Mutasyon ıslahı ile yeni çay çeşit adaylarının geliştirilmesi
Development of new tea variety candidates through mutation breeding
- Tez No: 934401
- Danışmanlar: PROF. DR. YILDIZ KAÇAR, PROF. DR. KEZİBAN YAZICI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Etkili mutasyon dozu (EMD), Gama Işını, ISSR, SRAP, Effective mutation dose (EMD), Gamma Ray, ISSR, SRAP
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 186
Özet
Çay, dünyada sudan sonra en fazla tüketilen içecektir. Dünyada verimli, kaliteli, hastalık ve zararlılara dayanıklı çay çeşitleri geliştirilmesine rağmen ülkemizde Doğu Karadeniz Bölgesi ekolojik koşullarında başarılı bir şekilde yetişen çay bitkisinde genetik çeşitlilik sınırlı kalmıştır. Bu tez çalışması ile çay bitkisinde gama ışınları yardımı ile mutasyon ıslahı yöntemi kullanılarak genetik varyasyonun artırılması hedeflenmiştir. Bu çalışma, 2019-2023 yılları arasında, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Ziraat Fakültesi deneme alanında yürütülmüştür. Tez çalışmasının ilk basamağı olan etkili mutasyon dozunu belirlemek amacı ile Zihni Derin çay çeşidinde Kobalt 60 gama ışın kaynağı kullanılarak çay sürgünlerine 10, 20, 30, 40, 50, 60 ve 70 Gray (Gy) dozlarında gama ışını uygulanmış ve köklendirme ortamına dikilmiştir. Mutant çay bitkilerinde sürgün uzunluğu (cm), canlılık oranı (%), köklenme oranı (%) belirlenmiştir. Etkili mutasyon dozunun belirlenmesinin ardından M1V1 vejetasyonu oluşturulmuştur. Bu vejetasyonda gelişen mutant çay fidanlarında sürgün uzunluğu (cm), üç yaprak bir tomurcuk uzunluğu (cm), yaprak uzunluğu (cm), yaprak genişliği (cm), çiçek sayısı (adet), klorofil miktarı, yaprak sayısı (adet), yan sürgün sayısı (adet), yan sürgün uzunlukları (cm) belirlenmiştir. Ayrıca mutantlar arasındaki farklılığı belirlemek amacı ile yapılan moleküler çalışmalarda 14 ISSR ve 16 SRAP markörü ve 5 RAPD markörü kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda, çay çelikleri üzerinde etkili mutasyon dozu 11,45 Gy olarak belirlenmiştir. M1V1 vejetasyonundaki mutant bitkilerin ise sürgün boyu (2-69,4 cm), üç yaprak bir tomurcuk uzunluğu (1,3-13,5cm), yaprak uzunluğu (4,5-10,96 cm), yaprak genişliği (2,15-5,28 cm), klorofil miktarı (20-79,8), yan sürgün sayısı (0-5 adet), yaprak sayısı (1-20 adet) ve çiçek sayısı (0-16 adet) arasında değerler almıştır. Moleküler çalışmalarda mutantlar arasındaki benzerlik oranı SRAP markörleri ile %48-94; ISSR markörleri ile %52-98; ISSR ve SRAP markörlerinin birleştirilmesi ile %51-97 arasında bulunmuştur.Farklı popülasyonlarda belirlenen siyah çayda kalite, yüksek sıcağa tolerans, Phomopsis theae'ye tolerans, düşük sıcağa tolerans, kurağa tolerans ve yüksek verim özellikleri ile ilgili markörlerin Zihni Derin çay çeşidi ve mutantlarında erken seleksiyon primerlerinin kullanılabileceği belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
Tea is the most consumed beverage in the world after water. Despite the development of efficient, high-quality, disease-resistant tea varieties globally, genetic diversity in the tea plant successfully cultivated under the ecological conditions of the Eastern Black Sea Region in our country has remained limited. This thesis aims to enhance genetic variation in the tea plant using the mutation breeding method with gamma rays. This study was conducted between 2019 and 2023 at the experimental field of Recep Tayyip Erdoğan University, Faculty of Agriculture. In the first phase of the thesis, the effective mutation dose was determined by applying gamma radiation from a Cobalt-60 