Okullarda örgütsel demokrasi ve örgütsel yabancılaşmanın incelenmesi
Examining organizational democracy and organizational alienation in schools
- Tez No: 932847
- Danışmanlar: PROF. DR. OSMAN FERDA BEYTEKİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Okul, Demokrasi, Yabancılaşma, Örgütsel Demokrasi, Örgütsel Yabancılaşma, School, Democracy, Alienation, Organizational Democracy, Organizational Alienation
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Ekonomisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 307
Özet
Bu araştırmanın amacı, okullarda örgütsel demokrasi ve örgütsel yabancılaşmanın incelenmesidir. Çalışma karma araştırma modellerinden açıklayıcı karma desen şeklinde tasarlanmıştır. Nicel ve nitel veriler toplanarak, nicel verilerden elde edilen bulgular nitel veri bulgularıyla desteklenmiştir. Araştırmanın evrenini 2023-2024 eğitim öğretim yılında İzmir ili merkez ilçeleri resmi okullarda görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Çalışmanın nicel verileri için 893 öğretmenden oluşan örneklem grubundan toplanan anket verileri ile sonuçlar analiz edilmiştir. Araştırmada kullanılan“Örgütsel Demokrasi Ölçeği”ve“Örgütsel Yabancılaşma Ölçeği”nden elde edilen veriler SPSS 26.0 paket programı ile analiz edilmiştir. Araştırmacı tarafından geliştirilen“Örgütsel Yabancılaşma Ölçeği”için açımlayıcı faktör analizi (AFA), doğrulayıcı faktör analizi (DFA) ve güvenirlik analizleri yapılmıştır. Demografik değişkenler için T testi, ANOVA testleri, Post-Hoc testlerinden olan Tukey HSD kullanılmıştır. Ölçeklerin ve alt boyutlarının güvenirlik değerlerini belirlemek amacıyla için Cronbach Alpha analizi yapılmıştır. Ölçeklerin birbirleri arasındaki ilişkiyi test etmek amacıyla Pearson Korelasyon analizi uygulanmıştır. Korelasyon analizinde anlamlı çıkan ölçek ve alt boyutlarıyla regresyon analizi yapılmıştır. Analizler sonucunda öğretmenlerin örgütsel demokrasi algılarının orta düzeyin üzerinde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin örgütsel demokrasi algıları en fazla şeffaflık, en az adalet alt boyutunda olduğu tespit edilmiştir. Demografik değişkenler açısından öğretmenlerin cinsiyet, yaş ve kıdemlerine göre örgütsel demokrasi algılarında önemli farklılıklar görülmemiştir. Ancak evli öğretmenlerin, bekar öğretmenlere göre; eğitim durumu lisans ve önlisans olan öğretmenlerin yüksek lisans ve doktoralı öğretmenlere göre, ilkokul öğretmenlerinin diğer okul türlerinde görev yapan öğretmenlere göre örgütsel demokrasi algılarının daha fazla olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin örgütsel yabancılaşma algılarının ise orta düzeyin biraz altında olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin en çok mesleğe yabancılaştıkları, en az kendilerine yabancılaştıkları sonucuna ulaşılmıştır. Örgütsel yabancılaşmada öğretmenlerin yaşları hariç diğer demografik değişkenlerde anlamlı farklılara ulaşılmıştır. Cinsiyet değişkeni açısından erkek öğretmenlerin kadın öğretmenlerden, yaş değişkeninde 20-30 yaş grubu öğretmenlerin diğer yaş grubu öğretmenlerden, medeni durumu bekar olanların evli olan öğretmenlerden daha fazla yabancılaştıkları tespit edilmiştir. Yüksek lisans ve doktoralı öğretmenlerin daha fazla anlamsızlık yaşadıkları, ortaokul öğretmenlerinin ilkokul öğretmenlerinden daha fazla yabancılaştıkları, 30 yıl ve üzeri kıdeme sahip öğretmenlerin kuralsızlık gösterdiği ve sosyal ve sınıf grubu öğretmenlerin daha fazla yabancılaştıkları sonuçları görülmüştür. Örgütsel demokrasi ve örgütsel yabancılaşma ölçekleri ve alt boyutlarından alınan puanların ilişkisinin incelendiği korelasyon analizi sonuçlarına göre; örgütsel yabancılaşma ile örgütsel demokrasi arasında negatif yönlü ve istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Regrasyon analizi sonucuna göre okullarda örgütsel demokrasinin katılım, şeffaflık, adalet, eşitlik ve hesap verebilirlik alt boyutlarının örgütsel yabancılaşmanın önemli birer yordayıcısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın nitel verileri için 27 öğretmenle mülakat yapılmış olup elde edilen veriler, NVIVO programı ile betimsel ve içerik analizine tabi tutulmuştur. Öğretmenlerin görüşlerine göre, örgütsel demokrasi bağlamında okullarda en çok katılım, adalet, eşitlik boyutlarında sorunların yaşandığı görüşü belirtilmiştir. Örgütsel yabancılaşma bağlamında ise öğretmenler en çok kendilerini güçsüz hissettiklerini, zamanla anlamsızlık ve mesleğe yabancılaşma yaşadıklarını belirtmişlerdir. Araştırma bulguları sonucunda okullarda örgütsel demokrasiyi güçlendirmek, örgütsel yabancılaşmayı önlemeye yönelik çözüm önerileri sunulmuştur. Okullarda örgütsel demokrasi anlayışının benimsenmesi için öğretmenlerin yönetim süreçlerine dolayısıyla karar alma süreçlerinde yer alması; yöneticilerin adil, eşit, şeffaf davranması; öğretmenlerin örgütsel süreçlere daha fazla katılması önerileri sunulmuştur. Öğretmenlerin okullarında örgütsel yabancılaşma yaşamamaları için öğretmenlik mesleğinin itibarıyla ilgili MEB politikalarına ilişkin çalışmaların yapılması, demokratik bir okul kültürünün oluşturulması şeklinde öneriler sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
