Geri Dön

Bir aile sağlığı merkezine başvuran 30-70 yaş arası bireylerin kanser taramalarına yönelik bilgi,tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi

Evaluation of knowledge, attitudes and behaviors of individuals between the ages of 30-70 who applied to a family health center towards cancer screening

PDF İndir

  1. Tez No: 933679
  2. Yazar: MERT AYKUT AKBULAK
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MELTEM ÇÖL
  4. Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
  5. Konular: Halk Sağlığı, Public Health
  6. Anahtar Kelimeler: Kanser, kanser taraması, bilgi, tutum, davranış, Cancer, cancer screening, knowledge, attitude, behavior
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Üniversitesi
  10. Enstitü: Tıp Fakültesi
  11. Ana Bilim Dalı: Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 134

Özet

Amaç: Kanser tarama programları, kansere bağlı gelişen morbidite ve mortaliteyi azaltmada oldukça önemlidir. Bu araştırmada, Ankara'da bir aile sağlığı merkezine başvuran 30-70 yaş arası bireylerin kanser taramalarına yönelik bilgi, tutum ve davranışlarını belirlemek ve ilişkili etmenleri ortaya koymak amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırma kesitsel tipte olup 15 0cak-15 Mart 2024 tarihleri arasında bir aile sağlığı merkezine başvuran 30-70 yaş arası bireylerde yürütülmüştür. Bu yaş grubunda aile sağlığı merkezine kayıtlı 5660 kişi olup minimum örneklem hacmi 360 olarak hesaplanmıştır. Araştırma 403 kişiyle tamamlanmıştır. Veriler gözlem altında anket aracılığıyla toplanmıştır. Anket formu, sosyodemografik özellikler, Kanser Taramalarına Yönelik Bilgi Ölçeği, Kanser Taramalarına Yönelik Tutum Ölçeği ve kanser taramalarına ilişkin davranışların değerlendirildiği bölümleri içermektedir. Bilgi Ölçeği 2023 yılında Öztürk ve Uyar tarafından, Tutum Ölçeği ise 2019 yılında Öztürk ve ark. tarafından geliştirilmiştir. Araştırma için Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanlığı Etik Kurulundan onay alınmıştır. Analizler SPSS versiyon 25 programı kullanılarak yapılmıştır. Tanımlayıcı istatistikler yanısıra sayısal değişkenler için grupların karşılaştırılmasında Mann-Whitney U testi ve Kruskal-Wallis testi uygulanmıştır. Kategorik değişkenlerin karşılaştırılmasında Ki-kare testi kullanılmıştır. Anlamlı fark bulunan değişkenlerle çoklu lineer regresyon ve çoklu lojistik regresyon analizleri yapılmıştır. Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması 48,29±11,13 olup, %61,5'i kadın, %60,3'ü evlidir. Katılımcıların %68,2'sinin eğitim düzeyi üniversite ve üzeridir. Kanser Taramalarına Yönelik Bilgi Ölçeği puan ortalaması 15,59 ± 4.45'tir. Çoklu analiz sonuçlarına göre cinsiyetin bilgi puanı üzerinde etkili olduğu görülmüştür (p=0,016). Kanser Taramalarına Yönelik Tutum Ölçeği puan ortalaması 98,84 ± 13,23'tür. Çoklu analiz sonuçlarına göre, medeni durum(p=0,025), eğitim düzeyi (p=0,04), bir yakınını kanserden kaybetme durumu (p=0,017) ve tarama testi önerilmesi durumu (p=0,02) tutum puanı üzerinde etkilidir. Yaşamında en az bir defa mamografi çektiren 30-65 yaş arası kadınların oranı %40,9, son 2 yılda çektirenlerin oranı %34,7'dir. Ayda bir kendi kendine meme muayenesi yapan kadınların oranı %23,8, yılda bir klinik meme muayenesi yaptıranların oranı %13,3'tür. Yaşamında en az bir defa smear ve/veya HPV/DNA testi yaptıran 30-65 yaş arası kadınların oranı %45,3 iken, son 5 yılda yaptıranların oranı %38,5'tur. Yaşamında en az bir defa gaitada gizli kan testi (GGK) yaptıran 50-70 yaş arası bireylerin oranı %25,6, son 2 yılda yaptıranların oranı %16,5'tur. Yaşamında en az bir defa kolonoskopi yaptıran 50-70 yaş arası bireylerin oranı %17,6, son 10 yılda yaptıranların oranı %17'dir. Çoklu lojistik regresyon analizi sonuçlarına göre; yaş (p=0,017), eğitim durumu (p=0,046) ve tarama testi önerilmesi durumu (p=0,016) en az bir defa mamografi çektirme üzerinde etkiliyken, yaş(p=0,009), medeni durum (p=0,021), eğitim durumu (p=0,002), meslek (p=0,005, p=0,009) ve tarama testi önerilmesi durumu (p=0,033) en az bir defa smear ve/veya HPV/DNA testi üzerinde etkilidir. Düzenli fiziksel aktivite yapma durumu (p=0,013) ve tarama testi önerilmesi durumu (p=0,005) en az bir defa GGK testi yaptırma üzerine etkiliyken, eğitim durumu (p=0,031) ve kanser öyküsü olma durumu (p=0,001) en az bir defa kolonoskopi yaptırma üzerine etkili bulunmuştur. Sonuç: Katılımcıların kanser taramalarına ilişkin bilgi, tutum ve tarama testlerini yaptırma durumları belirlenmiştir. Genel olarak bilgi puanı, tutum puanı, eğitim düzeyi ve tarama testinin önerilmesi taramalara katılım üzerinde etkili bulunmuştur. Bu anlamda eğitim düzeyi düşük bireyler başta olmak üzere tüm toplumun bilgilendirilmesi ve sağlık çalışanları tarafından taramaların önerilmesi yararlı olacaktır. Konuyla ilgili etkili müdahale programları uygulanarak bilgi düzeyi ve tutum geliştirilip tarama oranları yükseltilmelidir.