source to tea shoots of the Zihni Derin variety at doses of 10, 20, 30, 40, 50, 60, and 70 Gray (Gy), followed by planting in a rooting medium. The shoot length (cm), survival rate (%), and rooting rate (%) of the mutant tea plants were measured. After determining the effective mutation dose, the M1V1 vegetation was established. In the mutant tea seedlings developed in this vegetation, the measurements of shoot length (cm), internode length of three leaves and one bud (cm), leaf length (cm), leaf width (cm), number of flowers, chlorophyll content, number of leaves, number of lateral shoots, and lengths of lateral shoots (cm) were taken. Additionally, molecular studies utilizing 14 ISSR, 16 SRAP, and 5 RAPD markers were conducted to determine the differences among the mutants. As a result of the study, the effective mutation dose on tea cuttings was determined to be 11.45 Gy. The mutant plants in the M1V1 vegetation exhibited a range of values for shoot height (2-69.4 cm), internode length of three leaves and one bud (1.3-13.5 cm), leaf length (4.5-10.96 cm), leaf width (2.15-5.28 cm), chlorophyll content (20-79.8), number of lateral shoots (0-5), number of leaves (1-20), and number of flowers (0-16). In molecular studies, the similarity ratios among the mutants were found to be between 48-94% using SRAP markers, and between 52-98% using ISSR markers; the combination of ISSR and SRAP markers yielded similarity ratios between 51-97%. Markers associated with traits such as black tea quality, high temperature tolerance, Phomopsis theae tolerance, low temperature tolerance, drought tolerance, and high yield, identified in different populations, have been found to be useful for early selection using primers in the Zihni Derin tea cultivar and its mutants.
Benzer Tezler
- Bazı turunçgil tür ve çeşitlerinde mutasyon ıslahıyla elde edilen genotiplerin soğuğa toleranslarının biyokimyasal analizlerle değerlendirilmesi
Evaluation of the cold tolerance with some biochemicals analyses in the genotypes obtained from mutation breeding in some citrus species and cultivars
ZEYNEP ERYILMAZ
Doktora
Türkçe
2019
BiyoteknolojiAkdeniz ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAMİDE GÜBBÜK
- Fortune mandarininde mutasyon yoluyla Alternaria alternata f.sp. citri etmenine karşı tolerant yeni mutantların elde edilmesi ve mutantlardaki bazı doğal hormon seviyelerinin saptanması
A research to obtain tolerant new mutant genotypes via mutation breeding from fortune mandarin against alternaria brown spot disease and determination of some phytohormone levels in these mutant genotypes
ERTUĞRUL TURGUTOĞLU
- Genetik olarak değiştirilmiş soyada omik analizler
Omic analyses on genetically modified soybean
SİNAN MERİÇ
Doktora
Türkçe
2022
Biyoteknolojiİstanbul ÜniversitesiMoleküler Biyoloji ve Genetik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞULE ARI
- Farklı dozlarda uygulanan etil metan sülfonatın biberde (capsicum annuum L.) bitki gelişimi, bazı fizyolojik parametreler ve phytophthora capsici üzerine etkileri
Effects of ethyl methane sulfonate applicated at different doses on plant development, some physiological parameters and phytophthora capsici in pepper (capsicum annuum L.)
ERHAN AKALP
- Cyclamen persicum çeşitlerinde fiziksel mutagen (60Co ve 137Cs) etkilerinin araştırılması
Investigation of the effects of physical mutagen (60Co and 137Cs) on Cyclamen persicum varieties
SENEM UĞUR
Doktora
Türkçe
2024
ZiraatÇukurova ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NESLİHAN YEŞİM YALÇIN MENDİ