An approach to analyse Turkish syntax at the morphosyntactic level
Türkçe sözdiziminin biçim-sözdizimsel seviyede analiz edilmesi yöntemi
- Tez No: 927102
- Danışmanlar: PROF. DR. ERCAN SOLAK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Işık Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 102
Özet
Sözdizim analizi Doğal Dil İşleme alanında kullanılan temel yöntemlerden biridir. Sözdizimsel Analiz işlemi tümce yapısının çeşitli şekillerde analiz edilmesine imkan tanır. Bileşen analizi de bu yollardan bir tanesidir. Bu yöntem tümce yapısını sözcükler ve tamlamalar arasındaki hiyerarşik ilişkiler olarak tanımlar ve ilişkilerin oluşturduğu bu yapıyı ağaç formatında gösterir. Bileşen çözümlemesi, bileşenlerin nasıl birleştiğini ve hangi bileşenleri oluşturduğunu açıklayan bileşen gramerini kullanır. Bu gramerde sözcüklerden tümcenin kendisine kadar olan tüm yapılar bileşenlerce temsil edilir. Tasarımı gereği, bu yaklaşım dilin evrensel özelliklerine odaklanıyor olsa da yaklaşımın odağı hep İngilizce üzerine olmuştur. Bu durum bileşen yönteminin biçimbirim yönünden zengin dillerde biçimbirimlerin sözdizime kattığı detayları kaçırmasına neden olur. Bu çalışmada, biçimbirim yönünden zengin dillerin için bileşen yöntemindeki zorlukların üstesinden gelen bir uzantı öneriyoruz. Fikirlerimiz Türkçeye için kurgulanmış olsa da Türkçeye benzer herhangi bir dil için de kullanılabilir. Uzantımız bileşen çözümlemesinin biçimbirim düzeyinden başlamasını sağlar. Böylece, biçimbirimsel yapıların sözdizim analizine katılmasını sağlıyoruz ve sözdizime olan etkilerini gösteriyoruz. Önerilerimizi CYK algoritması üzerinde uyguladık. Sözdizim analizinde, özel kurallarla, biçimbirimlerden kaynaklanan muğlaklıkları analiz sürecine dahil ediyoruz. Ek olarak, Türkçe için, biçimbirim odaklı bir bileşen kümesi tasarladık. Tasarladığımız bu küme ekleri, gövdeleri ve başı gövde olan tamlamaları içerir. Çalışmamızı küçük bir ağaç bankası ve ondan üretilen gramer ile gösteriyoruz.
Özet (Çeviri)
Syntactic analysis allows us to analyse the sentence structure in various ways. Constituency parsing is one of the various ways of conducting syntactic analysis. This parsing method defines sentence structure as hierarchical relationships between words or phrases and represents them in tree form. Constituency parsing employs constituency grammar which defines how constituents combine and form other constituents. In this grammar, any syntactic structure from the sentence to the words is represented by the constituents. Although this approach is designed to focus on universal aspects of the languages, English has always been in its focus. This situation makes the constituency approach miss the details that the morphology puts in the syntax of morphologically rich languages. In this study, we implement an extension for the constituency parsing which overcomes the challenges in parsing of MRL (Morphologically Rich Language). We propose ideas tailored to Turkish, yet they can be used for any language like Turkish. Our extension enables the constituency parsing to start at the morpheme level. Thus, we involve morphemic structures in the parsing process and express their syntactic effects on the structure. We have our implementations by extending the CYK (Cocke Younger Kasami) algorithm. During parsing, we utilize extra rules to transfer the ambiguity in morphology to the parsing. In addition, we designed a morpheme-focused constituency set for Turkish. This set involves affixes, stems and phrases headed by a stem. We demonstrate our work with a mini treebank and the grammar generated from it.
Benzer Tezler
- Bina işlevi ile bina biçimi ilişkisinde çizge teorisi kullanımı ile veri eldesi
Obtaining data by using graph theory within the context of building function and building form
MEHMET TAYFUN YILDIRIM
- Uluslararası öğrencilerin akademik yazmalarının geliştirilmesine yönelik bir eylem araştırması
An action research for the improvement of academic writing of international learners
FATİH KAHRAMAN
Doktora
Türkçe
2024
Eğitim ve Öğretimİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaTürkçe ve Sosyal Bilgiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA BÖLÜKBAŞ KAYA
- Mimarlık-göstergebilim ilişkileri/mimarlıkta iletişim yolları üzerine bir inceleme
A Search about relationship linguistic, semiotics and architecture-the modes of architectural communication
ÜMİT KALPAKLI
- Exploring the spatial determinants in different types of retail clusters the case study of Üsküdar
Farklı ticaret kümelerine etki eden mekansal faktörlerin incelenmesi Üsküdar örneği
CANSIN AKBAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE SEMA KUBAT
- Kentsel breccia üzerinden bir kent okuma modeli: Beşiktaş'ın gizli katmanları ve bellek anlatıları
An urban reading model through urban breccia: The hidden layers and memory narratives of Beşiktaş
ELİF ÖZTÜRK AKSOY
Doktora
Türkçe
2025
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PELİN DURSUN ÇEBİ