Cumhuriyet Döneminde Erzurum'da tilavet geleneği: Meşhur kurra ve okuyucular
Recitation tradition in Erzurum during the Republican Era: Famous quran and readers
- Tez No: 925967
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ALİ YILMAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 188
Özet
Erzurum, coğrafi ve kültürel konumu sayesinde ilk dönemlerden beri dinî ve kültürel boyutta kendini muhafaza edebilmiş bir şehirdir. Bu kadim şehir, tarihi süreçte Horasan, Türk ve İslam kültür medeniyetinin hayat bulduğu şehirlerden biri olmuştur. Bununla beraber İslami ve tasavvufi ilimler açısından hem Horasan bölgesinde hem de İslam coğrafyasında adından söz ettiren önemli merkezlerden biri olmuştur. Bu şehir, tarihi İpek Yolu üzerinde bulunması nedeniyle İran ve Horasan bölgeleri ile tarihî, kültürel ve ticarî ilişkilere sahip olmuştur. Bu stratejik konumu hasebiyle Erzurum uleması, İran, Horasan, Mısır ve Şam bölgesi ilim adamlarıyla etkileşim içerisinde olmuşlardır. Erzurum'un kıraat eğitiminde öncü rol oynaması bu kültürel etkileşimin sonucudur. Horasan yöresinden İstanbul'a geçen ulema, Erzurum'a uğramış böylece kültürel ikliminin havasını teneffüs etmiştir. Erzurum ulemasının Arapça ve Farsça dilinde eserler vermesi, bu şehrin Horasan, Mısır ve Şam ilmî havzasından esinlendiğinin delilidir. Zira Erzurum yöresinde her âlimin elinde Farsça ve Arapça eserler olması, bu iki dili iyi derecede bildiklerini göstermektedir. Nitekim bir şehrin kültürel alt yapısı içerisinde en önemli faktörlerden biri dildir. Dil bir toplumun kültürünün hem bir parçası hem de o kültürün aktarımını sağlayan etkendir. Erzurum, nice âlime ve kârîe ev sahipliği yapan bir şehir olduğu gibi, kıraât geleneği zaviyesinden de bir hayli zengindir. Bu şehir, tarihten günümüze kıraât geleneğini korumuş ve devam ettirmiştir. Erzurum kıraât geleneği cami, medrese ve tasavvuf zaviyelerinde kendine özgü okuyuş ve üslup doğurmuştur. Erzurum'da dinî ilimler geleneği içerisinde ortaya çıkan ve şifahi olarak günümüze kadar nakledilen kıraât geleneğinin sonraki nesillere aktarılması bir hayli önem taşımaktadır. Bu bağlamda Erzurum'un meşhur kârîleri ve yöredeki kıraât geleneğini yansıtan güzel sesli hafızların, imamların ve müezzinlerin camilerde yöreye özgü bir üslûpla dile getirdikleri ayetler, ezanlar, salâlar ve dualar bu çalışmada ele alınmıştır. Erzurum yöresinde takriben beş yüz yıldır devam etmekte olan ve bir hayli dinsel inanış şekillerinin yanında farklı bir geleneği içinde barındıran, hayırlı bir miras olarak geçmişten geleceğe aktarılan bin bir hatim konusunda toplumun hafızasında yer edinen tüm bilgi ve birikimin zapt ve rabt altına alınması, bu ritüelin tanınması, uygulanan pratiklerin bilimsel düzlemde değerlendirilerek dini, kültürel, tarihsel ve toplumsal nedenlerin ortaya çıkarılması tezin hedefleri arasındadır. Ayrıca bu çalışmada, Erzurum'da her yılın bitim ve başlangıcında icra edilen bin bir hatimi kimlerin oluşturduğunu, bununla neyi amaçladığını ve ne şekilde uyguladığını, geleneğin bugünkü durumunun ve ritüele bu ismin verilme sebeplerinin ne olduğu, dini ve toplumsal açıdan bin bir hatime atfedilen önemin ne olduğunun cevabı aranmıştır. Bu çalışmanın bir diğer amacı da Erzurum'da kıraât geleneğini, keyfiyetini, kıraât öncülerini, hatmin keyfiyetini, bin bir hatim geleneğini ve Türkiye'deki etkisini ortaya koymaktır.
