Şanlıurfa'da fıstık tarımı alanlarında toprak karbon stoğunun mekânsal dağılımı ve haritalanması
Spatial distribution and mapping of soil carbon stock in pistachio fields in Şanlıurfa
- Tez No: 928107
- Danışmanlar: PROF. DR. HİKMET GÜNAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Harran Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 94
Özet
Bu çalışma, Şanlıurfa ili tarım arazilerinde toprak organik karbon stoğu ve organik karbon içeriğinin mekânsal dağılımını belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yarı kurak iklim koşullarına sahip olan çalışma alanı, yoğun tarımsal faaliyetler ve sürdürülebilir olmayan arazi kullanımı nedeniyle toprak bozulması riski taşımaktadır. Çalışmada, farklı arazi kullanım türleri altında toprak organik karbon içeriği, toplam karbon stoğu, kil, silt, kum oranları, hacim ağırlığı ve kireç içeriği gibi temel toprak özelliklerinin mekânsal dağılımı değerlendirilmiştir. Analizler, bölgedeki toprakların organik karbon içeriğinin 8.12 g/kg ile 42.69 g/kg arasında değiştiğini ve toplam karbon stoğunun ise 10.5 ton/ha ile 45.3 ton/ha arasında farklılık gösterdiğini ortaya koymuştur. Arazi kullanım türlerine göre yapılan analizlerde, mera alanlarının ortalama 25.1 g/kg organik karbon içeriği ile en yüksek değerlere sahip olduğu belirlenmiştir. Buna karşılık, pamuk ekili arazilerde bu değerin 15.2 g/kg, arpa ekili alanlarda ise 15.0 g/kg olduğu tespit edilmiştir. Toplam karbon stoğu açısından değerlendirildiğinde, mera alanlarının 28.4 ton/ha ile en yüksek stok kapasitesine sahip olduğu, diğer arazi kullanım türlerinin ise 18.0-22.9 ton/ha arasında değişen daha düşük değerlere sahip olduğu belirlenmiştir. Bu bulgular, yoğun tarımsal faaliyetlerin toprak organik karbon içeriğini azaltarak toprak bozulmasına yol açabileceğini göstermektedir. Toprak özelliklerinin mekânsal dağılımını belirlemek amacıyla üç farklı kriging yöntemi uygulanmış ve bu yöntemlerin doğruluk performansları karşılaştırılmıştır. Evrensel Kriging yöntemi, 2.4501 MSE, 1.5652 RMSE ve 0.9407 R² değerleriyle en başarılı model olarak öne çıkmıştır. Ayrımsal Kriging yöntemi 16.3390 MSE, 4.0421 RMSE ve 0.5860 R² değeriyle daha düşük bir performans sergilerken, Ordinary Kriging yöntemi ise 16.1616 MSE, 4.0201 RMSE ve 0.5905 R² değeri ile benzer bir doğruluk seviyesi göstermiştir. Evrensel Kriging yönteminin düşük hata değerleri ve yüksek açıklayıcılık oranı ile toprak özelliklerinin mekânsal dağılımını belirlemede en uygun yöntem olduğu tespit edilmiştir. Mekânsal bağımlılık oranları incelendiğinde, toprak organik karbon stoğunun orta düzeyde mekânsal bağımlılığa sahip olduğu belirlenmiştir. Evrensel Kriging yöntemi ile elde edilen veriler, toprak karbon içeriğinin bölgesel dağılımının daha iyi temsil edildiğini ve sürdürülebilir toprak yönetimi açısından önemli veriler sunduğunu ortaya koymuştur. Sonuç olarak, toprak organik karbon dağılımının doğru bir şekilde modellenebilmesi için Evresnel Kriging yönteminin kullanılmasının, sürdürülebilir arazi yönetimi stratejilerinin belirlenmesine katkı sağlayabileceği düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
This study was conducted to determine the spatial distribution of soil organic carbon stock and organic carbon content in agricultural lands of Şanlıurfa province. The study area, characterized by semi-arid climatic conditions, is at risk of soil degradation due to intensive agricultural activities and unsustainable land use practices. The spatial distribution of key soil properties such as soil organic carbon content, total carbon stock, clay, silt, sand ratios, bulk density, and lime content under different land use types was evaluated. The analyses revealed that the soil organic carbon content in the region varies between 8.12 g/kg and 42.69 g/kg, while the