Özne ve nesne devinimi perspektifinde mekan: Sen piyer han'ın failleri

Space in the perspective of subject and object perpetual transformation: the agents of sen piyer han

PDF İndir

Tez No: 931621
Yazar: SELEN ÇATAL
Danışmanlar: DOÇ. DR. MELTEM AKSOY
Tez Türü: Yüksek Lisans
Konular: Mimarlık, Architecture
Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
Yıl: 2025
Dil: Türkçe
Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
Bilim Dalı: Mimari Tasarım Bilim Dalı
Sayfa Sayısı: 115

Özet

Mekana dair geleneksel tek bir gerçekliğin kabulü yerine mekanı, farklı anlam yaratımları ile, yaşama dahil olan(lar)ın sahip olduğu ve sahip olabileceği sayısız varyasyonların, örgütlenme biçimlerinin; yaşamın, yapma pratiklerinin, eylemlerin, oluş halinin bir yansıması ve bazen de kendisi olarak ele alıyorum. Bu ele alışı mekanın, varlıkların, maddelerin, özne ve nesne konumunda olanların; hem bir özne hem de bir nesne olarak mekanın, bir diğerini dışlamadan, öteki olarak nitelendirilmeden; eş zamanlı olarak, kimi zaman da çakışmalarla gerçekleşen birlikteliği olarak kavramsallaştırıyorum. Bu birlikteliğin yalnızca mekan ve mekanı oluşturan, mekanı şekillendiren/ yönlendiren, mekan ile yönlenenlerin kendi varlıklarıyla oluşan bir oluşum ya da bir varlık değil, aynı zamanda onların kurduğu ilişkiler bütününü, birbirleri üzerindeki veya bir sonraki durumları için, kendi üzerlerindeki etki kapasitesini de barındırdığını düşünüyorum. Hem bir özne hem de bir nesne olarak mekanın kabulünde, özne olma hali, bir diğerini ya da kendini dönüştürme potansiyeline, etki etme kapasitesine sahip olanı yani, etkin olanı kapsarken, nesne olma hali; bir diğerinden ya da kendinden etkilenerek dönüşme potansiyeline, etkilenme kapasitesine sahip olanı, edilgenliği kapsayan bir anlam kabulünü içeriyor. Fakat bu kabulde tanımlar, yani öznelik ve nesnelik sıfatı kalıcı ve sabit bir oluşum olan değil; zaman içerisinde dönüşen, devinimde olan bir haldedir. Bu sıfatlar ortadan kaldırıldığında kimliklerden arındırılmış halin“öz”olduğu; özde olanın da zaman içerisindeki dönüşümüyle, kurduğu ilişkilerle öznelik ve nesnelik kimliği kazandığını düşünüyorum. Öz kavrayışımda, geleneksel anlamda özne ve nesne olarak tanımlanmış olanların salt varlığını, kendi kendine olma halini, bağımsızlığını ifade etmeye çalışıyorum. Çalışma, özde olanın bağımsızlığının kabulü ile şekillenir fakat, mekan bağlamında, özde olanın yalnızca bağımsız olan haline odaklanmak, kurulan ya da kurulacak ilişkileri göz ardı eden bir kavrayış olacağı için mekanın kendisini de, ona dahil olanlarla birlikte yine birer öz olarak kabul edip; birbirleriyle ilişki kurdukları andan itibaren onları, Bruno Latour referansıyla bir aktör olarak ele almanın daha kapsamlı olacağını düşünüyorum. Çünkü mekanı ve ona dahil olanları, kurulan ya da kurulacak ilişkilerden bağımsız düşünmenin, ortaya çıkacak ilişkisel ağı reddetmek olacağını düşünüyorum. Söz konusu aktörlerin zaman içerisinde birbirlerine ya da kendilerine etki etme kapasiteleri de onların failliği olarak tanımlamaya çalışıyorum; yani kurulan ilişkilerin ürettiği ağa dahil olmasıyla, aktörlerin faillik kapasitesine sahip olduğuna inanıyorum. Bu bağlamda mekanı, faillerden oluşan bir fail olarak kavramaya çalışıyorum. Mekanı, zaman ile çarpışarak onu oluşturan aktörleri, onların faillikleri ve kendi failliğinin, kurduğu birlikteliklerin izlerini taşıyan ve bu izler aracılığıyla hikayeler üreten, bu hikayelerle de kendini her seferinde yeniden üreten bir yapı olarak görüyorum. Mekan, yalnızca anlatılarla, söylemlerle, mekana dair hikayelerin oluşturulmasını değil, aynı zamanda bu hikayelerin, zamana dair izlerle; mekana dahil olan tüm faillerin izleriyle hatırlanmasını da sağlar. Bu bağlamda mekanı, onu oluşturan ve ona dahil olan aktörlerle birlikte, hem fiziksel hem de kavramsal olarak, anbean kendini üretip dönüştüren bir canlı olarak ele alıyorum. Söz konusu canlılık kavrayışında ise önemli olan zaman kavramıdır. Çünkü mekana dahil olan her şey, mekana dair her şey, zaman içerisinde kendi sınırlarını aşındırarak, mekanın