İslam hukukuna göre emeklilik sistemi
Retirement system according to Islamic law
- Tez No: 932434
- Danışmanlar: PROF. DR. HASAN HACAK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Sigortacılık, Religion, Insurance
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 221
Özet
Bu çalışma, temelde bir risk paylaşım yöntemi olan emeklilik sisteminin mahiyetini incelemeyi, İslâm medeniyetindeki benzer kavram ve kurumlarla olan ilişkisini ele almayı, İslâm'ın temel ilkeleri ile fıkhın prensipleri ve kabulleri ışığında söz konusu sistemin fıkhî zeminini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. İnsanoğlu her dönemde karşılaşabileceği sosyal risklere yönelik tedbir alma ihtiyacı hissetmiştir. Mahiyeti ve yöntemleri değişse de her dönemde bunun için farklı organizasyonlar geliştirmiştir. Önceleri bireysel tasarruflar ve aile içi yardımlaşmalar şeklinde devam eden bu süreç sanayi devrimi ve şehirleşmenin ortaya çıkardığı modern riskler karşısında aciz kalmıştır. İşte emeklilik sistemi de günümüz insanını sosyal ve ekonomik tehlikelere karşı himaye etmeyi amaçlayan modern bir risk paylaşım yöntemidir. Ancak risk paylaşımı kavramı modern bir konu değildir. Dolayısıyla İslam medeniyetinin toplumu tehdit eden sosyal risklere karşı dayanışma ve risk paylaşımı anlamı taşıyan belli başlı kavramlarının ve hukuki müesseselerinin var olup olmadığını sorgulamak, eğer varsa bunların klasik doktrinde algılanış biçimlerini ele almak, daha sonra da bu kavram ve kurumların emeklilik sisteminin mahiyeti ve amacıyla ilişkisini kurmak fıkhın emeklilik kurumuna yaklaşımını tutarlı bir şekilde değerlendirebilmek için zorunludur. Klasik fıkıhta emeklilik sistemiyle fonksiyonel benzerlikleri olan tenâsur, âkıle, velâ, hilf, nafaka ve vakıf gibi birçok kavram ve kurum olmakla birlikte doğrudan özdeşlik kurabileceğimiz bir sistem bulunmamaktadır. Muasır çalışmalarda da emeklilik sistemini doğrudan ele alan müstakil eserler oldukça azdır. Var olan çalışmalarda ise emeklilik sistemine daha ziyade sigorta sistemi bağlamında değinildiği görülmektedir. Emeklilik sistemi ile ilgili fıkhî tartışmaların çoğunun ödenen primler ile sistem tarafından sağlanacak faydaların niteliği bir başka ifadeyle emeklilik sisteminin konusu noktasında yoğunlaştığı görülmektedir. Primlerin, sosyal sigorta himayesinden faydalanmak amacıyla sisteme zorunlu olarak yapılan, vergi ya da ücret gibi doğrudan bir müesseseye bağlanması gerekmeyen, ivaz ve teberru karakterini birlikte taşıyan, kamu hukukuna dayalı, kendine özgü bir yükümlülük ve ödeme türü olduğu anlaşılmaktadır. Emeklilik sistemini ise Kitab, Sünnet ve klasik fıkıh literatüründe doğrudan yer almayan, tenâsur, muâvaza ve teberrû özelliklerini birlikte bünyesinde barındıran, İslam'ın temel ilkeleriyle uyumlu, nev'i şahsına münhasır bir himaye sistemi olarak değerlendirmek isabetli görünmektedir.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the nature of the retirement system, which fundamentally serves as a method of risk sharing, to explore its relationship with similar concepts and institutions within Islamic civilization, and to evaluate the jurisprudential foundations of this system in light of the fundamental principles of Islam and the core tenets and assumptions of fiqh. Human beings have always felt the need to take precautions against the social risks they may face. Although the nature and methods have evolved, various organizations have been established for this purpose in each era. This process, which has previously relied on individual savings and mutual aid within family, has been rendered inadequate in the face of the modern risks brought about by the industrial revolution and urbanization. The retirement system is a modern method of risk sharing designed to protect individuals from social and economic hazards. However, the concept of risk sharing is not a modern phenomenon. Therefore, it is essential to explore whether there are concepts and legal institutions in Islamic civilization that embody solidarity and risk sharing in response to social risks that threaten society, to examine how they were understood in the classical doctrine if such concepts exist, and, subsequently, to establish the relationship between these concepts and institutions and the nature and purpose of the retirement system in order to evaluate the approach of fiqh to the retirement institution in a coherent and consistent manner. Although there are many concepts and institutions in classical fiqh that share functional similarities with the retirement system, such as tanasur, aqilah, wala, khilf, nafaqa, and waqf, there is no system with which we can establish a direct equivalence. In contemporary studies, studies that directly address the retirement system are relatively rare. In the existing studies, the retirement system is primarily discussed in the context of the insurance system. Most of the jurisprudential debates on the retirement system revolve around the nature of the premiums paid and the benefits to be provided by the system—in other words, the core subject matter of the retirement system. It is understood that premiums are a distinct type of obligation and payment based on public law, made compulsorily to the system in order to benefit from social insurance protection that do not need to be directly linked to an institution such as taxes or wages, and possess the dual character of iwaz and tabarru. It seems appropriate to view the retirement system as a unique protection system that is not explicitly mentioned in the Qur'an, the Sunnah, or classical fiqh literature, yet incorporates the features of tanasur, mu'awaza, and tabarru together, and aligns with the fundamental principles of Islam.
Benzer Tezler
- Tanin'deki yazıları çerçevesinde Babanzâde İsmail Hakkı'nın Meşrutiyet düşüncesi
Babanzâde İsmai̇l Hakkı's Consti̇tuti̇onali̇zm i̇dea i̇n the vi̇ew of hi̇s wri̇ti̇ngs i̇n Tani̇n
HÜSEYİN ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
TarihMarmara ÜniversitesiOrtadoğu Siyasi Tarihi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YÜKSEL ÇELİK
- قانون التأمين التكافلي المغربي من منظور الفقه الإسلامي
İslam hukukuna göre Fas tekaful sigorta kanunu / Moroccan takaful insurance law from the perspective of Islamic jurisprudence
MOHAMMED AMINE BEN SAAD
Yüksek Lisans
Arapça
2024
Dinİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMAD FAYEZ AHMAD HERSH
- İslam hukukuna göre velâyet hakkını sınırlandıran ve kaldıran durumların Türk Medeni Kanunu ile karşılaştırılması
A comparison of situations limiting and removing the right of custody according to Islamic law with the Turkish Civil Code
EDİBE AKAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinBursa Uludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET SALİH KUMAŞ
- İslam hukuku açısından hastalığın hükümlere etkisi
The effect of illness on judgments in terms of Islamic law
MEHMET ALİ VAR
- İslam hukukunda kadın erkek ihtilâtı ve kadınların kamudaki görevi
In islamic law between men and women mixing (ikhtilaat) and women work in public space
AHMET KÜÇÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinHarran ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMED LATİF ALTUN