Özet (Çeviri)

Aim: Cancer screening programmes are very important in reducing cancer-related morbidity and mortality. This research aims to determine the knowledge, attitudes and behaviors of individuals aged between 30 and 70 who applied to a family health center in Ankara towards cancer screening and to reveal the associated factors. Materials and Methods: This cross-sectional research was conducted on individuals aged 30-70 who applied to the family health center between 15 January- 15 March 2024. There are 5660 people registered in the family health center in this age group and the minimum sample size was calculated as 360. The research was completed with 403 people. The data were collected by applying a questionnaire under observation. The questionnaire form includes sections assessing sociodemographic characteristics, the Knowledge Scale for Cancer Screenings, the Attitude Scale for Cancer Screenings, and behaviors regarding cancer screenings. The Knowledge Scale was developed by Öztürk and Uyar in 2023 and the Attitude Scale was developed by Öztürk et al. in 2019. Approval for the research was received from the Ankara University Faculty of Medicine Deanery Ethics Committee. The data were analyzed using the SPSS program version 25. In addition to descriptive statistics, the Mann-Whitney U test and the Kruskal-Wallis test were used to compare groups for numerical variables. Chi-square test was used to compare categorical variables. Multiple linear regression analysis and multiple logistic regression analysis were performed with the variables found to be significantly different. Results: The mean age of the participants is 48.29±11.13, 61.5% are female and 60.3% are married. 68.2% of the participants have a university degree or higher education level. The mean score of the Knowledge Scale for Cancer Screening is 15.59 ± 4.45. According to the results of multiple analyses, gender was found to be effective on the knowledge score. (p=0,016). The mean score of the Attitude Scale for Cancer Screening is 98,84 ± 13,23. According to the results of multiple analyses, marital status (p=0.025), educational level (p=0.04), having lost a relative to cancer (p=0.017) and being recommended a screening test (p=0.02) were effective on the attitude score. The rate of women aged 30-65 who had a mammogram at least once in their lifetime is 40.9%, and the rate of those who had it done in the last 2 years is 34.7%. The rate of women who perform monthly self-breast examination is 23.8%, and the rate of those who have annual clinical breast examination is 13.3%. While the rate of women aged 30-65 who had a smear and/or HPV/DNA test at least once in their lifetime is 45.3%, the rate of those who had it done in the last 5 years is 38.5%. The rate of individuals aged 50-70 who had a fecal occult blood test (FOBT) at least once in their lifetime is 25.6%, and the rate of those who had it done in the last 2 years is 16.5%. The rate of individuals between the ages of 50 and 70 who have had a colonoscopy at least once in their lifetime is 17.6%, and the rate of those who have had it in the last 10 years is 17%. According to the results of multiple logistic regression analysis; age (p=0.017), educational status (p=0.046) and screening test recommendation status (p=0.016) are effective on having mammography at least once, while age (p=0.009), marital status (p=0.021), educational status (p=0.002), occupation (p=0.005, p=0.009) and screening test recommendation status (p=0.033) are effective on having smear and/or HPV/DNA test at least once. While regular physical activity (p=0.013) and screening test recommendation status (p=0.005) were found to be effective on having at least one FOB test, educational status (p=0.031) and having a history of cancer (p=0.001) were found to be effective on having at least one colonoscopy. Conclusions: Although the knowledge score of the participants regarding cancer screening is low, their attitudes are relatively positive. However, participation in screening is not at the desired level. In general, educational level and recommendation of screening test were found to be effective on participation in screening. In this sense, it would be beneficial to inform the whole society, especially individuals with low level of education, and to recommend screenings by health professionals. By implementing effective intervention programs on the subject, knowledge and attitudes should be improved and screening rates should be increased.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    888297

