinde konumlandıran bu tezin amacı söz konusu akımın başını çeken temsilcilerinin Osmanlı ve Cumhuriyet tarihi üzerinden kendi düşüncelerini nasıl meşrulaştırdıklarına odaklanmaktadır. Çok partili siyasi hayata geçişle birlikte Cumhuriyet, devrimler ve CHP hakkında eleştirel düşünceleri ifade edebilmenin nispi olarak kolaylaştığı bir dönem başlamıştır. Bu tez mukaddesatçılığın, dinin siyasi zeminde daha fazla yer bulduğu, kırdan kente göçün yarattığı sosyolojik değişimin yaşandığı ve Soğuk Savaş'ın getirdiği komünizmle mücadelenin düşünce dünyasına damgasını vurduğu bu dönemin politik ikliminin ve politik kültürünün en aşırılıkçı tezahürü olduğunu öne sürmektedir. 1946-1980 yılları arasındaki dönemde Soğuk Savaş'ın etkisiyle yakınlaşan milliyetçi ve islamcı düşünce bu politik iklim içerisinde Cumhuriyet'le birlikte siyasi ve toplumsal alanda yaşanan büyük değişime karşı reaksiyoner bir karakterde kendini gösterdi. Bu yakınlaşma literatürde milliyetçi muhafazakârlık, milliyetçi mukaddesatçılık, milliyetçilik içindeki islamcılık, islamcılık içindeki milliyetçilik, milliyetçi islamcılık veya islamcı milliyetçilik gibi pek çok kategorinin ortaya çıkmasına da sebep olmuştur. Bu çalışma ise, bu tarihler arasında Cumhuriyet ve devrimlere duyulan anti-Kemalist ve reaksiyoner bir tavrın üzerine inşa edilen, Soğuk Savaş dönemi ortaya çıkan antikomünizmden beslenen ve milliyetçi ve islamcı düşüncenin ikisiyle ortak paydalara sahip olsa da daha farklı bir bileşim ifade eden düşüncenin mukaddesatçılık olarak kavramsallaştırılması gerektiğini, söz konusu düşüncenin bilhassa Cumhuriyet'e olan yaklaşımını dikkate alarak öne sürmektedir. Bu doğrultuda Soğuk Savaş koşullarında ortaya çıkmış olan mukaddesatçılığın kavramsal çerçevesi çizilmiş ve ardından mukaddesatçı tarih yazımı mukaddesatçılığın üç önemli sembolü Necip Fazıl Kısakürek, Kadir Mısıroğlu ve Şevket Eygi üzerinden incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
This study analyses the thought of mukaddesatçı that was influential in Turkish political thought between 1946 and 1980, and in particular its view of history. The aim of this thesis, which situates the mukaddesatçı ideology within the far right in Turkish political thought, is to focus on how the leading representatives of this movement legitimised their ideas through Ottoman and Republican history. With the transition to multi-party political life, it became relatively easier to express critical opinions about the Republic, the revolutions and the CHP. This dissertation argues that the mukaddesatçılık isthe most extremist manifestation of a political climate and political culture of this period, when religion found more space on the political ground, the sociological change caused by rural-urban migration and the struggle against communism brought about by the Cold War left its mark on the Turkish political thought. In the period between 1946-1980, nationalist and Islamist thought, which became closer under the influence of the Cold War, manifested itself in this political climate in a reactionary character against the great changes in the political and social sphere with the Republic. This rapprochement led to the emergence of many categories in the literature such as nationalist conservatism, nationalist mukaddesatçılık, Islamism within nationalism, nationalism within Islamism, nationalist Islamism or Islamist nationalism. This study, on the other hand, argues that the thought, which was built on an anti-Kemalist and reactionary attitude towards the Republic and revolutions between these dates, which was fed by the anticommunism that emerged during the Cold War period, and which expresses a different combination although it has common denominators with both nationalist and Islamist thought, should be conceptualised as mukaddesatçılık, taking into account the approach of this thought to the Republic in particular. In this direction, the conceptual framework of mukaddesatçılık, which emerged under Cold War conditions, is drawn and then mukaddesatçı historiography is analysed through three important symbols of mukaddesatçılık, Necip Fazıl Kısakürek, Kadir Mısıroğlu and ġevket Eygi.
Benzer Tezler
- 1945-1960 döneminde Türkiye'de İslami canlanış: Dergiler ve söylemler
Islamic revival in Turkey between 1945-1960: Periodicals and discourses
CANAN ÖZKILIÇ CEBECİ
- Türkiye'de mukaddesatçı anti-Kemalizm (1945-1960)
Mukaddesatçi anti-Kemalism in Turkey (1945-1960)
ERTUĞRUL MEŞE
Doktora
Türkçe
2022
Siyasal BilimlerHacettepe ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA ACUN