total carbon stock ranges from 10.5 tons/ha to 45.3 tons/ha. Analyses based on land use types showed that pasturelands had the highest organic carbon content, with an average of 25.1 g/kg. In contrast, cotton-cultivated lands had an organic carbon content of 15.2 g/kg, while barley-cultivated areas exhibited a value of 15.0 g/kg. In terms of total carbon stock, pasturelands had the highest capacity with 28.4 tons/ha, whereas other land use types had lower values ranging from 18.0 to 22.9 tons/ha. These findings indicate that intensive agricultural activities may lead to soil degradation by reducing soil organic carbon content. To determine the spatial distribution of soil properties, three different kriging methods were applied, and their accuracy performances were compared. The Universal Kriging method emerged as the most successful model with an MSE of 2.4501, RMSE of 1.5652, and an R² value of 0.9407. In contrast, the Disjunctive Kriging method exhibited lower performance with an MSE of 16.3390, RMSE of 4.0421, and an R² value of 0.5860. Similarly, the Ordinary Kriging method demonstrated a comparable accuracy level with an MSE of 16.1616, RMSE of 4.0201, and an R² value of 0.5905. The results indicated that the Universal Kriging method, with its lower error values and higher explanatory power, was the most suitable method for determining the spatial distribution of soil properties. An evaluation of spatial dependence ratios showed that soil organic carbon stock exhibited a moderate level of spatial dependence. The data obtained using the Universal Kriging method provided a better representation of the regional distribution of soil carbon content and offered valuable insights for sustainable soil management. In conclusion, it is suggested that using the Universal Kriging method for accurately modeling the distribution of soil organic carbon can contribute to the development of sustainable land management strategies.
Benzer Tezler
- Şanlıurfa'da iklimden kaynaklanan risklerin tarımsal meteorolojik açıdan analizi
Agricultural meteorological analysis of risks resulting from climate in Şanlıurafa
BURAK IŞIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Meteorolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMeteoroloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LEVENT ŞAYLAN
- Şanlıurfa ilinde Antepfıstığı pazarlama ağı ve Antepfıstığı üreticilerinin örgütlenme algısı
Pistachio marketing network and organization perception of pistachio producers in Sanliurfa
AHMET MERT RASTGELDİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
ZiraatHarran ÜniversitesiTarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET REŞİT SEVİNÇ
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET CANÇELİK
- Şanlıurfa ilindeki anne sütü örneklerinde aflatoksin M1 varlığının belirlenmesi
Determination of aflatoxin M1 in human breast milk in province of Sanliurfa
DİLEK KOÇAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Besin Hijyeni ve TeknolojisiHarran ÜniversitesiBesin Hijyeni ve Teknolojisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİSAMETTİN DURMAZ
- GAP bölgesindeki yaygın tarımsal endüstriyel atıkların biyohidrojen üretim potansiyellerinin araştırılması ve biyohidrojen üretimi için optimum koşulların belirlenmesi
The study of biohydrogen production potentials of agricultural industrial wastes common on SAP region and the assessment of the optimum conditions for biohydrogen production
MUSTAFA GÜMÜŞ
- Ortaokul öğrencilerinin yaygın bitkilere yönelik bilgi düzeylerinin belirlenmesi
Determining the knowledge levels of middle school students aboutcommon plants
ARZU FENER
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
BiyolojiHarran ÜniversitesiFen Bilgisi Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA ASLAN