kendisi de dahil olmak üzere, sürekli olarak dönüşür ve dönüştürür. Zamana dahil olunduğu sürece yalnızca bir aktör olmaktan çıkıp birbirleri üzerindeki etki kapasiteleriyle oluşan senoryalalarla faillik gerçekleşir; gerçekleşen faillikle ise mekanın ve diğer aktörlerin canlılığı devam edebilmiş olur. Zamana dahil olunduğu sürece aktörlerin etkileme/etkilenme eylemleri gerçekleşir; zaman ile birlikte önemsenen dönüşümler ve devinimler yaşanır. Buradaki faillikle canlanan mekan kavrayışı mekanın salt varlığının ya da bağımsızlığının reddini içermiyor; kurulan ilişkiler ağına vurgu yapma amacıyla şekilleniyor. İlişkiler ağı içinde olma halinin, etkin olma ve etkilenme halinin, aktörlerin sahip oldukları canlılıkları sürdürebilmesi için gerekli bir unsur olarak ele almaya çalışıyorum. Dolayısıyla mekan üretimi ya da var olan mekanın tüketimi; aktarımı, anlatısı, ona dair söylemler ya da mekanın hafızası söz konusu olduğunda mekanın aktörleri, onların faillikleri ve bir aktör olarak mekanın kendi failliği önem kazanmış oluyor. Tüm bu ele alışlarda ise mekanın kendisi de dahil olmak üzere onun katmanlarını ve bileşenlerini oluşturan ve mekana dahil olan aktörler zaman içerisinde kurulan ilişkilerle, hem fiziksel hem de kavramsal bir faile dönüştüğünü düşünüyorum. Bu durumda mekanın kendisi de dahil olmak üzere her failin, öteki olarak görülmüş olanları da diğerleriyle eş bir hiyerarşide tutarak, mekanın yeniden çözümlenmesi, mekana dair ilişkilerin, birlikteliklerin, ayrışmaların serimi kapsamında, insan sonrası bir perspektifin gerekli olduğunu düşünüyorum. Mekanın ne olup ne olmadığına dair ya da mekanı nelerin oluşturduğuna dair; özü arama doğrultusunda gerçekleştirmeye çalıştığım tüm bu tartışmalarda, geleneksel yaklaşımların kurucu bir güç olarak insanı bir özne olarak odağına alan ve mekanı bir nesne, insan yapımı bir ürün olarak konumlandıran ve cansız, sabit bir oluşum olduğunu öne süren yaklaşımları problemli buluyorum. Bu yaklaşımların mekanı ve onu oluşturanların; yaşamına dahil olmuş olanların yani bu çalışma kapsamında aktörlerin kendileriyle birlikte, bir diğer aktör(ler)le kurdukları ilişkisel ağların çözümlenmesini sekteye uğrattığını ve hatta görmezden geldiğini de düşünüyorum. Yalnızca kurulan ilişkilerin ağlarının değil, mekana dahil olmuş, bir şekilde ilişki kurmuş her aktörün eşit önemde varlığının da göz ardı edilebildiğini düşünüyorum. Burada önemli bulduğum mekanı oluşturmuş olan aktörlerin ne olduğudur. Bu açılım için ise insan sonrası bir perspektifin sunduğu teorik çerçevenin, amaçlanan kapsamlı okuma için nitelikli bir altlık oluşturacağını, ötekileştirmeden her aktörün önemini, kurulan ilişkilerle de her aktörün failliğini, eylem kapasitesini çözümleyebilmeyi mümkün kılacağını düşünüyorum. Bu doğrultuda tez çalışmasında, mekanın yaşamına dahil olan aktörlerin etki kapasitelerinin farkında olarak keşfetmek ve etki etmeyle failleşen aktörleri yani fail konumundaki hallerini, yaşama ve zamana dahil oldukları için, zaman ile çakıştığı, birleştiği durumlarda bir canlı olarak kabul ederek çözümlemeyi hedefliyorum. Tez çalışması, aslında problemli bulduğum antroposentrik özne olan insana odaklanan ve insanın varlığıyla, algısıyla, konumuyla sınırlandırılmış nesne çözümlemelerini, özne ve nesne arasındaki dikotomiyi denklemden çıkarabilmek adına insan sonrası bir perspektifle özne ve nesneyi yeniden ele alarak; öznenin ve nesnenin birbirlerine dönüşme halleri üzerine tartışarak başladı. Bu dönüşüm, yani özne ve nesne devinimi, insan sonrası okumaların da yönlendirmesiyle, temel niyet olan öz arayışımda, aslında bir faillik okumasının teorik çözümlemesini mümkün kıldığını düşündüğüm bir altlık oluşturdu. Bu aşamada çalışma, mekan bağlamında öteki olarak görülen aktörlerin mekanın kurulmasındaki, mekanın yaşamındaki, anlatısındaki ve bu aktarımındaki aktifliğinin yani failliğinin kapsam derinliğinin idrakıyla şekillendi. Özne ve nesne arasında bulanıklaşan sınırlar ve gerçekleşen anlamsal çözünmeler sayesinde, mekan bağlamında bir öz arayışının mümkün olabileceğini düşünüyorum