    Aile Sağlığı Merkezine başvuran 30-70 yaş arası bireylerin kanser taramaları hakkında bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi

    Evaluation of knowledge, attitudes and behaviors of individuals aged 30-70 years registered to Family Health Center about cancer

    SEDA BEGÜM DİNÇ

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Aile HekimliğiSağlık Bilimleri Üniversitesi

    Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SELMA PEKGÖR

  2. Tez No

    567559

    Aile sağlığı merkezine başvuran 18-65 yaş arası bireylerin gıda takviyesi alım davranışları ve ilişkili etmenlerin değerlendirilmesi

    Dietary supplement intake and evaluation of related factors among 18-65 aged primary care patients

    NAİME SEVGİ KARADAĞ

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Aile Hekimliğiİzmir Katip Çelebi Üniversitesi

    Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSEREN PAMUK

    PROF. DR. KURTULUŞ ÖNGEL

  3. Tez No

    703074

    18-65 yaş arası kadınların kanser taraması hakkında bilgi düzeyleri, tutum ve davranışları

    Levels of knowledge, attitudes and behaviors about cancer screening of women aged 18-65

    MURAT ÖZEL

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Aile HekimliğiSağlık Bilimleri Üniversitesi

    Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SEÇİL ARICA

  4. Tez No

    754378

    Pelitköy Eğitim Aile Sağlığı Merkezine başvuran bireylerin kanser tarama programlarına yönelik bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi

    Evaluation of the knowledge, attitudes and behaviors of individuals applying to Pelitköy Education Family Health Center towards cancer screening programs

    EMRAH YAKUT

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Aile HekimliğiOndokuz Mayıs Üniversitesi

    Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUSTAFA FEVZİ DİKİCİ

  5. Tez No

    928761

    12-48 ay çocuk sahibi olan annelerin beslenme sürecindeki tutumlarının çocuğun beslenme durumu ve fiziksel gelişimi üzerine etkisi

    The effect of mothers' attitudes during the nutrition process with children aged 12-48 months on the child's nutritional status and physical development

    NESRİN KAPLAN GEÇER

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    Aile HekimliğiSağlık Bilimleri Üniversitesi

    Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HİLAL ÖZKAYA

Geri Dön