Mekânsal kalite bağlamında bir inceleme; Afyonkarahisar Anıtpark ve Cumhuriyet Meydanı örneği
An examination in the context of spatial quality; the case of Afyonkarahisar Anıtpark and Cumhuriyet Square
- Tez No: 927735
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA KAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: KTO Karatay Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 175
Özet
Cumhuriyet dönemi, yalnızca ülke yönetiminin değil, aynı zamanda şehirleşme ve kentsel yapının dönüşümünü de beraberinde getirmiştir. Cumhuriyet öncesi dönemde kentlerin ve yerleşimlerin odak noktası olan cami ve cami avlularındaki yapılar halkın sosyal, kültürel, ticari ve siyasi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla önemli kamusal alanlar olarak kullanılıyordu. Cumhuriyet ile birlikte ise kent merkezlerinde, Atatürk ve onun kazandığı zaferlerin sembolü olarak heykel ve anıtlar inşa edilmeye başlanmış, bu anıtların konumlandırıldığı meydanlar ise özenle seçilmiş ve genellikle ''Cumhuriyet Meydanı'' olarak adlandırılmıştır. Bu meydanlar, halkın sosyal etkileşimde bulunduğu, toplumsal hafızanın ve Cumhuriyet ideolojisinin simgelerinin buluştuğu kamusal alanlar olarak, kentsel odak noktaları haline gelmiştir. Cumhuriyet Meydanları, kentsel odaklar olarak yalnızca estetik ve sembolik değil, aynı zamanda sosyal yaşamın dinamiklerini belirleyen, kolektif belleği yaşatan alanlar olarak şekillenmiştir. Ancak 1950'lerden itibaren başlayan kent içi göç ve sanayileşme il birlikte, hızla büyüyen ve dönüşen kentlerde bu meydanların yetersiz kalması ve artan nüfusa cevap verememesi, mekânsal kalitelerinin azalmasına yol açmıştır. Bu süreç, özellikle kentsel odak olarak belirlenen bu alanların hem işlevsel hem de sembolik değerinin zamanla kaybolmasına neden olmuştur. Afyonkarahisar İli sınırları içinde yer alan Anıtpark ve Cumhuriyet Meydanı, kentsel odak noktaları olarak seçilmiş ve mekânsal kaliteleri bağlamında incelenmiştir. Bu çalışma, kentlerin tarihsel gelişimi, toplumsal yapısı ve Cumhuriyet ile birlikte şekillenen kentsel odakların, büyüyen ve dönüşen şehirlerdeki rolünü anlamayı hedeflemektedir. Çalışma kapsamında anıt kavramı ve kültürümüzdeki yeri, meydan ve anıt meydanlar ile mekânsal kalite ve parametreleri incelenmiştir. PPS ( Project For Public Spaces) tarafından belirlenen ''başarılı bir yer oluşturma'' çalışmasının üst başlıkları olan sosyallik, kullanım ve aktiviteler, konfor ve imaj, ulaşım ve bağlantılar parametreleri kullanılarak anket soruları hazırlanmıştır. Kent meydanını yapılan anket çalışması ile 100 kullanıcıdan alınan cevaplar SPSS programında değerlendirilmiştir.“Aktivite ve Kullanımlar”ile“Erişim ve Bağlantılar”arasındaki güçlü ilişki, bu iki değişkenin birlikte değerlendirildiğinde daha yüksek bir anlam ifade ettiğini, benzer şekilde,“Sosyallik”ile diğer değişkenler arasındaki pozitif ilişkiler, sosyal bağların meydan kullanımı ve memnuniyeti üzerinde önemli bir etkisi olduğunu göstermiştir.
Özet (Çeviri)
The Republican era has brought about not only a transformation in the governance of the country but also in urbanization and the structure of cities. In the pre-Republican period, structures located around mosques and their courtyards, which were the focal points of cities and settlements, were used as important public spaces to meet the social, cultural, commercial, and political needs of the people. With the advent of the Republic, statues and monuments began to be constructed in city centers as symbols of Atatürk and the victories he achieved. The squares where these monuments were placed were carefully chosen and often referred to as“Republic Squares.”These squares became urban focal points, serving as public spaces where people interacted socially, and where the symbols of collective memory and Republican ideology converged. As urban focal points, Republic Squares have developed not only as aesthetic and symbolic spaces but also as areas that shape the dynamics of social life and keep collective memory alive. However, starting from the 1950s, with internal migration and industrialization, the rapid growth and transformation of cities led to the inadequacy of these squares, unable to meet the needs of the growing population, which resulted in a decrease in their spatial qualities. This process, especially in these areas designated as urban focal points, led to the gradual loss of both functional and symbolic value over time. Anıtpark and Cumhuriyet Meydanı, located within the boundaries of Afyonkarahisar Province, have been selected as urban focal points and examined in the context of their spatial qualities. This study aims to understand the role of urban focal points shaped by the historical development of cities, their social structure, and the Republic in growing and transforming cities. Within the scope of the study, the concept of monument and its place in our culture, squares, and monument squares, as well as spatial quality and parameters, were examined. Survey questions were prepared using the parameters of sociability, use and activities, comfort and image, and accessibility and connections, which are the main headings of the“creating a successful place”framework defined by Project for Public Spaces (PPS). The responses from 100 users collected through the survey conducted in the city square were evaluated using the SPSS program. The strong relationship between“Activity and Uses”and“Access and Connections”indicates that these two variables are more meaningful when considered together, and similarly, the positive relationships between“Sociability”and other variables show that social connections have a significant impact on square usage and satisfaction.
Benzer Tezler
- Yaşanabilirlik bağlamında kaliteli çevre kavramı üzerine bir inceleme: Tarihi Yarımada örneği
An investigation on the concept of enviromental quality in context of livability: The case of the Historic Peninsula
EDA YALÇINKAYA KAHYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKİYE YENEN
- A study on the development of shopping avenues in the context of spatial characteristics: Bahariye Avenue as a case study
Alışveriş caddelerinin değişiminin mekansal kalite bağlamında incelenmesi: Bahariye Caddesi örneği
MEHMET EMRE AKIN
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
MimarlıkYeditepe ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEYNEP YAZICIOĞLU HALU
- Konut tasarımında bir kalite unsuru olarak esneklik temelli yaklaşımların değerlendirilmesi
Evaluation of flexibility-based approaches as a quality element in housing design
ESİN HASGÜL
Doktora
Türkçe
2018
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA AHSEN ÖZSOY
- Çocukların mekan algısı ve katılımcı tasarım yöntemlerinde rolü: Muş ve Harran yerleşimleri
Children's space perception and the role in participatory design methods:Muş and Harran settlements
BAŞAK İNCEKARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLŞEN AYTAÇ
- Kamusal alanların mekansal kalitesinin artırılmasına yönelik bir model: İstanbul Sadabad ve Maçka Demokrasi Parkı
A model for improving the spatial quality of public spaces: İstanbul Sadabad and Maçka Democracy Park
SEDA ERDOĞAN
Doktora
Türkçe
2023
MimarlıkİSTANBUL BEYKENT ÜNİVERSİTESİMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞENGÜL ÖYMEN GÜR