ve bu dönüşümleri, devinimi önemsiyorum. Bu doğrultuda kurulan ilişkilere ve devinime odaklanarak şekillenen literatür taramasının, mekansal ilişkilerin özne-nesne dikotomisinin ötesinde ele alınmasına olanak tanıdığına inanıyorum. Özne ve nesne ilişkilerini irdelemenin, mekana dahil olan insan ve insan dışı aktörlerin rolünü, failliklerini ve bir fail olarak da mekanı anlamak için gerekli olduğunu düşünüyorum. Bir aktörün ne olduğunu, onun bilme kapasitesine sahip olmadan idrak edilemeyeceğini düşündüğüm için en azından ne olmadıklarını eleyebiliyor olmanın önemli olduğuna inanıyorum. Mekanın bir aktör olarak kendisini ve bir fail olarak mekana dahil olan aktörlerin neler tarafından şekillendirildiğini, bu süreçte faillik kapasitesinin nasıl dağıldığını anlamak gerektiğini düşünüyorum. Literatürdeki insan sonrası bir açılımla gerçekleştirmeye çalıştığım özne-nesne tartışmalarından yola çıktığım öz arayışında, bu dinamiklerin analizine ışık tutmayı amaçlıyorum. Mekanın özünü anlama doğrultusunda yalnızca fizikselden öte, kapsayıcı, ötekileştirmeyen bir perspektifle bir aktör olarak mekanı ve mekana dahil olan aktörleri çözümlemeye çalışılarak, mekanın varlığı, oluş halinin keşfini hedefliyorum. Söz konusu çözümleme, birbiri içine geçmiş yaşam öyküleri ve mekansal kurgusu dolayısı ile hem failleriyle şekillenen hem de kendisi bir fail olan Sen Piyer Han özelinde gerçekleştiriyorum. Sen Piyer Han bağlamında bir deney alanı gibi ele alınabilecek mekanın failliği ve onun yaşamı, mekanın geçmiş, şimdi ve gelecek arasındaki bağlantıları ve sürekliliğinin sağlanmasını mümkün kılan fail birlikteliklerinin çözümlemeleriyle gerçekleştirilmeye çalışıyorum. Sen Piyer Han Yeniden İşlevlendirme Projesi içerisinde yer aldığım süreç boyunca, öncesinde dert edindiğim öznelik/nesnelik düalitesi ve onların devinimlerinin getirisi, onların özlerini anlama çabasından evrilen faillik durumu ve mekanın zaman ile bir araya gelerek sahip olduğu canlılık halinin barındırdığı potansiyelleri, akışları, devinimleri Sen Piyer Han ile ilişkilendirildiğimi fark etmem ile birlikte, tez çalışmasının şekillendiğini belirtmem gerekir. Sen Piyer Han, hem barındırdığı aktörlerle ve onların faillikleriyle hem de kendi failliğiyle çalışmayı, şu an bulunduğu konuma getirdi. Yani Sen Piyer Han bir vaka çalışması olarak değil, failliğiyle bir araştırmacı olarak beni yönlendiren bir faildi. Farklı mecralardaki her bir karşılaşmamda, ona ve aktörlerine yüklediğim anlamlarla, zihnimde yeni bir yaşam senaryosu kurulurken kendi yaşamını da yeniden kurmuş oluyordu. Sen Piyer Han'ın failleri ve kendi failliğinin okuması ve başka bir fail olan benim perspektifimden çözümlenmesi, Sen Piyer Han özelinde mekanın fiziksel ya da kavramsal bileşenlerinin temsili ya da tanımlaması değil; onun özü, oluş hali ve var olan ilişkiler ağının, faillerinin ve failliğinin kendisi haline geldi. Ama unutmamak gerekir ki, Sen Piyer Han'ın failleri ve faillik çözümlemesinin anlatısı, bireysel yönelimler ve sınırlamalar barındırır ve fail olan araştırmacı konumumdan aralanan pencereden bir çözümlemeyi, başka bir fail olarak okuyucu nezdinde mümkün kılabilir.

Özet (Çeviri)

Instead of accepting a traditional single reality about space, I approach space as a reflection of countless variations, and forms of organization that those involved in life have and can have; life, doing practices, actions, and state of being, with different meaning creations, and sometimes as itself. I conceptualize this approach as the togetherness of space, beings, substances, those in the position of subject and object; space as both a subject and an object, simultaneously, sometimes with overlaps, without excluding the other, without being characterized as the other. I think that this togetherness is not only a formation or an entity formed by the existence of space and those who form space, shape/direct space, and are directed by space, but also includes the totality of relations they establish, their capacity to influence each other or themselves for their next situations. In accepting space