Sağlıklı yaşam motivasyonu: Güdüleyici unsurların çok boyutlu incelenmesi ve ölçek geliştirme çalışması
Healthy living motivation: A multidimensional examination of motivating factors and scale development study
- Tez No: 932557
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NECLA YILMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sağlık Yönetimi, Healthcare Management
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sağlık Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 222
Özet
Bu araştırmanın amacı, bireylerin sağlıklı yaşam motivasyonunu etkileyen faktörleri belirlemek ve bu faktörler doğrultusunda bireylerin sağlıklı yaşam motivasyonunu ölçen geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmektir. Bu bağlamda bu araştırma, keşfedici sıralı desen ile nitel ve nicel aşamaları içeren bir karma yöntem araştırması olarak tasarlanmıştır. Araştırmanın ilk aşamasında, fenomenolojik desen benimsenerek bireylerin sağlıklı yaşama yönelik motivasyonlarını anlamaya odaklanılmıştır. Bu kapsamda, sağlıklı yaşam davranışlarını benimseyen 18 bireyle görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Yapılan tematik analiz sonucunda,“Sağlıklı Yaşama Motive Eden Unsurlar”,“Sağlıklı Yaşama Motive Eden Dürtüler”ve“Sağlıklı Yaşamın Yansımaları”olmak üzere üç kapsayıcı tema ortaya konmuştur. Sağlıklı Yaşama Motive Eden Unsurlar temasında, bireylerin gelecek kaygısı, fiziksel sağlıklarını koruma, psikolojik iyi oluşlarını artırma, sosyal çevrelerinden destek görme ve sosyal olarak beğenilme gibi faktörlerden etkilendikleri belirlenmiştir. Sağlıklı Yaşama Motive Eden Dürtüler kapsamında, bireylerin sağlıklı yaşamı benimsemelerinde geçmiş hastalıkları, olumsuz geçmiş yaşantıları, aile, arkadaş ve sağlıksız insanlar gibi motivasyon faktörleri sağlıklı yaşamı benimseme kararlarını doğrudan etkileyen unsurlar arasında yer almıştır. Sağlıklı Yaşamın Yansımaları temasında ise, sağlıklı yaşam davranışlarının bireyler üzerindeki olumlu etkileri ortaya konmuştur. Sağlıklı yaşam alışkanlıklarını sürdüren bireylerin fiziksel sağlıklarının güçlendiği, sosyal ilişkilerinde daha aktif oldukları ve psikolojik olarak kendilerini daha iyi hissettikleri görülmüştür. Ayrıca, sağlıklı yaşamın bireylere özgüven kazandırdığı, özsaygılarını artırdığı ve genel yaşam kalitelerini olumlu yönde etkilediği saptanmıştır. Bu temalar, bireylerin sağlıklı yaşamı benimseme süreçlerini, hangi faktörlerden etkilendiklerini ve bu sürecin sonuçlarını ortaya koyarak ölçek geliştirme sürecine temel oluşturmuştur. Bu kapsamda araştırmanın ikinci aşamasında, nitel aşamada elde edilen bulgular ışığında Sağlıklı Yaşam Motivasyonu Ölçeği (SYMÖ) geliştirilmiştir. SYMÖ'nün geliştirilmesi için üç farklı örneklemde beş farklı çalışma grubu olmak üzere toplam 976 bireyden veri toplanmıştır. Birinci grupta pilot çalışma için 50 bireye, ikinci grupta Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ve güvenirlik analizi için 474 bireye, üçüncü grupta Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA), madde analizi ve madde tepki kuramı için 271 akademisyene, dördüncü grupta ölçüt bağıntı geçerliği için 172 üniversite öğrencisine ve dördüncü grupta test-tekrar test için 50 katılımcıya ulaşılmıştır. Gerçekleştirilen tüm analizlerin sonucunda 4 alt boyuttan ve 18 maddeden oluşan SYMÖ geliştirilmiştir. Elde edilen tüm bulgular, alan yazın ışığında tartışılarak yorumlanmıştır. Sağlıklı yaşam davranışlarının sürdürülebilmesi için motivasyon kaynaklarını anlamanın önemi vurgulanarak, sağlık politikaları, toplumsal eğitim programları ve bireysel müdahalelere yönelik stratejiler geliştirilmesi için uygulayıcılara ve araştırmacılara dair öneriler sunulmuştur. Bu araştırma, bireylerin sağlıklı yaşam davranışlarını anlamaya ve desteklemeye yönelik çalışmalara rehberlik edecektir.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to identify the factors influencing individuals' motivation for healthy living and to develop a valid and reliable measurement tool to assess their motivation for healthy living based on these factors. In this context, the study was designed as a mixed-methods research using an exploratory sequential design, incorporating both qualitative and quantitative phases. In the first phase of the research, a phenomenological design was adopted to understand individuals' motivations for healthy living. Within this scope, interviews were conducted with 18 individuals who have adopted healthy lifestyle behaviors. Thematic analyses revealed three overarching themes:“Factors