Osmanlı vergi kanunlarının şer'îliği: Fetva literatürü çerçevesinde bir inceleme (15. ve 16. asırlar)
The sharīa of Ottoman tax laws: An analysis within the framework of fatwa literature (15th and 16th centuries)
- Tez No: 926742
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖZGÜR KAVAK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 390
Özet
Osmanlı kanunnamelerindeki en detaylı ve kapsamlı hükümler vergi alanına dairdir. Osmanlı vergi kanunları, İslam vergi hukuku açısından ele alındığında bazı vergilerin şer'î vergiler olarak düzenlenen kısmı dışında veya şer'î vergilere ek yeni vergiler olduğu izlenimi ilk etapta bu kanunların şer'î hukuk gözetilerek taknîn edildiği konusunda şüphe uyandırmaktadır. Bu durum Osmanlı vergi sistemine yönelik çalışmalarda şer'î ve örfî kategorisinde tasnif edilen vergiler konusunda farklı değerlendirmelere yol açtığı gibi şer'î ve gayr-ı şer'î olarak kabul edilen vergiler hakkında da farklı yaklaşımlara neden olmuştur. Kimi çalışmalarda örfî olarak değerlendirilen bir vergi başka bir çalışmada şer'î veya gayr-ı şer'î olduğu yönünde yahut da tam tersi değerlendirmeler yapılabilmektedir. Bu çalışma, 15 ve 16. yüzyılların kanûn-i Osmânîleri ile bunların Anadolu ve Rumeli coğrafyası sancakları için uyarlanmış metinlerinde vaz edilen vergilere ilişkin hükümleri bilhassa devrin ulemasının fetvaları çerçevesinde ele alarak şer'î olarak kabul edilen vergiler ile şer'î olarak kabul edilmeyen vergilerin detaylı bir analizini yapmaktadır. Bu sayede elinizdeki çalışma, Osmanlı vergi sistemini inceleyen diğer çalışmalardan farklı olarak söz konusu iki yüzyılda tahsil edilen vergilerden hangilerinin şer'î, hangilerinin gayr-ı şer'î örfî vergiler olduğu konusunda özgün bir panorama ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
The most detailed and comprehensive provisions in the Ottoman law codes pertain to taxation. When viewed from the perspective of Islamic tax law, the Ottoman tax laws raise doubts about the extent to which these laws were formulated with Islamic legal principles in mind. This is due to the impression that they contain certain taxes organized as sharīa taxes, in addition to new taxes supplementary to those sharīa taxes. This situation has led to varying assessments in studies concerning the Ottoman tax system, particularly regarding the classification of taxes into sharīa and customary categories, as well as different approaches to taxes considered sharīa and non-sharīa. In some studies, a tax evaluated as customary may be regarded as either sharīa or non-sharīa in another study, or vice versa. This study takes an in-depth look at the provisions concerning taxes outlined in the Ottoman laws (kanûn-i Osmânî) of the 15th and 16th centuries, particularly in the adapted texts for the provinces of Anatolia and Rumelia, and analyzes the relationship between taxes accepted as sharīa and those not accepted as sharīa, especially in light of the fatwas issued by scholars of the time. Thus, the present study reveals a genuine panorama of which taxes collected in these two centuries were sharīa and which were non-sharīa customary taxes, differentiating it from other studies on the Ottoman tax system.
Benzer Tezler
- 405 nolu Çermik şer'iyye sicilinin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi (H.1310-1312/ M.1894-1895)
Başlık çevirisi yok
ABDULLAH CENGİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
TarihDicle Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET KARATAŞ
- Tanzimat Devri'nde vergi sisteminde yapısal reformlar (1839-1876)
Reforms made on tax system's in Tanzimat Period (1839-1876)
FİLİZ DÜRÜMOĞLU
- Cumhuriyet Dönemi Türkiye'de hayvanlar vergisi (1923-1950)
Period of the Republic of animals tax in Turkey (1923-1950)
HİLMİ RIDVAN KOCAOĞLU