Âşık tarzı kültür geleneği ve kültür endüstrisi bağlamında Unkapanı Plakçılar Çarşısı (İMÇ)
The Unkapanı Record Dealers' trade centre (IMÇ) in the context of minstrelsy-style culture tradition and culture industry
- Tez No: 928930
- Danışmanlar: DOÇ. DR. UĞUR DURMAZ, PROF. DR. ÖZKUL ÇOBANOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 318
Özet
Âşıklık geleneği, aradan geçen yüzyıllar içinde ortaya çıktığı Türkistan coğrafyasından kilometrelerce uzakta birtakım değişmelere uğrayarak varlığını devam ettirmektedir. Bu gelenek, birbirinden çok farklı kültür ortamlarından süzülerek bugün içinde bulunduğumuz elektronik kültür ortamına kadar gelmiştir. Âşıklar tarihsel süreçte, her kültür ortamının kendine çizdiği sınırlar çerçevesinde ürünlerini ortaya koymuş ve yine içinde bulunduğu kültür ortamının sağladığı icra mekânlarında dinleyici kitlelerine ulaşmaya çalışmıştır. Elektronik kültür ortamının gelişmesi ve sesin kaydedilip daha sonradan dönemin uygun teknolojisinin (plak, kaset, CD, dijital platformlar) yardımıyla âşıkların icralarının mekândan bağımsız dinlenebilmesi mümkün olmuştur. Bu sayede âşıklar, yerel sanatçılar olmaktan çıkıp ulusal; hatta uluslararası alanda tanınır hâle gelmişlerdir. İMÇ, elektronik kültür ortamında ses kaydının yapılıp geniş kitlelere dağıtılması konusunda Türkiye'de akla gelen ilk mekândır. Müzik yapım şirketleri, V ve VI. Bloklardaki dükkânları kiralamak/satın almak suretiyle bu mekânı, Türkiye'deki müzik endüstrisinin kalbi haline getirmiştir. Mekân, yalnızca âşık müziğinin değil bütün müzik türlerinin üretim merkezidir. Ses kayıt teknolojilerinin gelişmesiyle köklü değişime uğrayan müzik sektörü, dünyada olduğu gibi ülkemizde de müziğin üretilmesi ve pazarlanması noktasında tüm müzik paydaşları açısından yepyeni bir mekânın doğuşuna tanıklık etmiştir. İMÇ, -Unkapanı Plakçılar Çarşısı, İstanbul Müzik Çarşısı gibi adlarla anılan ve müzik yapım şirketlerinin toplu halde bulunduğu çarşı- Türkiye'de 1980'lerde oluşmaya başlayan Türk kültür endüstrisinin bir unsuru olarak da karşımıza çıkmaktadır. Kültür endüstrisi kavramı ilk defa 1944 yılında Adorno tarafından kullanılmıştır. Toplumun kolektif belleğinde oluşturduğu her türlü değeri bir ticari ürüne dönüştürüp metalaştıran, her tür faaliyetten kâr elde etmeyi hedefleyen bu bakış açısından müzik sektörü de payına düşeni almıştır. Her şeyi ticarileştiren bu anlayış, kültür endüstrisine karşı negatif bir algının gelişmesine sebep olmuştur. Fakat bu olumsuz bakış, zamanla törpülenmiş ve kültür endüstrisinin geleneksel kültürün aktarımı ve geniş kitlelere tanıtımı açısından önemli bir işleve sahip olduğu anlaşılmıştır. Bu bağlamda İMÇ, başta âşıklık geleneği olmak üzere tüm müzik çeşitlerinin kayıt altına alınması ve bu kayıtların geniş halk kitlelerine yayılmasında önemli bir işlevi yerine getirmiştir. Bu çalışmada İMÇ'nin âşıklık geleneği ve kültür endüstrisi bağlamında işleyiş prensipleri, halkbiliminin kuram, yöntem ve teknikleri bağlamında değerlendirmeye tâbi tutulurken mekân merkezli bir yaklaşım tercih edilmiştir. Bu mekânın işleyişi ve bu işleyişle bağlantılı olan farklı iş kollarıyla ilişkisi kaynak kişiler ve yapılmış çalışmalar etrafında değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
The tradition of minstrelsy continues to exist, having undergone some changes over the centuries, many kilometers away from the geography of Turkestan, where it emerged. This tradition has filtered through very different cultural environments and has come to the electronic cultural environment we are in today. In the historical process, minstrels have put forth their products within the limits set by each cultural environment and tried to reach the audience in the performance venues provided by the cultural environment in which they are located. With the development of the electronic cultural environment and with the help of the appropriate technology of the period (records, cassettes, CDs, digital platforms), it has become possible to listen to the performances of minstrels independently of the place. In this way, minstrels have gone from being local artists to being recognized nationally and even internationally. İMÇ is the first place that comes to mind in Turkey for the production and distribution of sound recordings in an electronic cultural environment. Music production companies have made this space the heart of the music industry in Turkey by renting/purchasing shops in Blocks V and VI. The place is a production center not only for minstrelsy but for all music genres. The music industry, which has undergone a radical change with the development of sound recording technologies, has witnessed the birth of a brand new space for all music stakeholders in terms of the production and marketing of music in our country as in the world. İMÇ - Unkapanı Record Bazaar, Istanbul Music Bazaar, and the bazaar where music production companies are located- also appears as an element of the Turkish cultural industry that began to form in Turkey in the 1980s. The concept of cultural industry was first used by Adorno in 1944. The music industry has also taken its share from this point of view, which transforms and commodifies all kinds of values created in the collective memory of society into a business commodity and aims to make profit from all kinds of activities. This understanding that commercializes everything has led to the development of a negative perception towards the culture industry. However, this negative perception has been refined over time and it has been understood that the cultural industry has an important function in terms of the transmission of traditional culture and its promotion to large masses. In this context, İMÇ has fulfilled an important function in recording all kinds of music, especially the tradition of minstrelsy, and in disseminating these recordings to large masses of people. In this study, a place-centered approach has been preferred while evaluating the principles of the functioning of İMÇ in the context of the tradition of minstrelsy and the cultural industry in the context of the theories, methods and techniques of folklore. The functioning of this space and its relationship with different business lines related to this functioning are evaluated around the source persons and the studies conducted.
Benzer Tezler
- Âşık Kıraç Ata'nın (Ekrem Kıraç) hayatı sanatı ve şiirleri üzerine bir inceleme
A study on the life art and works of love Kıraç Ata (Ekrem Kıraç)
HÜSEYİN KÜRŞAT TÜRKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıNiğde ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NEDİM BAKIRCI
- 'Konya âşıklık geleneğinde (18-19. yy) Aşık Şem'î ve şiir dünyası'
Âşik Şem'î and his poem's world in Konya minstrelsy tradition (18-19th cent.) (Analysis-text)
NİLGÜN AYDIN
Doktora
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİNAN GÖNEN
- Âşıklık geleneği ve kültür değişmeleri
The minstrelsy tradition and culture changes
HAKAN ÇELİKTEN
Doktora
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Sivas Cumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEBİ ÖZDEMİR
- Âşık tarzı şiir geleneğinde aruzlu şiirler üzerine bir araştırma
A research on prosodic poems in minstrel style poetry tradition
MESUT UĞURLU
Doktora
Türkçe
2018
Halk Bilimi (Folklor)Hacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZKUL ÇOBANOĞLU
- Gevherî divanı'nda divan şiiri unsurları
Elements of divan poetry in Gevherî's divan
ALİ HÜSAME KÖROĞLU
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANİFE DİLEK BATİSLAM