Yabancı dil olarak Türkçe öğretim ders kitaplarında yer alan kalıp ifadelerin diller için Avrupa ortak öneriler çerçevesi dil kullanım alanlarına göre incelenmesi
Examination of formulaic expressions in textbooks for teaching Turkish as a foreign language according to language usage areas of the European common recommendations framework for languages
- Tez No: 931697
- Danışmanlar: PROF. ÜLKER ŞEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkçe Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 267
Özet
Çalışma, yabancı dil olarak Türkçe öğretimindeki ders kitaplarında yer alan kalıp ifadelerin Diller İçin Avrupa Ortak Öneriler Çerçevesi dil kullanım alanlarına göre hangi seviyede hangi kalıp ifadelerin olduğunu belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bu amacı gerçekleştirmek için şu soruya cevap aranmıştır: Diller İçin Avrupa Ortak Öneriler Çerçevesinde (2013) yer alan dil kullanım alanlarına göre dil seviyelerinde hangi kalıp ifadeler bulunmaktadır? Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmıştır. Verilere ulaşmak için doküman incelemesi yapılmış, betimsel ve içerik analiziyle bulgular elde edilmiştir. Dil kullanım alanlarına göre kalıp ifade tespiti yapılmış, toplam kalıp ifade sayısı belirlenmiş ve yine dil kullanım alanlarına göre kalıp ifadelerin yüzdelik dağılımları gösterilmiştir. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından oluşturulan kalıp ifade tespit formu kullanılmış, toplanan kalıp ifadeler dil kullanım alanları ve dil seviyelerine uygunluk uzman görüşü formuyla son şeklini almıştır. Bu tezin çalışma nesnesi Ankara Üniversitesi TÖMER'in YENİ HİTİT 1, 2, 3; Gazi Üniversitesi TÖMER'in Yabancılar İçin Türkçe A1, A2, B1, B2, C1; Yunus Emre Enstitüsünün Yedi İklim Türkçe A1, A2, B1, B2, C1; İzmir Yabancılar İçin Türkçe A1, A2, B1, B2 ve C1; İstanbul Yabancılar İçin Türkçe A1, A2, B1, B2 ve C1 ders kitaplarıdır. Sonuçta dil kullanım alanlarına göre A1 düzeyinde toplamda 140 kalıp ifade tespit edilmiştir. Bunların yüzdelik dağılımları kamu alanında %20,71; özel alanda %68,57; mesleki alanda %7,14; eğitim alanında ise %3,57 olduğu görülmüştür. Bu düzeyde kamu alanında“sipariş ver-”; özel alanda“canı iste-”; mesleki alanda“iyi yolculuklar”; eğitim alanında“Allah zihin açıklığı versin”tespit edilen kalıp ifadelerden bazılarıdır. Dil kullanım alanlarına göre A2 seviyesinde toplamda 147 kalıp ifade tespit edilmiştir. Kalıp ifadelerin yüzdelik dağılımları kamu alanında %10,88; özel alanda %73,47; mesleki alanda %4,76; eğitim alanında ise %10,88 olduğu görülmüştür. Bu düzeyde kamu alanında“Affedersiniz”; özel alanda“Ağzının tadını bil-”; mesleki alanda“Hüküm ver-”; eğitim alanında“Başarılar dile-”tespit edilen kalıp ifadelerden bazılarıdır. Dil kullanım alanlarına göre B1 seviyesinde 438 kalıp ifade tespit edilmiştir. Kalıp ifadelerin yüzdelik dağılımları kamu alanında %10,27; özel alanda %69,86; mesleki alanda %11,42; eğitim alanında ise %8,45 olduğu saptanmıştır. Bu seviyede kamu alanında“Fotokopi çek-”; özel alanda“Akıl danış-”; mesleki alanda“Deneyim kazan-”; eğitim alanında“Ders al-”tespit edilen kalıp ifadelerden bazılarıdır. Dil kullanım alanlarına göre B2 seviyesinde 415 kalıp ifade tespit edilmiştir. Kalıp ifadelerin yüzdelik dağılımları kamu alanında %9,40; özel alanda %73;98; mesleki alanda %6,99; eğitim alanında ise %9,64 olduğu görülmüştür. Bu düzeyde kamu alanında“Açığa çık-”; özel alanda“Abayı yak-”; mesleki alanda“Çığır aç-”; eğitim alanında“Cevap ver-”tespit edilen kalıp ifadelerden bazılarıdır. Dil kullanım alanlarına göre C1 seviyesinde 545 kalıp ifade tespit edilmiştir. Kalıp ifadelerin yüzdelik dağılımları kamu alanında %10,46; özel alanda %72,66, mesleki alanda %10,64; eğitim alanında ise %6,24 olduğu görülmüştür. Bu seviyede kamu alanında“El değiştir-”; özel alanda“Açlığını bastır-”; mesleki alanda“Çığır aç-”; eğitim alanında“Altını çiz-”tespit edilen kalıp ifadelerden bazılarıdır. Genel olarak dil kullanım alanlarına göre ders kitaplarında yer alan kalıp ifadelerin sayısal durumlarına bakıldığında tüm seviyelerde en çok özel alana ait kalıp ifadeye rastlandığı görülmektedir. En az ise eğitim ve bunu takiben mesleki alana ait kalıp ifade tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
The study was conducted to determine which formulaic expressions are at which level in the textbooks for teaching Turkish as a foreign language, according to the Common European Framework of Reference for Languages . In order to achieve this aim, the following question was sought to be answered: Which common expressions are there at language levels according to the language use areas included in the Common European Framework of Reference for Languages (2013)? The screening model, one of the qualitative research methods, was used in the study. Document review was conducted to reach the data, and findings were obtained through descriptive and content analysis. Formulaic expressions were determined according to the language usage areas, the total number of formulaic expressions was determined and the percentage distributions of formulaic expressions according to the language usage areas were shown. The formulaic expression detection form created by the researcher was used as the data collection tool and the collected formulaic expressions