Genç yetişkin bireylerde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) semptomlarının yeme davranışları, yeme farkındalığı, yeme üzerindeki kontrol davranışları, diyet öz yeterliliği ve Akdeniz diyetine bağlılık ile ilişkisinin incelenmesi
Investigation of the relationship between attention deficit and hyperactivity disorder (ADHD) symptoms and eating behaviors, eating awareness, eating control behaviors, diet self-efficacy and adherence to a Mediterranean diet in young adults
- Tez No: 934331
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEHRA BATU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Beslenme ve Diyetetik, Psikiyatri, Psikoloji, Nutrition and Dietetics, Psychiatry, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Bilinçli farkındalıkla yeme, diyet öz yeterliliği, erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, tıkınırcasına yeme, yeme üzerinde kontrol kaybı, Adult attention deficit hyperactivity disorder, binge eating, dietary selfefficacy, loss of control over eating, mindful eating
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İzmir Demokrasi Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Beslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 192
Özet
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocuklukta başlayan ve yetişkinlikte de sürebilen nörogelişimsel bozukluktur. Yetişkinlerde organize olma ve işleri sürdürme becerilerinde zorluklar gibi bazı semptomlar yeme bozuklukları ve bağımlılık gibi sorunlara neden olabilmektedir. Ayrıca, DEHB semptomları bilinçli farkındalıkla yeme ve diyet öz yeterliliği gibi yeme tutumlarını olumsuz etkileyebilmektedir. 22-40 yaş aralığındaki 427 genç yetişkin birey üzerinde yapılan bu çalışmada DEHB semptomları ile yeme davranışları arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda katılımcıların DEHB semptomları Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Kendi Bildirim Ölçeği (ASRS)'ne göre sınıflandırılmış ve yeme tutumlarını değerlendiren Yale Yeme Bağımlılığı Ölçeği, Yeme Üzerinde Kontrol Kaybı Ölçeği, Otlanma Tarzı Yeme Ölçeği, Tıkınırcasına Yeme Ölçeği, Bilinçli Farkındalıkla Yeme Ölçeği, Yeme Tutum Testi-26, Diyet Öz Yeterliliği Ölçeği ve Akdeniz Diyeti Bağlılık Ölçeği gibi bireylerin yeme tutumlarını değerlendiren ölçeklerle ilişkilendirilmiştir. Veri analizi SPSS-22.0 paket programı kullanılarak Ki-kare testi ve Spearman Korelasyon Testi ile yapılmıştır. Sonuçta katılımcıların %16,2'sinde çok yüksek DEHB semptom riski tespit edilmiştir. Mevcut çalışmada hafif şişman ve obez bireylerin DEHB semptom riski altında oldukları saptansa da katılımcıların BKİ değerleri ile DEHB semptom riski arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır (p=0,764). Yaş grupları ile DEHB semptom riski arasında da anlamlı bir ilişki saptanmamıştır (p=0,853). Kadın ve erkeklerde cinsiyetler arası DEHB semptom riski farklılaşmasına bakıldığında ise bu iki değişken arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır (p=0,613). DEHB semptomlarının yeme davranışlarıyla ilişkisi incelendiğinde ise DEHB semptomlarının artışıyla birlikte tıkınırcasına yeme, yeme bağımlılığı, otlanma tarzı yeme ve yeme kontrolü kaybının arttığı tespit edilmiştir. Bilinçli farkındalıkla yeme ve fiziksel aktivite ile DEHB semptomları arasında ters bir ilişki bulunurken; BKİ, Akdeniz diyetine uyum ve diyet öz yeterliliği arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır (p>0,05). DEHB'li bireylerde yeme davranışlarını yönetmek için multidisipliner yaklaşımlar gereklidir. DEHB'nin yeme davranışları üzerindeki etkilerinin daha iyi anlaşılması ve uygun müdahalelerin geliştirilmesi için farklı yaş gruplarında daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) is a neurodevelopmental disorder that begins in childhood and can continue into adulthood. In adults, some symptoms, such as difficulties in organizing and maintaining tasks, can lead to problems such as eating disorders and addiction. In addition, ADHD symptoms can negatively affect eating attitudes such as mindful eating and dietary self-sufficiency. This study, conducted on 427 young adults aged 22-40, aimed to determine the relationship between ADHD symptoms and eating behaviors. In this context, the ADHD symptoms of the participants were classified according to the Adult Attention Deficit Hyperactivity Disorder Self Report Scale (ASRS) and were associated with scales that evaluate eating attitudes such as the Yale Food Addiction Scale, Loss of Control Over Eating Scale, Grazing Style Eating Scale, Binge Eating Scale, Mindful Eating Scale, Eating Attitudes Test-26, Dietary Self-Sufficiency Scale and Mediterranean Diet Adherence Scale. Data analysis was performed using SPSS-22.0 package program using Chi-square test and Spearman Correlation Test. As a result, very high ADHD symptom risk was detected in 16.2% of the participants. Although slightly overweight and obese individuals were found to be at risk of ADHD symptoms in the current study, no significant relationship was found between the participants' BMI values and ADHD symptom risk (p=0.764). No significant relationship was found between age groups and ADHD symptom risk (p=0.853). When the ADHD symptom risk differences between genders were examined in women and men, no significant relationship was found between these two variables (p=0.613). When the relationship between ADHD symptoms and eating behaviors was examined, it was found that binge eating, food addiction, grazing eating and loss of eating control increased with the increase in ADHD symptoms. While an inverse relationship was found between mindful eating and physical activity and ADHD symptoms, no significant relationship was found between BMI, adherence to the Mediterranean diet and dietary self-efficacy (p>0.05). Multidisciplinary approaches are necessary to manage eating behaviors in individuals with ADHD.
Benzer Tezler
- Bilişsel beceri odaklı geliştirilmiş sanal gerçeklik uygulamasının genç yetişkinlerin dikkat becerilerine olan etkisinin incelenmesi
Investigating the effect of cognitive skill-oriented virtual reality application on attention skills of young adults
MEHMET KAAN İLDİZ
Doktora
Türkçe
2024
NörolojiÜsküdar ÜniversitesiNörobilim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CUMHUR TAŞ
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUĞÇE BALLI
- Genç yetişkinlerde anne-baba tutumu ve duygu düzenlemenin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ile ilişkisi
Parental attitude in young adults and relation to attention deficit and hyperactivity disorder of emotion regulation
YÜKSEL YENİACUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
PsikolojiÜsküdar ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ASİL ÖZDOĞRU
- Making sense of attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) from the perspective of adults who received their diagnoses as children
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) tanısı almış yetişkin bireylerin perspektifinden DEHB'i anlamlandırmak
OZANCAN YILMAZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
PsikolojiBahçeşehir ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BAHAR TANYAŞ
- Genç yetişkin üniversite öğrencilerinde internet bağımlılığının bilişötesi farkındalığa etkisinde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun aracı rolü
The mediating role of attention deficit and hyperactivity disorder in the effect of internet addiction on metacognitive awareness in adult university students
SAİDE BANU EKMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
PsikolojiHaliç ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KÜBRA ÇELİK
- Rehabilitasyon merkezlerinde çalışan genç yetişkinlerde yaşam yöneliminin seçici dikkat düzeyi üzerindeki etkisi
The effect of life orientation on selective attention levels in young adults working in rehabilitation centers
BÜŞRA ERKEÇOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
PsikolojiİSTANBUL NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUNE AKTAY