as both a subject and an object, the state of being a subject includes that which has the potential and capacity to transform one another or oneself, that is, the active, while the state of being an object includes; It includes an acceptance of meaning that includes passivity, the potential to transform and be affected by being affected by one another or by oneself. However, in this acceptance, the definitions, namely the attributes of subjectivity and objectivity, are not permanent and fixed formations; they are in a state that transforms and moves over time. When these attributes are eliminated, I think that the state that is free from identities is the“essence”; and that which is in essence gains the identity of subjectivity and objectivity with its transformation over time and the relationships it establishes. In my understanding of essence, I try to express the mere existence, the state of being by itself, and the independence of those traditionally defined as subject and object. The work takes shape with the acceptance of the independence of the essential, but since focusing only on the independent state of the essential in the context of space would be a perception that ignores the established or to-be-established relationships, I think that it would be more comprehensive to accept the space itself, together with those included in it, as an essence; and to address them as actors from the moment they establish a relationship with each other, with reference to Bruno Latour. Thinking of space and those involved in it independently of the relationships that have been or will be established would mean rejecting the emerging relational network. I try to define the capacity of the actors in question to affect each other or themselves over time as their agency; in other words, I believe that actors have the capacity for the agency by being included in the network produced by the established relationships. In this context, I try to grasp space as an agent consisting of agents. I consider space as a structure that collides with time and bears the traces of the actors who form it, their agency, and the unions it establishes, and that produces stories through these traces and reproduces itself with these stories each time. Space not only ensures that stories about space are created with narratives and discourses, but also that these stories are remembered with traces of time; with the traces of all the actors involved in the space. In this context, I consider space, together with the actors who form it and are involved in it, as a living thing that produces and transforms itself moment by moment, both physically and conceptually. What is important in the concept of liveliness in question is the concept of time. Because everything included in space, everything about space, erodes its own boundaries over time, constantly transforms and transforms, including the space itself. As long as one is included in time, agency ceases to be just an actor and occurs with the scenarios formed by their capacities to influence each other; and with the realized agency, the liveliness of the space and other actors continues. As long as one is included in time, the actors' actions of affecting/being affected occur; transformations and movements that are considered important are experienced with time. The concept of space that is animated by agency here does not include the denial of the mere existence or independence of space; it is shaped with the aim of emphasizing the established network of relations. I am trying to consider the state of being in the network of relations, the state of being active and affected as a necessary element for the actors to maintain their vitality. Therefore, when it comes to the production of space or the consumption of existing space; its transmission, narrative, discourses about it, or the memory of space, the actors of the space, their agency, and the agency of the space itself as an actor gain importance. In all these considerations, I think that the actors that form its layers and