were finalized with the expert opinion form regarding their suitability for language usage areas and language levels. The study object of this thesis is Ankara Üniversitesi TÖMER; YENİ HİTİT 1, 2, 3: Gazi Üniversitesi TÖMER: Yabancılar İçin Türkçe A1, A2, B1, B2, C1; Yunus Emre Enstitüsü: Yedi İklim Türkçe A1, A2, B1, B2, C1, C2; İzmir Yabancılar İçin Türkçe A1, A2, B1, B2 and C1; İstanbul Yabancılar İçin Türkçe A1, A2, B1, B2 and C1 textbooks. As a result, a total of 140 formulaic expressions were identified at A1 level according to the areas of language use. The percentage distributions of these were seen to be 20.71% in the public sector; 68.57% in the private sector; 7.14% in the professional field; and 3.57% in the education field. Some of the formulaic expressions identified at this level are“sipariş ver-”in the public domain;“canı iste-”in the private domain;“iyi olculuklar”in the professional domain; and“Allah zihin açıklığı versin”in the educational domain. A total of 147 formulaic expressions have been identified at A2 level according to their areas of language use. The percentage distributions of formulaic expressions have been seen as 10.88% in the public field; 73.47% in the private field; 4.76% in the professional field; and 10.88% in the educational field. At this level, some of the common expressions found are“Afedersiniz”in the public sphere;“Ağzının tatdını bil-”in the private sphere;“Hüküm ver”in the professional sphere; and“Başarılar dile-”in the educational sphere. According to the areas of language use, 438 formulaic expressions were identified at B1 level. The percentage distribution of formulaic expressions was determined as 10.27% in the public domain; 69.86% in the private domain; 11.42% in the professional domain; and 8.45% in the educational domain. At this level,“Take a photocopy”in the public domain;“Consult advice”in the private domain;“Gain experience”in the professional domain; and“Take a lesson”in the educational field are some of the formulaic expressions detected. 415 formulaic expressions have been detected at level B2 according to language usage areas. The percentage distributions of formulaic expressions have been found to be 9.40% in the public domain; 73.98% in the private domain; 6.99% in the professional domain; and 9.64% in the educational field. At this level,“Açığa çık-”in the public domain;“Abayı yak-”in the private domain;“Çığır aç-”in the professional field;“Cevap ver-”in the educational field are some of the common expressions found. According to the language usage areas, 545 formulaic expressions were identified at C1 level. The percentage distribution of formulaic expressions was found to be 10.46% in the public field; 72.66% in the private field, 10.64% in the professional field and 6.24% in the educational field. At this level,“El değiştir-”in the public field;“Açlığını bastır”in the private field;“Çığır aç”in the professional field; and“Altını çiz-”in the educational field are some of the formulaic expressions detected. When we look at the numerical status of formulaic expressions in the textbooks according to language use areas in general, it is seen that the most formulaic expressions belong to the private field are encountered at all levels. The least common expressions were encountered in education, followed by the professional field.
Benzer Tezler
- Yabancı dil olarak Türkçe öğrencilerinin kalıp söz kullanımlarının incelenmesi: İstanbul Üniversitesi örneği
Examining of formulaic expression use of turkish as a foreign language learners: Istanbul University case
EMİNE KÜBRA KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve Öğretimİstanbul ÜniversitesiYabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. UĞUR GÜRSU
- Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarında söz varlığına yönelik bir inceleme
A study on the teaching of vocabulary in textbooks used in teaching foreign languages to foreigners
TUĞBA HAYRAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimBurdur Mehmet Akif Ersoy ÜniversitesiSosyal Bilgiler ve Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜLYA YAZICI
- Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde dil-kültür ilişkisi bağlamında yazınsal metinlerin temel söz varlığı açısından incelenmesi
Analysis of literary works in terms of languageculture reali̇onshi̇p with regard to basic vocabulary in teaching Turkish as a foreign language
TUĞCİHAN GÜVENDİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEVTAP GÜNAY KÖPRÜLÜ
- Yabancılar için Türkçe ders kitaplarındaki kalıp sözler ve yabancı uyruklu öğrencilerin kalıp sözleri kullanma düzeyleri
Stereotypical words in foreign language Turkish textbooks and frequency of using stereotypical words by foreign students
MERAL BAYRAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimAkdeniz ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET CANBULAT
- Yurt dışında yaşayan Türk çocukları için hazırlanmış Türkçe ve Türk kültürü kitaplarının söz varlığı açısından incelenmesi
The research of vocabulary in Turkish language and Turkish culture books prepared for Turkish children living abroad
ESRA KAÇAN ŞENER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiYabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KUTHAN KAHRAMANTÜRK