Sivas Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası motiflerinin tasarım analizi
Design analysis of 'Sivas Divdiği Ulu Cami ve Darüşşifasi' motifs
- Tez No: 928723
- Danışmanlar: PROF. MEHMET REŞAT BAŞAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Güzel Sanatlar, Mimarlık, Archeology, Fine Arts, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Aydın Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Grafik Tasarımı Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Grafik Tasarımı Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 548
Özet
Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası, Türkistan Coğrafyası ve Anadolu'nun zengin bezeme motiflerinin taş işlemeciliği ile oluşturulmuş tek örneği olarak UNESCO Dünya Miras Listesi'nde yer almaktadır. Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde;“Onu anlatmak için kalemler kırık, diller kısır kalmıştır”ve Muhiddin Arabi'nin;“Arifler duygularını anlatamazlar, sembollerle ifade ederler”sözlerine muhatap olan bu abidevi eser, Anadolu Selçuklu Dönemi'nde, 1228-1243 tarihleri arasında Mengücekli Beyi Ahmed Şah, eşi Melike Turan Melek ve annesi Fatıma Hatun tarafından mimar Ahlatlı Muğis oğlu Hürrem Şah ve ekibine yaptırılmıştır. Anadolu Selçuklu Döneminde cami ve darüşşifasının bitişik nizamda uygulandığı tek eser, ayrıca eşitliğin hüküm sürdüğü ve kadına verilen değere binaen iki kadın ve bir erkeğin yaptırdığı yegâne eser olarak da tarihe geçmiştir. İslam mimarisinin bu başyapıtı büyük bir külliyede vücut bulmuş iken, maalesef sadece cami ve darüşşifası ile günümüze kadar gelmiştir. Bulunduğu coğrafyanın ruhunu taşıyan bu yapının üzerindeki bezemeler simetrik görünse de asimetriktir, her motif tek olarak yapılmış ve benzeri bulunmamaktadır. Madde âlemi ile mana âlemini birbirine bağlayan bu bezemeler döneminin en iyi taş işlemeciliğine sahiptir. Zaman içerisinde geçirdiği deformasyona rağmen günümüze kadar gelmiş olan bu eşsiz mimari yapının motiflerinin analizlerini yapabilmek adına ortaya konulan bu tez çalışmasında kaynakların taranması, yapının araştırılması, yapıda bulunan bütün bezemelerin fotoğraflanması, motiflerin analitik değerlendirmelerinin yapılması, motiflerin düzeltilmesi, vektörel çizimlerinin yapılması, motiflerin dijital bir ortama taşınarak arşivlenmesi ve dijital bir kütüphane şeklinde kolay ulaşılabilir hale getirilmesi amacı güdülmektedir.
Özet (Çeviri)
Divriği Great Mosque and Darüşşifa is on the UNESCO World Heritage List as the only example of the rich decorative motifs of Turkestan Geography and Anatolia created with stone carving. This monumental work, which was the subject of Evliya Çelebi's words in his Travelogue;“Pens are broken and tongues are barren to describe it”and Muhiddin Arabi's words;“Arifs cannot express their feelings, they express them with symbols”, was built by Mengücekli Bey Ahmed Shah, his wife Melike Turan Melek and his mother Fatima Hatun between 1228-1243 in the Anatolian Seljuk Period, between 1228-1243 by the architect Ahlatli Mughis son Hürrem Shah and his team. It is the only work in the Anatolian Seljuk period in which the mosque and the darüşşifa were applied in a contiguous order, and it has also gone down in history as the only work built by two women and one man, where equality prevailed and the value given to women. While this masterpiece of Islamic architecture was embodied in a large complex, unfortunately only the mosque and darüşşifa have survived to the present day. Although the decorations on this structure, which carries the spirit of the geography it is located in, appear symmetrical, they are asymmetrical, each motif is unique and unique. These decorations, which connect the material world and the spiritual world, have the best stone processing of its period. In this thesis study, which has been put forward in order to analyze the motifs of this unique architectural structure that has survived to the present day despite the deformation it has undergone over time, it is aimed to scan the sources, research the structure, photograph all the ornaments in the structure, make analytical evaluations of the motifs, correct the motifs, make vector drawings, archive the motifs by moving them to a digital environment and make them easily accessible as a digital library.
Benzer Tezler
- Sivas Divriği Ulu Cami ve darüşşifasının iç mekan-cephe ilişkisi bağlamında kabartma tasarımlarının değerlendirilmesi
Evaluation of relief designs of Sivas Divrigi Great Mosqueand Melike Turan hospital in the context of the relationship between interior andfacade
ALİ TURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
İç Mimari ve DekorasyonAtılım Üniversitesiİç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞULE PFEIFFER TAŞ
- Divriği ve çevresindeki kültür varlıkları
Cultural heritages of Divriği and surrounding
MUHAMMET LÜTFÜ KINDIĞILI
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Sanat TarihiAtatürk ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAMZA GÜNDOĞDU
- Sivas Divriği Ulu Camii ve Şifahanesi'nin Rumi motiflerinin yorumlanarak tezhip sanatında uygulanması (Eser metni)
Interpreting the Rumi motifs found in Sivas Ulu Mosque for application in art of illumination (Text of art work)
MÜZEYYEN NİDA ÖZBENİM
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
El SanatlarıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA NASUHİ ÇELEBİ
- Anadolu Türk mimarisinde çinili lahitler
Tiled sarcophagi in Anatolian Turkish architecture
ÜMMÜHAN DEMİRAYAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Sanat TarihiMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÖKBEN AYHAN
- Ankara Vakıf Eserleri Müzesi'nde bulunan Uşak halılarının incelenmesi
The analysis of the Uşak carpets in Ankara Vakıf Eserleri Museum
BERNA İLERİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
El SanatlarıDokuz Eylül ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. ELVAN ÖZKAVRUK ADANIR