Üçgensel bulanık sayılarla maliyet minimizasyonu
Cost minimization using triangular fuzzy numbers
- Tez No: 934125
- Danışmanlar: PROF. DR. SALİH AYTAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Matematik, Mathematics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Matematik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 32
Özet
Tez çalışmasında temel bir maliyet problemi bulanık araçlar kullanılarak çözülmüştür. Bulanık araç olarak üçgensel bulanık sayılar kullanılmıştır. Maliyet problemi şu şekilde ifade edilmiştir: Bir deniz sahilinde bulunan enerji santralinden açık denizdeki bir tesise enerji hattı çekilmesi hedeflenmektedir. Sahildeki enerji santralinden karaya enerji hattı döşemenin kilometre başına maliyeti ve su altından enerji hattı döşemenin kilometre başına maliyeti birçok nedenden dolayı dalgalanma göstermektedir. Örneğin mevsim şartlarına göre işçilik maliyetleri, kablo fiyatlarındaki anlık değişimler vb. maliyeti dalgalandıran en temel faktörlerdir. Kara hattındaki ve su altı hattındaki maliyetlerin sabit olmadığını göz önünde bulundurarak bu maliyetler üçgensel bulanık sayılar kullanılarak temsil edilmiştir ve ardından bulanık araçlar kullanılarak maliyet hesabı yapılmıştır. Santral ile kurulacak tesis arasındaki enerji hattı döşeme maliyetinin en aza indirilmesini sağlayacak maliyet fonksiyonu minimize edilmiştir. Tez çalışması dört bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde problemin çözümünde kullanılan bulanık mantık teorisinin kısa bir gelişimi verilmiştir. Özellikle enerji hattı ve boru hattı maliyet problemleri ve bulanık sayıların ekonomi uygulamalarının kısa bir tanıtımına yer verildi. Ayrıca tez çalışmasında çözülen problemin hangi boşluğu nasıl dolduracağı ifade edildi. İkinci bölümde bulanık sayıların ekonomi uygulamalarının ve enerji hattı, boru hattı maliyet problemlerinin literatürdeki yeri verildi. Üçüncü bölümde çalışmada bulanıklaştırma aracı olarak kulanılan üçgensel bulanık sayılar ve bunlarla ilgili temel kavramlar verildi. Ayrıca hesaplanan verileri durulaştırmak için kullanılan merkezleme, işaretli uzaklık ve ağırlıklı ortalama teknikleri tanıtıldı. Dördüncü bölüm üç kısımda incelenmiştir. İlk kısımda maliyet probleminin klasik çözümü verilmiştir. Son iki kısmında ilk defa bu tez çalışmasında yer alan orjinal sonuçlara yer verilmiştir. İkinci kısımda maliyet problemindeki katsayılar üçgensel bulanık sayılarla bulanıklaştırılıp minimum değerleri üç ayrı durulaştırma yöntemi ile hesaplanmıştır. Hesaplanan değerler tablolaştırılarak karşılaştırmalar yapılmıştır. Dördüncü bölümün üçüncü kısmında ise maliyet fonksiyonundaki diğer parametre olan mesafe yine üçgen bulanık sayı ile bulanıklaştırılmıştır. İkinci kısımdaki gibi durulaştırmalar için merkezleme, ağırlıklı ortalama ve işaretli uzaklık yöntemleri kullanılmıştır. Ardından kullanılan herbir teknik için elde edilen değerler karşılaştırılmıştır. Son bölümde ise çalışmada elde edilen sonuçlar yorumlanmış ve kullanılan metodojiin ne tür problemlere uygulanabileceği tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
In the thesis study, a fundamental cost problem was solved using fuzzy tools. Triangular fuzzy numbers were used as the fuzzy tool. The cost problem was expressed as follows: The goal is to lay an energy transmission line from a power plant located on a seaside to an offshore facility. The cost per kilometer of laying the energy line on land and the cost per kilometer of laying it underwater fluctuate due to various reasons. For example, seasonal labor cost variations and sudden changes in cable prices are among the primary factors affecting cost fluctuations. Considering that the costs of land and underwater lines are not fixed, these costs were represented using triangular fuzzy numbers, and the cost calculation was performed using fuzzy tools. The cost function, which aims to minimize the cost of laying the energy line between the power plant and the facility, was optimized. The thesis consists of four chapters. In the first chapter, a brief development of the fuzzy logic theory used to solve the problem is provided. A short introduction to cost problems related to energy and pipeline projects, as well as economic applications of fuzzy numbers, is included. Additionally, the study's contribution to filling a research gap is discussed. The second chapter presents the role of fuzzy number applications in economics and the literature on cost problems in energy and pipeline projects. In the third chapter, triangular fuzzy numbers, which were used as the fuzzification tool in this study, and their fundamental concepts are introduced. Additionally, defuzzification techniques such as centroid, signed distance, and weighted average methods are explained. The fourth chapter is examined in three sections. The first section provides the classical solution to the cost problem. The last two sections present original results introduced for the first time in this thesis. In the second section, the coefficients in the cost problem were fuzzified using triangular fuzzy numbers, and their minimum values were calculated using three different defuzzification methods. The calculated values were tabulated and compared. In the third section of the fourth chapter, another parameter in the cost function, distance, was also fuzzified using triangular fuzzy numbers. Similar to the second section, centroid, weighted average, and signed distance methods were used for defuzzification, and the obtained values were compared for each technique used. Finally, in the last chapter, the results obtained in the study were interpreted, and a discussion was conducted on the types of problems to which the applied methodology could be extended.
Benzer Tezler
- Bulanık bilgi aksiyomuna dayalı tedarikçi seçimi
Supplier selection based on fuzzy information axiom
SELAHATTİN EYYUPİ ŞENTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiGazi ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BAHAR ÖZYÖRÜK
- Sezgisel bulanık sayılar ile reel opsiyon değerlemesi ve güneş enerjisi yatırımı uygulaması
Real option valuation with intuitionistic fuzzy numbers and its application to solar energy investment
HÜSEYİN YİĞİT ERSEN
Doktora
Türkçe
2019
Enerjiİstanbul Teknik Üniversitesiİşletme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OKTAY TAŞ
- Renewable energy investment decisions under fuzzy uncertainty
Bulanık belirsizlik altında yenilenebilir enerji yatırım kararları
ESRA İLBAHAR
Doktora
İngilizce
2022
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENGİZ KAHRAMAN
PROF. DR. SELÇUK ÇEBİ
- Efficient estimation of Shrinkage parameters in fuzzy Ridge and fuzzy Liu regression models using α-cut-based methods under multicollinearity
Çoklu bağıntı durumunda bulanık Ridge ve bulanık Liu regresyon modellerinde α-kesim tabanlı yöntemler kullanılarak Shrinkage parametrelerinin etkin tahmini
AMMAR HOMAIDA
- Makine teçhizat seçimi kararı: Bir uygulama
Machinery and equipment selection decisions: An application
FATMA GÜL YAZICILAR