Gagavuzların tarihsel gelişimi, kültürel dinamikleri ve modern toplum yapısının çok boyutlu analizi
Multidimensional analysis of gagauz people's historical development, cultural dynamics and modern social structure
- Tez No: 933160
- Danışmanlar: PROF. DR. MUHAMMET ERAT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Turkey, Gagauz Autonomous Territorial Unit, Moldova, autonomy, independence
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Disiplinlerarası Bölgesel Araştırmalar Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 118
Özet
Türk topluluklarından biri olan Gagavuzlar, Balkanlar ve Karadeniz Kuzeyindeki topraklarda dağınık şekilde yaşamaktadır. Hırıstiyan olan Gagavuzlar hakkındaki bilgiler 19. yüzyıldan itibaren artmaya başlamış ve 20. yüzyılda Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra Türk toplumunun daha çok ilgisini çekmeye başlamıştır. Atatürk, Gagavuzlarla 1930'larda ilgilenmeye başlamış ve Romanya'ya büyükelçi olarak Hamdullah Suphi Bey'i göndererek bu konuda çalışmalar ve raporlar hazırlamasını sağlamıştır. Bu dönemde Gagavuz gençlerinden bir kısmı Türkiye'ye öğrenci olarak gelerek eğitim ve öğretimlerini Türkiye'de tamamlamışlardı. II. Dünya Savaşı'nın başlaması sonrasında Türkiye'nin Gagavuzlarla ilgisi savaş koşulları sebebiyle ortadan kalmıştı. Savaş sonrasında ise Gagavuzların yaşadığı coğrafyalar Sovyet toprakları ya da Sovyetlerin kontrolünde olan ülkelerin coğrafyası içerisinde kalmıştı. Bu nedenle Türkiye Gagavuzlarla bu dönemde de yakından ilgilenememişti. 1989 yılında Sovyetler Birliği'nin çökmesi ve doğu blokunun dağılması sonrasında Türk kamuoyunda Gagavuzlar, tekrar gündeme gelmiştir. Moldovya toprakları içerisinde yaşayan Gagavuzlar, 1991 yılında bağımsızlıklarını ilan etmişlerse de bu bağımsızlık ilanı dünya kamuoyu tarafından desteklenmemiş ve tanınmamıştı. Bölgede yaşanan olaylar ve gelişmeler sonrasında Gagavuzlar, bağımsız bir ülke olan Moldovya ile bir anlaşma yaparak ve kendilerinin özel koşullarını garanti altına alan bir Anayasa ile bu ülkeye bağlı özerk bir konuma gelmişlerdir. Gagavuz Yöresi Özerk Bölgesi adını alan coğrafyada savunma ve adalet dışında özel bir statü ile serbestçe yaşamlarını sürdürme hakkına sahip olmuşlardır. Gagavuz Yöresi Özerk Bölgesi'nin hukuksal statüsünün garantörlüğünü üstlenen Türkiye bu dönemde Gagavuzlarla yakından ilgilenmiş ve özellikle Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel Gagavuzların adeta koruyuculuğunu üstlenmiştir. Gagavuzlar 1995'ten itibaren Türkiye'yi kendileri için bir hami olarak görmüşler, Türkiye de her alanda Gagavuzlara yardımlarda bulunmuştur. Gagavuzlar uzun süre birlikte yaşadıkları Ruslar, Romenler ve Moldovyalılar dışında Türkiye'yi varlıkları için bir güvence olarak görmektedir. Bu çalışmada Gagavuzların Sovyetlerin dağılmasından sonraki süreçteki durumları ve günümüzde Türkiye'ye bakış açıları ve Türkiye ile ilişkilerini anlamak için ankete dayalı bir araştırma yapılmış ve bu anketin sonuçları ile Türkiye-Gagavuz Yöresi Özerk Bölgesi ilişkilerine bakış ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
The Gagauz, one of the Turkish communities, live scattered across the Balkans and the northern regions of the Black Sea. Information about the Gagauz began to increase from the 19th century, and in the 20th century, following the establishment of the Republic of Turkey, they gained more attention from the Turkish public. Atatürk began to show interest in the Gagauz in the 1930s, sending Hamdullah Suphi Bey as the ambassador to Romania to carry out studies and prepare reports on the subject. During this period, some Gagauz youth came to Turkey as students to complete their education. After the start of World War II, Turkey's interest in the Gagauz diminished due to the war conditions. Following the war, the lands where the Gagauz lived were within Soviet territory or the territories of countries under Soviet control. Therefore, Turkey was unable to engage closely with the Gagauz during this period. After the collapse of the Soviet Union in 1989 and the dissolution of the Eastern Bloc, the Gagauz again became a topic of discussion in Turkish public opinion. The Gagauz living in Moldovan territory declared their independence in 1991, but this declaration of independence was not supported or recognized by the international community. After events and developments in the region, the Gagauz made an agreement with the independent country of Moldova, ensuring their special conditions through a constitution, and thus gained an autonomous status within Moldova. The region, named the Gagauz Autonomous Territorial Unit, allowed the Gagauz to live freely with a special status, except for defense and justice matters. Turkey, which took on the role of guaranteeing the legal status of the Gagauz Autonomous Territorial Unit, closely followed the Gagauz during this period, and particularly, President Süleyman Demirel became the protector of the Gagauz. Since 1995, the Gagauz have regarded Turkey as their protector, and Turkey has provided assistance to the Gagauz in many areas. The Gagauz see Turkey, beyond the Russians, Romanians, and Moldovans they have lived with for a long time, as a guarantee for their existence. This study aims to understand the situation of the Gagauz after the dissolution of the Soviet Union, their current perspectives on Turkey, and their relations with Turkey by conducting a survey-based research. The results of this survey provide insight into the relationship between Turkey and the Gagauz Autonomous Territorial Unit.
Benzer Tezler
- Romanya'da Türkçe matbuat: Türk Birliği Gazetesi (1930-1939)
Turkish press in Romania:Türk Birliği Newspaper (1930-1939)
ÖMER BEDİR
Doktora
Türkçe
2018
GazetecilikHacettepe ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADNAN SOFUOĞLU
- Les langues comme instruments politiques -le cas de l'unite territoriale autonome de Gagaouzie -Republique de Moldavie
Dillerin siyasi bir araç olarak kullanımı: Moldova Cumhuriyeti Gagauz özerk yeri örneği
BİLUN KONYAR
Yüksek Lisans
Fransızca
2025
Siyasal BilimlerGalatasaray ÜniversitesiSiyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKAN YÜCEL
- Gagavuzların tanınma mücadelesi ve Gagavuz yeri özerk bölgesinin oluşum süreci
Struggle for recognition of Gagauzs' and development process of Gagauzia autonomous region
SERGHEI MUTAF
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Uluslararası İlişkilerİstanbul ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İRFAN ÇİFTÇİ
- Gagavuz Türkçesinde zaman, görünüş, kip ve kiplik
Tense, aspect, mood and modality in Gagauz Turkish
EBRU DİLBAS
Doktora
Türkçe
2025
DilbilimErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÖKÇE YÜKSELEN PELER
- 1931-1938 arası Türk basınında Gagavuzlar
Gagavuzlar on the Turkisch press between 1931-1938
İLKER BALÇIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Siyasal BilimlerÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiDisiplinlerarası Bölgesel Araştırmalar Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MİTHAT ATABAY