Hikâye-i Kırk Vezîr (İnceleme-metin)
Story of the Forty Vizier (Review-text)
- Tez No: 926191
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYSUN ÇELİK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 360
Özet
Klasik Türk edebiyatı geniş coğrafyalarda asırlarca güçlü bir varlık sürdüren, zengin bir hazineye sahip özgün bir edebiyattır. Daha çok manzum metinlerle öne çıkarılan klasik Türk edebiyatının keşfedilmeyi bekleyen birçok mensur eseri ve mensur hikâyesi bulunmaktadır. Mensur hikâyeler, konuları ve kurguları yönüyle bugünün okuyucusuna hitap edebilecek niteliktedir. Klasik Türk edebiyatında mensur hikâyeler telif, tercüme ya da adaptasyon yoluyla ortaya konulmuştur. Bunların çok bilinenleri; Bahtiyâr-nâme, Binbir Gece Hikâyeleri, Binbir Gün Hikâyeleri, Camasb-nâme, Hümâyûn-nâme, Kelile ve Dimne, Kırk Vezîr Hikâyeleri, Sindbâd-nâme, Süleymân-nâme ve Tûtî-nâme'dir. Kırk Vezîr Hikâyeleri, Arap kaynaklı bir hikâye olmasına rağmen içinde Hint ve Fars edebiyatlarına dair unsurlar da barındırmaktadır. Çerçeve hikâye tekniğiyle oluşturulan eserde olay örgüsü, bir şâhın ikinci karısının şehzâdeye âşık olup ona iftira atması hadisesiyle başlar. Bunun üzerine kırk vezir, oğlunu bağışlaması için kırk gün boyunca şâha kırk hikâye anlatır. Buna mukabil, şâhın karısı da şehzâde aleyhine şâha hikâyeler aktarır. Kırk Vezîr Hikâyeleri'nin klasik Türk edebiyatındaki ilk tercümesi Ahmed-i Mısrî tarafından 15. yüzyılda yapılmış ve II. Murad'a sunulmuştur. Bugünkü tespitlerimize göre 28 tane tercümesi bulunan eserin bir tercümesi de H. 1338/M. 1919-1920 tarihinde Süleymân Sûdî tarafından hazırlanarak“Hikâye-i Kırk Vezîr”adıyla Dersaadet Basımevi'nde Arap harfleriyle yayımlanmıştır. Sûdî'nin yazılı veya sözlü hangi kaynaktan esinlendiğini belirtmeyerek hazırladığı bu tercüme, bugün Türk Dil Kurumu Kütüphanesi'nde DilN/155 arşiv numarasıyla kayıtlıdır. Bu çalışmada, 30 ana başlık ve 126 sayfadan oluşan“Hikâye-i Kırk Vezîr”adlı matbu eser ele alınmıştır. Çalışma; Giriş, 1. Bölüm, 2. Bölüm, Sonuç ve Kaynakça bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde hikâye kavramına, Kırk Vezîr Hikâyeleri'nin kaynağı ve gelişimine, tespit edilmiş nüshalarına, nüshalar üzerinde yapılmış çalışmalara ve son olarak Sûdî'ye değinilmiştir. 1. Bölüm'de Kırk Vezîr Hikâyeleri'nin muhteva ve şekil özellikleri açısından incelemesi yapılmıştır. Ek olarak incelenen nüshanın diğer nüshalarla karşılaştırılmasına yer verilmiştir. 2. Bölüm'de ise metin transkripsiyonlu olarak Latin alfabesine aktarılmıştır. Sonuç ve Kaynakça bölümleriyle çalışma tamamlanmıştır.
Özet (Çeviri)
Classical Turkish literature is a unique literature with a rich treasure that has maintained a strong presence in wide geographies for centuries. Classical Turkish literature, which is mostly emphasized with verse texts, has many prose works and prose stories waiting to be discovered. Prose stories can appeal to today's readers in terms of their subjects and fictions. In classical Turkish literature, prose stories were written, translated or adapted. The most well-known of these are Bahtiyâr-nâme, Thousand and One Nights Stories, Thousand and One Days Stories, Camasb-nâme, Hümâyûn-nâme, Kelile and Dimne, Forty Vizier Stories, Sindbâd-nâme, Süleymân-nâme and Tûtî-nâme. Although the Forty Vizier Stories is an Arabic story, it also contains elements of Indian and Persian literatures. The plot begins with the incident in which the second wife of a shah falls in love with the prince and slanders him. Thereupon, forty viziers tell forty stories to the shah for forty days to get him to forgive his son. In return, the shah's wife tells stories against the shah. The first translation of the Forty Vizier Stories in classical Turkish literature was made by Ahmad-i Misrî in the 15th century and presented to Murad II. According to our current findings, there are 28 translations of the work, and one translation was prepared by Sûdî in H. 1338 / 1919-1920 and published in Arabic letters in Dersaadet Press with the name“Hikâye-i Kırk Vezîr”. This translation, which Süleymân Sûdî prepared without specifying from which written or oral source he was inspired, is today registered in the Library of the Turkish Language Institution under the archive number DilN/155. In this study, the printed work“Hikâye-i Kırk Vezîr”consisting of 30 main titles and 126 pages is analyzed. The study consists of Introduction, Chapter 1, Chapter 2, Conclusion and Bibliography. In the introduction, the concept of story, the source and development of Kırk Vezîr Hikâyeleri, the identified copies, the studies made on the copies and finally Sûdî are mentioned. In Chapter 1, Kırk Vezîr Hikâyeleri is analyzed in terms of content and formal features. In addition, a comparison of the analyzed copy with other copies is given. In Chapter 2, the text is transcribed into Latin alphabet with transcription. The study is completed with the Conclusion and Bibliography sections.
Benzer Tezler
- Tarih-i Kırk Vezir (İlk 126 sayfa) (İnceleme-metin)
The History of Fourty Vizier (First 126 page) (Review-text)
ŞEYMA BULDUK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıAdıyaman ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞEHRABANI ALLAHVERDİYEVA
- Kadınlar üzerine bir hikâye kitabı: Mekr-i Zenân (metin-inceleme)
A storybook on women: Mekr-i̇ Zenan (text-investigation)
MELTEM DENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıDüzce ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLHAN GENÇ
- Şeyhzâde-Kırk Vezir hikâyeleri, Topkapı, Revan 1081 (vr. 1b-35a)(inceleme-metin-dizin-tıpkıbasım)
Şeyhzâde- Forty Viziers story, Topkapı, Revan 1081 (vr. 1b-35a)(analysis-context-indexs-facsmile)
AYŞE ŞEKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLDEN SAĞOL YÜKSEKKAYA
- Kırk Vezir Hikayeleri I (inceleme) 2 cilt
Başlık çevirisi yok
MÜBECCEL KIZILTAN
Doktora
Türkçe
1991
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ALPARSLAN
- The interface between the oral and the written in Ottoman literature: The reader notes on the manuscript of The Story of Fîrûzşâh
Osmanlı edebiyatında sözlü ve yazılı olanın ilişkisi: Hikâye-i Fîrûzşâh yazmasının üzerindeki okuyucu notları
ELİF SEZER
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Şehir ÜniversitesiKültürel Çalışmalar Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CEMİL İRVİN SCHİCK