Kutadgu Bilig'de anlam değişmeleri
Meaning changes in Kutadgu Bilig
- Tez No: 929166
- Danışmanlar: PROF. DR. MÜNEVVER TEKCAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Kutadgu Bilig, Yusuf has Hacib, Anlam Değişmeleri, Anlambilim, Art Zamanlı İnceleme, Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacib, Semantic Changes, Semantics, Diachronic Analysis
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 328
Özet
Yüksek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışma, Yusuf Has Hacib tarafından kaleme alınan, Türk edebiyatının önemli eserlerinden Kutadgu Bilig'deki anlam değişmelerinden ve sözkonusu kelimelerin art zamanlı incelemesinden oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde Kutadgu Bilig, Karahanlı Türkçesi ve Yusuf Has Hacip'ten bahsedilmiştir. Karahanlı Türkçesi döneminde yazılan Kutadgu Bilig, Eski Türkçe ile Orta Türkçe arasında bir köprü vazifesi görmektedir. İhtiva ettiği kelimelerde pek çok anlam değişmesi tespit edilmiştir. İkinci bölümde ise Dilbilim ve Anlambilimle ilgili tanımlamalara yer verilmiştir. Anlambilim (Semantik), dilbilimdeki önemli alanlardan biridir. Bu alanda anlam değişmeleri konusunda pek çok farklı çalışma ortaya konmuştur. Üçüncü bölümde ise Kutadgu Bilig'deki anlam değişmelerine ve sözkonusu kelimelerin şu anki durumlarına yer verilmiştir. Bu çalışmada Eski Türkçeden itibaren gelen yazı dilimizdeki anlam değişmelerine yer verilmiştir. Bu kelimeler seçilirken Kutadgu Bilig'de yer almasına göre bir ayrım yapılmıştır. Daha sonra ise sözkonusu bu kelimeler art zamanlı incelemeye tabi tutulmuştur. Bu sayede kelimelerin Çağdaş Türk yazı dillerindeki hallerine ve anlamlarına değinilmiştir. Bu çalışmada Hülya ARSLAN EROL'un doktora tezinden geniş ölçüde istifade edilmiştir. Anlam değişmeleri tespit edilirken, kelimelerin Eski Türkçeden günümüze kadar şekilleri bulunmuştur. Bu kelimelerin eski ve yeni anlamları karşılaştırılıp, uygun anlam değişmesi kategorisine ( daralma, özelleşme, genelleşme, genişleme, mecazlaşma, komşuluk, tabu, argo, başka anlama geçiş, anlam iyileşmesi, anlam kötüleşmesi) göre tasnif edilmiştir. Dördüncü ve son bölümde ise sonuç ve kaynakçaya yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study, prepared as a master's thesis, focuses on the semantic changes in Kutadgu Bilig, one of the significant works of Turkish literature written by Yusuf Has Hacib, and the diachronic analysis of the relevant words. In the first chapter, Kutadgu Bilig, Karakhanid Turkish, and Yusuf Has Hacib are discussed. Written during the Karakhanid Turkish period, Kutadgu Bilig serves as a bridge between Old Turkish and Middle Turkish. Numerous semantic changes in the vocabulary of the text have been identified. The second chapter provides definitions related to Linguistics and Semantics. Semantics is a crucial field within linguistics, and various studies have been conducted on semantic changes in this area. The third chapter addresses the semantic changes in Kutadgu Bilig and the current status of the relevant words. The thesis includes an exploration of the semantic changes in our written language from Old Turkish onward. The selection of words is based on their presence in Kutadgu Bilig, and these words are then analyzed diachronically. This analysis examines the forms and meanings of the words in contemporary Turkic written languages. The doctoral thesis of Hülya Arslan Erol has been extensively utilized in this study. While identifying semantic changes, the forms of the words from Old Turkish to the present day have been traced. The old and new meanings of these words have been compared and classified according to appropriate categories of semantic change (narrowing, specialization, generalization, broadening, metaphorization, adjacency, taboo, slang, semantic shift, amelioration, pejoration). The fourth and final chapter contains the conclusion and references.
Benzer Tezler
- Kısasü'l-Enbiya'da ikilemeler
Reduplications in Kısasü'l Enbiya
FATMA NUR TALU
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Türk Dili ve EdebiyatıMersin ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ÖLMEZ
- Türkler'de taç geleneği
Başlık çevirisi yok
ZÜHRE İNDİRKAŞ
Doktora
Türkçe
1990
Sanat Tarihiİstanbul ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURHAN ATASOY
- Kutadgu Bilig'de soru cümleleri
Interrogative sentences in Kutadgu Bilig
MÜNEVVER ERTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHAT ÜSTÜNER
- Kutadgu Bilig'de yapım eki
Production supplement in Kutadgu Bilig
EBRAR NİSA ER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıSakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE AYDIN
- Kutadgu Bilig'de metafor
Metaphors in Kutadgu Bilig
SELCEN KOCA SARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
DilbilimGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÇETİN PEKACAR