Özet (Çeviri)
Erzurum is a city that has been able to maintain itself in a religious and cultural dimension since the early periods thanks to its geographical and cultural location. This ancient city has become one of the cities where Khorasan, Turkish and Islamic cultural civilization came to life in the historical process. However, in terms of Islamic and Sufi sciences, it has become one of the important centers that has made its name both in the Khorasan region and in the Islamic geography. This city has historical, cultural and commercial relations with Iran and Khorasan regions due to its location on the historical Silk Road. Due to this strategic location, the ulema of Erzurum have interacted with scholars from Iran, Khorasan, Egypt and the Damascus region. The fact that Erzurum plays a leading role in kirat education is the result of this cultural interaction. Passing from the Khorasan region to Istanbul, the ulema stopped by Erzurum, thus inhaling the air of its cultural climate. Persian Arabic and the fact that the ulema of Erzurum give works in Arabic and Persian is evidence that this city was inspired by the scientific basin of Khorasan, Egypt and Damascus. Arabic Persian and Arabic works are in the hands of every scholar in the Erzurum region, which shows that they know these two languages well. As a matter of fact, one of the most important factors in the cultural infrastructure of a city is language. Language is both a part of the culture of a society and a factor that ensures the transmission of that culture. As Erzurum is a city that hosts many scholars and karies, it is also very rich in the lodges of kirat tradition. This city has preserved and continued the tradition of kirat from history to the present. The kirat tradition of Erzurum has given rise to its own unique way of reading and style in mosques, madrasas and sufi lodges. It is of great importance to transfer the kirat tradition, which originated in the tradition of religious sciences in Erzurum and has been healingly transmitted to the present day, to the next generations. In this context, the verses, azans, salas and prayers of the famous wives of Erzurum and the beautiful vocal Tues reflecting the tradition of the kirat in the region, the imams and muezzins expressed in mosques in a style unique to the region, are discussed in this study. Among the goals of the thesis are to capture and subdue all the knowledge and knowledge that has been going on for about five hundred years in the Erzurum region and contains a lot of religious beliefs as well as a different tradition, which has taken place in the memory of the community about a thousand and one hatims transferred from the past to the future as an auspicious heritage, to recognize this ritual, to evaluate the applied practices on a scientific level and to reveal the religious, cultural, historical and social reasons. Dec. In addition, in this study, the answer to who constitutes the thousand and one hatimi performed at the end and beginning of each year in Erzurum, what is its purpose and how it is applied, what is the current state of the tradition and the reasons for giving this name to the ritual, what is the importance attributed to the thousand and one hatimi from a religious and social point of view, has been searched. Another purpose of this study is to reveal the kirat tradition in Erzurum, its arbitrariness, kirat pioneers, hatmin arbitrariness, bin one hatim tradition and its impact in Turkey.
Benzer Tezler
- Varlık Gazetesine göre Cumhuriyet döneminde Erzurum(1923-1935)
Erzurum during the republic period according to Varlik Newspaper(1923-1935)
HARUN ÇİNİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
TarihErzurum Teknik ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT KÜÇÜKUĞURLU
- Cumhuriyet Döneminde Erzurum ekonomisinin Türkiye ve Kafkasya açısından önemi
The importance of Erzurum economy in terms of Turkey and caucasus in the Republic Period
İBRAHİM GÜNDÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
EkonomiMarmara ÜniversitesiOrtadoğu Ekonomi Politiği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RECEP ULUSOY
- İstiklal Mahkemeleri ve Şapka İnkılabının Erzurum'daki yansımaları
Independence Courts and reflections of Hat Revolution in Erzurum
DİDEM AKDOĞAN
- Demokrat Parti' nin iktidara gelişinin Erzurum'a yansıması (Erzurum gazetesi'ne göre)
Reflection of Democratic Party's coming to power in Erzurum (according to Erzurum newspaper)
SEDA HASDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Siyasal BilimlerErzurum Teknik ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT KÜÇÜKUĞURLU