Motivating Healthy Living,”“Driving Forces Behind Healthy Living,”and“Reflections of Healthy Living.”Within the theme of Factors Motivating Healthy Living, it was determined that individuals are influenced by concerns about the future, maintaining their physical health, enhancing psychological well-being, receiving support from their social environment, and social desirability. The Driving Forces Behind Healthy Living theme highlighted that past illnesses, negative past experiences, family, friends, and exposure to unhealthy individuals were among the key motivational factors directly influencing individuals' decisions to adopt a healthy lifestyle. The Reflections of Healthy Living theme revealed the positive effects of healthy lifestyle behaviors on individuals. It was observed that individuals who maintain healthy lifestyle habits experience improved physical health, are more active in their social relationships, and feel psychologically better. Additionally, it was found that a healthy lifestyle enhances individuals' self confidence, increases their self-esteem, and positively impacts their overall quality of life. These themes provided the foundation for the scale development process by identifying the factors influencing individuals' adoption of a healthy lifestyle and the outcomes of this process. Accordingly, in the second phase of the study, the Healthy Living Motivation Scale (HLMS) was developed based on the findings obtained from the qualitative phase. To develop the HLMS, data were collected from a total of 976 individuals across five different study groups within three separate samples. The first group included 50 individuals for the pilot study; the second group consisted of 474 individuals for Exploratory Factor Analysis (EFA) and reliability analysis; the third group involved 271 academics for Confirmatory Factor Analysis (CFA), item analysis, and Item Response Theory (IRT) analysis; the fourth group included 172 university students for criterion-related validity; and the fifth group comprised 50 participants for test-retest reliability. As a result of all the analyses conducted, the HLMS was developed with four sub-dimensions and 18 items. The findings were discussed and interpreted in light of the existing literature. The study emphasized the importance of understanding motivational sources for sustaining healthy lifestyle behaviors, providing recommendations for policymakers, social education programs, and individual interventions. This research is expected to guide future studies aimed at understanding and supporting individuals' healthy lifestyle behaviors.
Benzer Tezler
- 18-49 yaş arası kadınların sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve pap smear testi yaptırma durumlarının belirlenmesi
Determination of healthy lifestyle behaviors and pap smeartesting of women aged 18-49
MELİS TOKUÇİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Kadın Hastalıkları ve DoğumBiruni ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEZİHE KIZILKAYA BEJİ
- 112 acil sağlık hizmetleri çalışanlarının sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının iş motivasyonu ve işe bağlılığa etkisi
112 emergency health services effects of healthy lifestyle behaviors on work motivation and commitment
ELİF ASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
İşletmeİstanbul Esenyurt Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ESMA GÖRKEM ERSOY
- Ortaokul öğrencilerinin fiziksel aktiviteye katılım motivasyonlarının belirlenmesi
Determining the motivations of secondary school students to participate in physical activity
HÜSNİYE BİLGİÇ YORULMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
SporSakarya Uygulamalı Bilimler ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET RAMAZANOĞLU
- Halkoyunlarında antrenör liderlik davranışlarının oyuncuların başarı motivasyonları üzerindeki etkisinin belirlenmesi
Determining the effect of trainer's leadership behaviours on students success motivation in folk dances
MEHMET BİLGİN KARADEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Halk Bilimi (Folklor)Düzce ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KORKMAZ YİĞİTER
- Telefon uygulaması destekli beslenme eğitiminin ağırlık kaybına etkisi
The effect of phone application supported nutrition education on weight loss
DOĞA PEKSEVER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Beslenme ve DiyetetikEge ÜniversitesiKronik Hastalıklar Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RECİ MESERİ DALAK