components, including the space itself, and that are included in the space, turn into both physical and conceptual agents with the relations established over time. In this case, I think that a post-human perspective is necessary within the scope of the re-analysis of space, the presentation of the relations, togethernesses, and separations regarding space, by keeping those who are seen as the other in an equal hierarchy with the others. In all these discussions that I have tried to realize in line with the search for the essence of what space is and what it is not or what constitutes space, I find problematic the approaches that focus on the human as a subject as a founding force of traditional approaches and position space as an object, a human-made product and suggest that it is an inanimate, fixed formation. I also think that these approaches disrupt and even ignore the analysis of the relational networks that the space and those who create it; those who are involved in its life, in other words, the actors themselves and other actors within the scope of this study. I think that not only the networks of established relations but also the equally important existence of every actor who has been involved in space and established a relationship in some way can be ignored. What I find important here is what the actors who have created space are. For this opening, I think that the theoretical framework offered by a posthuman perspective will create a qualified basis for the intended comprehensive reading, and will make it possible to analyze the importance of each actor without othering, and the agency and action capacity of each actor through the established relations. In this context, in this thesis, I aim to explore the impact capacities of the actors involved in the life of the space, and to analyze the actors who become agents through impact, that is, their states in the position of agents, by accepting them as living beings in situations where they overlap and merge with time, since they are involved in life and time. The thesis study actually started by reconsidering the subject and object with a posthuman perspective in order to remove the object analyses that focus on the human, which is the anthropocentric subject that I find problematic and is limited to the existence, perception, and position of the human and the dichotomy between the subject and the object from the equation; and by discussing the states of transformation of the subject and the object into each other. This transformation, that is, the subject and object movement, also guided by posthuman readings, created a base that I think makes possible the theoretical analysis of an agency reading in my search for the essence, which is the basic intention. At this stage, the study was shaped by the perception of the depth of scope of the activity, that is, the agency, of the actors seen as the other in the context of space, in the establishment of the space, in the life of the space, in its narrative and in this transmission. Thanks to the blurring of the boundaries between the subject and the object and the semantic dissolutions that occur, I think that a search for the essence in the context of space is possible and I value these transformations and movements. In this context, I believe that the literature review, which focuses on established relations and movement, allows spatial relations to be addressed beyond the subject-object dichotomy. I believe that examining subject and object relations is necessary to understand the role and agency of human and non-human actors involved in space and space as an agent. Since I believe that what an actor is cannot be comprehended without having the capacity to know, I believe that it is important to at least be able to eliminate what they are not. I believe that it is necessary to understand the space itself as an actor, what shapes the actors involved in space as an agent, and how the capacity for agency is distributed in this process. In my search for essence, which I set out from the subject-object