Para talebinin belirleyicileri ve istikrarı: Türkiye örneği
Determinants and stability of demand for money: The case of Turkey
- Tez No: 931997
- Danışmanlar: PROF. DR. NEBİYE YAMAK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karadeniz Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 179
Özet
Belirsizlik, son dönemlerde küresel ve ulusal düzeyde yaşanan gelişmeler sonucunda, iktisadi aktörlerin geleceğe dair beklentilerini yönlendiren ve para talebine ilişkin karar alma mekanizmalarını etkileyen bir olgu haline gelmiştir. Para talebinin belirsizlik koşulları altında etkin bir şekilde tahmin edilmesi, meydana gelebilecek şokların yaratabileceği istikrarsızlık etkilerini en aza indirmek ve ekonomik dengeyi korumak açısından belirleyici bir öneme sahiptir. Friedman'ın Parasal Oynaklık Hipotezi, belirsizlikle karşı karşıya kalan iktisadi aktörlerin daha fazla likidite tutma eğiliminde olduklarını öne sürerek, bu dinamiği açıklayan temel teorik çerçevelerden biri olarak öne çıkmaktadır. Bu çalışmanın amacı, belirsizlik koşulları altında Türkiye'deki para talebi davranışlarını Friedman'ın Parasal Oynaklık Hipotezi bağlamında simetrik ve asimetrik bakımdan eşbütünleşme ve nedensellik analizleri ile incelemektir. Bu amaç doğrultusunda, analizlerde kullanılacak değişken bazlı belirsizlik serileri ARCH ve GARCH yöntemleri, endeks bazlı belirsizlik serileri ise Atta-Mensah yaklaşımı kullanılarak oluşturulmuştur. Çalışmada, Ocak 2001 – Ağustos 2024 ana dönemi ve Ocak 2008 – Aralık 2020 alt dönemi olmak üzere iki farklı dönem ele alınmıştır. Para talebinin, para arzına eşit olduğu varsayımı altında, para talebini temsilen reel M1 ve reel M2 parasal büyüklükleri ile belirsizlik serileri arasındaki eşbütünleşme ilişkileri, simetrik bakımdan ARDL, asimetrik bakımdan NARDL yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Belirsizlik serileri ile para talebini temsilen kullanılan reel parasal büyüklükler arasındaki simetrik nedensellik ilişkisi Görünürde İlişkisiz Regresyon (SUR) yöntemi altında Toda-Yamamoto nedensellik analizi kullanılarak asimetrik nedensellik ilişkisi ise Hatemi-J asimetrik nedensellik analizi kullanılarak incelenmiştir. ARDL ve NARDL yöntemleri ile elde edilen bulgular, uzun ve kısa dönemde belirsizliğin para talebi üzerindeki etkisinin asimetrik testler bağlamında daha yoğun ve genel olarak değişkenlik gösterdiğini ortaya koymaktadır. İktisadi aktörlerin belirsizlik koşullarında para talebi kararlarını rasyonalize etme süreci, belirsizlik türüne bağlı olarak farklılık göstermektedir. Ayrıca, her iki nedensellik analizinin sonuçlarına göre, reel M1 parasal büyüklüğünün reel M2'ye kıyasla belirsizlik koşullarına daha duyarlı olduğu ve bu duyarlılığın reel M1'in pozitif şokları açısından daha belirgin hale geldiği tespit edilmiştir. Analizler neticesinde, Friedman'ın Parasal Oynaklık Hipotezi'nin Türkiye için geçerliliğine yönelik özellikle nedensellik testleri bağlamında güçlü kanıtlar bulunmaktadır.
Özet (Çeviri)
Uncertainty has become a phenomenon that directs the expectations of economic agents about the future and affects the decision-making mechanisms regarding money demand as a result of recent global and national developments. The effective forecasting of money demand under conditions of uncertainty is of decisive importance in minimizing the instability effects of possible shocks and maintaining economic equilibrium. Friedman's Monetary Volatility Hypothesis stands out as one of the fundamental theoretical frameworks explaining this dynamic, suggesting that economic agents facing uncertainty tend to hold more liquidity. The aim of this study is to examine the behavior of money demand in Turkey under uncertainty conditions in the context of Friedman's Monetary Volatility Hypothesis through symmetric and asymmetric cointegration and causality analyses. For this purpose, variable-based uncertainty series are constructed using ARCH and GARCH methods and index-based uncertainty series are constructed using the Atta-Mensah approach. The study covers two different periods: the main period January 2001 - August 2024 and the sub-period January 2008 - December 2020. Under the assumption that money demand is equal to money supply, cointegration relationships between real M1 and real M2 monetary aggregates representing money demand and uncertainty series are analyzed symmetrically using ARDL and asymmetrically using NARDL methods. The symmetric causality relationship between the uncertainty series and the real monetary aggregates used to represent money demand is analyzed using Toda-Yamamoto causality analysis under the Seemingly Unrelated Regression (SUR) method and the asymmetric causality relationship is analyzed using Hatemi-J asymmetric causality analysis. The findings obtained from ARDL and NARDL methods reveal that the effect of uncertainty on money demand in the long and short run is more intense and generally variable in the context of asymmetric tests. The process by which economic agents rationalize their money demand decisions under uncertainty conditions differs depending on the type of uncertainty. Moreover, according to the results of both causality analyses, the real M1 monetary aggregate is more sensitive to uncertainty conditions compared to real M2, and this sensitivity becomes more pronounced for positive shocks to real M1. As a result of the analyses, there is strong evidence for the validity of Friedman's Monetary Volatility Hypothesis for Turkey, especially in the context of causality tests.
Benzer Tezler
- Döviz kurunun para talebi üzerine etkileri: Türkiye örneği
Effects of exchange rate on money demand: Turkey example
ZEYNEP ŞAHİN
- A stress testıng framework for the Turkısh bankıng sector: an augmented approach
Türk bankacılık sektörü için bir stres testi çerçevesi: Bir genişletilmiş yaklaşım
BAHADIR ÇAKMAK
Doktora
İngilizce
2014
BankacılıkOrta Doğu Teknik Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NADİR ÖCAL
- Belirsizlik olgusunun yatırımlar üzerindeki etkisi: Türkiye örneği
The Impact of uncertainty on investment: The case of Turkey
BÜLENT ULAŞAN
- The Determination and control of the money supply in Turkey: 1970-1987
Başlık çevirisi yok
HURŞİT GÜNEŞ
- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası likidite yönetimi ve hane halkı banknot talebinin belirleyicileri Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası likidite yönetimi ve hane halkı banknot talebinin belirleyicileri
Central Bank of Republic of Turkey liquidity management and determinants of the household currency demand
HALİL GÜLER