The purpose of this research is to examine organizational democracy and organizational alienation in schools. The study is designed as an explanatory sequential mixed method, one of the mixed research models. Quantitative and qualitative data were collected, and the findings obtained from the quantitative data were supported by the findings of the qualitative data. The population of the research consists of teachers working in public schools in the central districts of Izmir province in the 2023-2024 academic year. For the quantitative data of the study, the results were analyzed with the survey data collected from a sample group of 893 teachers. The data obtained from the“Organizational Democracy Scale”and“Organizational Alienation Scale”used in the research were analyzed with the SPSS 26.0 package program. Exploratory factor analysis (EFA), confirmatory factor analysis (CFA) and reliability analyzes were conducted for the“Organizational Alienation Scale”developed by the researcher. For demographic variables, T test, ANOVA tests and Tukey HSD, one of the post-hoc tests, were used. Cronbach Alpha analysis was performed to determine the reliability values of the scales and their sub-dimensions. Pearson Correlation analysis was applied to test the relationship between the scales. Regression analysis was conducted with the scale and sub-dimensions that were significant in the correlation analysis. As a result of the analysis, it was concluded that teachers' perceptions of organizational democracy were above the medium level. It was determined that teachers' perceptions of organizational democracy were highest in the transparency sub-dimension and least in the justice sub-dimension. In terms of demographic variables, there were no significant differences in teachers' perceptions of organizational democracy according to gender, age and seniority. However, compared to married teachers, single teachers; compared to teachers with a bachelor's degree and associate's degree, teachers with a master's degree and doctorate; compared to teachers working in other types of schools, primary school teachers; it was concluded that their perception of organizational democracy was higher. It was observed that teachers' perceptions of organizational alienation were slightly below the medium level. It was concluded that teachers were most alienated from the profession and least alienated from themselves. In terms of organizational alienation, significant differences were found in other demographic variables except teachers' ages. In terms of gender variable, it has been determined that male teachers are more alienated than female teachers, in terms of age variable, teachers in the 20-30 age group are more alienated than other age group teachers, and those whose marital status is single are more alienated than married teachers. It has been observed that teachers with master's and doctorate degrees experience more meaninglessness, secondary school teachers are more alienated than primary school teachers, teachers with 30 years or more of experience show irregularity, and social and class group teachers are more alienated. According to the results of the correlation analysis examining the relationship between the scores obtained from the organizational democracy and organizational alienation scales and their sub-dimensions; negative and statistically significant relationships were found between organizational alienation and organizational democracy. According to the results of the regression analysis, it was concluded that the participation, transparency, justice, equality and accountability sub-dimensions of organizational democracy in schools are important predictors of organizational alienation. For the qualitative data of the research, 27 teachers were interviewed, and the data obtained was subjected to descriptive and content analysis with the NVIVO program. According to teachers' opinions, it was stated that in the context of organizational democracy, the most problems experienced in schools were in the dimensions of participation, justice and equality. In the context of organizational alienation, teachers stated that they felt powerless the most and that they experienced meaninglessness and alienation from the profession over time. As a result of the research findings, solution suggestions were presented to strengthen organizational democracy in schools and prevent organizational alienation. In order to adopt the understanding of organizational democracy in schools, teachers should be involved in management processes and therefore in decision-making processes; managers act fairly, equally and transparently; Suggestions for teachers to participate more in organizational processes are presented. In order for teachers not to experience organizational alienation in their schools, suggestions were made such as carrying out studies on MOE (Ministry of Education) policies regarding the reputation of the teaching profession and creating a democratic school culture.
Benzer Tezler
- Öğretmen görüşlerine göre okullarda örgütsel demokrasi ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişkinin incelenmesi
Analysis of the relationship between organizational democracy and organizational opposition in schools according to teacher opinions
İBRAHİM ERDAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET FARUK LEVENT
- Okullarda örgütsel demokrasi uygulamaları: Bir karma yöntem çalışması
Organizational democracy applications in schools: A mixed method study
NUR ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ REZZAN UÇAR
- Örgütsel demokrasi ile örgütsel imaj arasındaki ilişki
The relationship between organizational democracy and organizational image
SİBEL EYİSON
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimDicle ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABİDİN DAĞLI
- Yönetici ve öğretmen algılarına göre ilköğretim okullarında örgütsel demokrasinin benimsenme ve uygulanabilme düzeyi
The level of ability to adopt and apply organizational democracy to primary schools according to perceptions of teachers and administrators
GÜNEŞ ŞEKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Eğitim ve ÖğretimYüzüncü Yıl ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CEM TOPSAKAL
- İlköğretim okullarında yenileşme gereksinimi
Needs for innovation in state primary schools
KADİR BEYCİOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Eğitim ve Öğretimİnönü ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MAHİRE ASLAN