Türkiye'de havayolu sektöründe teknoloji kullanımının pilot performansına etkisi üzerine nitel bir inceleme
A qualitative study on the effect of technology use on pilot performance in the airline industry in Türkiye
- Tez No: 927744
- Danışmanlar: DOÇ. DR. DİDEM RODOPLU ŞAHİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sivil Havacılık, Civil Aviation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Havacılık Yönetimi Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 118
Özet
Havacılık sektörü, teknolojik yeniliklerin hızla entegre edildiği ve bu yeniliklerin operasyonel süreçler ile insan faktörü üzerindeki etkilerinin dikkatle izlendiği bir alan olarak öne çıkmaktadır. Modern uçuş yönetim sistemleri, otomasyon teknolojileri ve sürdürülebilir yakıt uygulamaları gibi unsurlar, sektörde güvenlik, verimlilik ve çevresel sürdürülebilirlik hedeflerini şekillendirmektedir. Bu bağlamda, pilotların teknolojik sistemlerle etkileşimleri, karar alma süreçleri ve mesleki gelişimleri, havacılık sektörünün genel performansı üzerinde doğrudan bir etkiye sahiptir. Bu çalışma, havayolu sektöründe teknolojinin pilot performansı, karar alma süreçleri ve operasyonel verimlilik üzerindeki etkilerini incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma, uçuş yönetim sistemleri (FMS), otomasyon teknolojileri, simülatör tabanlı eğitim araçları ve sürdürülebilir havacılık uygulamalarının pilotların mesleki deneyimleri ve algıları üzerindeki rolünü detaylandırmaktadır. Çalışma, aynı zamanda insan-makine etkileşimlerini ve teknolojik adaptasyon süreçlerini de ele alarak, havacılık sektörünün dijitalleşme sürecindeki fırsatları ve zorlukları ortaya koymayı hedeflemektedir. Araştırmanın temel veri kaynağını, Türkiye'de aktif olarak çalışan 17 pilotla gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış mülakatlar oluşturmaktadır. Katılımcılar, farklı havayolu şirketlerinden ve çeşitli deneyim seviyelerinden seçilerek geniş bir bakış açısı sunmaları hedeflenmiştir. Mülakat verileri, NVivo yazılımı kullanılarak tematik analiz yöntemiyle incelenmiş ve elde edilen bulgular, teknoloji kullanımının pilotların performansı üzerindeki etkilerini çok yönlü bir şekilde açıklamıştır. Araştırmanın bulguları, beş ana tema altında sınıflandırılmıştır: teknolojik adaptasyon, iş yükü ve stres, eğitim ve gelişim, insan-makine etkileşimi ve çevresel farkındalık. Teknolojik adaptasyon teması, uçuş yönetim sistemlerinin günlük operasyonlardaki rolü, kokpit teknolojilerine adaptasyon zorlukları, havacılık yazılımlarının güvenilirliği ve karar alma süreçlerinde gerçek zamanlı verinin kullanımı gibi alt başlıklarda incelenmiştir. İş yükü ve stres teması, düzensiz uçuş programlarının yorgunluğa etkisi, uzun ve kısa mesafeli uçuşların stresörleri ve kriz durumlarında iş yükü yönetimi gibi faktörleri kapsamaktadır. Eğitim ve gelişim teması ise simülatör tabanlı eğitimin etkinliği, artırılmış ve sanal gerçeklik uygulamaları ile eğitim, sürekli mesleki gelişim programları ve multi-crew eğitimlerinde iş birliğini içermektedir. İnsan-makine etkileşimi teması, otomasyona güven ve bağlılık, manuel ve otomatik kontrol geçişleri ile kokpit sistemlerinin ergonomisi gibi konuları kapsamaktadır. Çevresel farkındalık teması ise sürdürülebilir havacılık yakıtlarının kullanımı, yeşil havalimanı altyapısı ve çevresel politikaların pilot uygulamalarına etkisi gibi alt başlıklarda ele alınmıştır. Katılımcıların görüşlerinden elde edilen bulgular, havacılık sektöründeki mevcut uygulamaların güçlü ve zayıf yönlerini açıkça ortaya koymuş ve iyileştirme alanlarına ışık tutmuştur. Çalışmada, literatürdeki mevcut bilgilerle karşılaştırma yapılarak, teknolojik sistemlerin sektörel gelişime nasıl entegre edildiği analiz edilmiştir. Ayrıca, araştırma bulguları, eğitim süreçlerinin iyileştirilmesi, insan-makine etkileşiminin optimize edilmesi ve çevresel sürdürülebilirlik stratejilerinin geliştirilmesi gibi konularda öneriler sunmaktadır. Özellikle uçuş güvenliğinin artırılması, operasyonel verimliliğin sağlanması ve pilotların mesleki tatminlerinin yükseltilmesi açısından teknoloji kullanımına yönelik politikaların önemine vurgu yapılmıştır. Sonuç olarak, bu çalışma, havayolu sektöründe teknolojinin etkilerini hem bireysel hem de operasyonel düzeyde derinlemesine ele alarak, sektörel uygulamalara dair önemli çıkarımlar sunmaktadır. Gelecekteki araştırmalar için ise genişletilmiş örneklem grupları ve farklı bağlamlarda yapılan çalışmalarla, bu bulguların genelleştirilebilirliği artırılabilir. Araştırmanın, hem akademik literatüre hem de sektör uygulamalarına değerli bir katkı sağlaması beklenmektedir.