discussions that I try to realize with a posthuman opening in the literature, I aim to shed light on the analysis of these dynamics. In order to understand the essence of space, I aim to discover the existence and state of being of the space by trying to analyze the space and the actors involved in the space as an actor with a perspective that is not merely physical, inclusive, and non-alienating. I am carrying out this analysis specifically in the case of Sen Piyer Han, which is both shaped by its agents and is itself an agent due to its intertwined life stories and spatial structure. In the context of Sen Piyer Han, I am trying to realize this with the analysis of the agency of the space, which can be considered as an experimental field, its life, the connections between the past, present, and future of the space and the agent associations that enable its continuity. During the process in which I was involved in the Sen Piyer Han Re-use Project, I should state that the thesis study took shape with the realization that I was associated with the subjectivity/objectivity duality that I had previously been concerned with and the yield of their movements, the agency status that evolved from the effort to understand their essences and the potentials, flows, and movements of the state of vitality that the space possesses by coming together with time, and Sen Piyer Han. Sen Piyer Han brought the work to its current position, both with the actors it hosts and their agency, and with its own agency. In other words, Sen Piyer Han was an agent that guided me as a researcher not as a case study, but with its agency. With each encounter in different media, with the meanings I attributed to it and its actors, a new life scenario was being constructed in my mind, while it was also reconstructing its own life. The reading of Sen Piyer Han's agents and its own agency and its analysis from my perspective as another agent became not the representation or definition of the physical or conceptual components of the space in the specific case of Sen Piyer Han; but its essence, its state of being, and the network of existing relations, its agents and agency itself. But it should not be forgotten that the narrative of Sen Piyer Han's agents and analysis of agency contains individual tendencies and limitations, and can make an analysis possible for the reader as another agent, from the window opened by my position as an agent researcher.

Benzer Tezler

Tez No
323986
Mekan kıvrımları
Folding places
BİHTER ALMAÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Mimarlık İstanbul Teknik Üniversitesi
Mimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE ŞENTÜRER
Tez No
97223
The Use of ergative verbs bt Turkish learners of English
Kılıcısız geçişsiz eylemlerin Türk öğrenciler tarafından kullanımı
ABDULLAH CAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2000
İngiliz Dili ve Edebiyatı Anadolu Üniversitesi
İngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÜMİT DENİZ TURAN
Tez No
418999
Kamusal alanda taktiksel eylemler: Sanat ve mimari yerleştirmeler üzerinden mekansal okumalar
Tactical actions in public space: Spatial readings through art and architectural installations
İKLİM TOPALOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Mimarlık İstanbul Teknik Üniversitesi
Mimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. PELİN DURSUN ÇEBİ
Tez No
900735
Une etude sur le concept de negation dans le cadre de la critique Hegelinne de l'ironie romantique
Hegel'in romantik ironi eleştirisi çerçevesinde olumsuzlama kavramı üzerine bir inceleme
SEMA ÖZTEKİN
Yüksek Lisans
Fransızca
2024
Felsefe Galatasaray Üniversitesi
Felsefe Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ UMUT ÖKSÜZAN
Tez No
577563
Hegel'in Tinin Fenomenolojisi eserinde düşünmenin başlangıcı problemi
The problem of the beginning of thinking in Hegel's Phenomenology of Spirit
BEKİR AŞÇI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Felsefe Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
YRD. DOÇ. DR. GÜÇLÜ ATEŞOĞLU

Geri Dön