Özet (Çeviri)
The aviation sector stands out as a domain where technological innovations are rapidly integrated, and the impact of these innovations on operational processes and human factors is closely monitored. Modern flight management systems, automation technologies, and sustainable fuel applications are shaping the goals of safety, efficiency, and environmental sustainability in the sector. In this context, pilots' interactions with technological systems, decision-making processes, and professional development directly influence the overall performance of the aviation industry. This study aims to examine the impact of technology on pilot performance, decision-making processes, and operational efficiency in the airline industry. It elaborates on the role of flight management systems (FMS), automation technologies, simulator-based training tools, and sustainable aviation applications on pilots' professional experiences and perceptions. Additionally, the study addresses human-machine interactions and technological adaptation processes, aiming to identify opportunities and challenges in the digitalization of the aviation sector. The primary data source of the study comprises semi-structured interviews conducted with 17 actively employed pilots in Turkey. Participants were selected from various airlines and experience levels to provide a broad perspective. The interview data were analyzed using thematic analysis via NVivo software, and the findings comprehensively explain the impact of technology use on pilots' performance. The findings are categorized under five main themes: technological adaptation, workload and stress, training and development, human-machine interaction, and environmental awareness. The theme of technological adaptation examines subtopics such as the role of flight management systems in daily operations, challenges in adapting to cockpit technologies, the reliability of aviation software, and the use of real-time data in decision-making processes. The workload and stress theme encompasses the effects of irregular flight schedules on fatigue, stressors in long and short-haul flights, and workload management during crises. The training and development theme addresses the effectiveness of simulator-based training, training with augmented and virtual reality applications, continuous professional development programs, and collaboration in multi-crew training. The human-machine interaction theme focuses on trust and reliance on automation, transitions between manual and automated control, and the ergonomics of cockpit systems. The environmental awareness theme examines subtopics such as the use of sustainable aviation fuels, green airport infrastructure, and the impact of environmental policies on pilot practices. The findings from participants' perspectives clearly reveal the strengths and weaknesses of existing applications in the aviation sector and highlight areas for improvement. By comparing the findings with the existing literature, this study analyzes how technological systems are integrated into sectoral development. The findings provide recommendations for improving training processes, optimizing human-machine interactions, and developing strategies for environmental sustainability. Emphasis is placed on the importance of policies aimed at enhancing flight safety, achieving operational efficiency, and increasing pilots' job satisfaction. In conclusion, this study delves deeply into the effects of technology in the aviation sector at both individual and operational levels, offering significant insights into sectoral practices. For future research, expanding the sample groups and conducting studies in diverse contexts can increase the generalizability of these findings. The study is expected to make a valuable contribution to both academic literature and industry practices.
Benzer Tezler
- Havayolu taşımacılığı sektöründe elektronik ortamda bilet alımının birleşik teknoloji kabul ve kullanım modeli ile incelenmesi
Examining electronic ticketing in air transport sector with unified theory of acceptance and use of technology model
ELA ÖZKOCAGİL
- Leasing, uçak finansmanı ve hava taşımacılığında leasing uygulamaları
Leasing, aircraft financing and leasing applications in airline industry
ALİ OKYAY ÖZTUGRAN
- Teknoloji temelli self servis satış kanallarının algılanan özelliklerinin müşteri deneyimine etkisi
The impact of perceived characteristics of technology based self service sales channels on customer experience
CEM DURAN
Doktora
Türkçe
2016
İşletmeİstanbul Teknik Üniversitesiİşletme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİMET URAY
- Seyahat işletmelerinde bütünleşme ve teknoloji
Integration and technology in travel companies
ERKAN SEZGİN
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
TurizmAnadolu ÜniversitesiTurizm ve Otelcilik İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞÜKRÜ YARCAN
- Türkiye'de tarifesiz yolcu taşımacılığı yapan havayolu şirketi kurulması ve örnek bir uygulama
To set up a company that is carrying passenger by charter at Turkey and implementation
ESER SERBEST
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiYıldız Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN BAŞLIGİL