Çocukların suça sürüklenmesinde sosyal psikolojik faktörler ve okul temelli önleyici bir psikososyal müdahale programının geliştirilmesi
Social psychologic factors in juvenile delinquency and the development of school based preventive psychosocial invertive program
- Tez No: 934533
- Danışmanlar: PROF. DR. SERAP AKFIRAT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Suça Sürüklenen Çocuk, Risk Faktörleri, Müdahale Programı, Juvenile Delinquency, Risk Factors, Intervention Program
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 225
Özet
Bu çalışmanın amacı, hukuki olarak suç teşkil eden eylemleri gerçekleştiren on sekiz yaş altındaki bireyler olarak tanımlanan suça sürüklenen çocuk olgusunu, sosyal psikolojik faktörler bağlamında incelemektir. Bu doğrultuda, çocukların suça sürüklenmesinde etkili olan sosyal psikolojik faktörler, iki farklı çalışma ile bütüncül bir şekilde ele alınmıştır. İlk çalışma, hem daha önce çeşitli suçlar nedeniyle suça sürüklenmiş çocuklar hem de bu çocuklarla çalışan uzman personelle gerçekleştirilen mülakatların analizine dayalı, nitel bir araştırmadır. Çalışma kapsamında 24 suça sürüklenen çocuk (12 kız ve 12 erkek) ve 6 uzman (dört psikolog, bir sosyal çalışmacı, bir psikolojik danışman) ile görüşmeler yapılmış, veriler ayrı ayrı tümevarımsal bir yaklaşım ile tematik analiz yöntemiyle incelenmiştir. Suça sürüklenen çocuklardan elde edilen bulgulara göre benlik mekanizmaları, ailesel faktörler, suça yönelik tutumlar, sosyal faktörler, suça sürüklenme evreleri ve zaman algısı, çocukların suça sürüklenmesinde etkili olan faktörlerdendir. Uzmanlardan elde edilen bulgulara göre çocukların suça sürüklenmesinde psikolojik durum ve madde kullanımı gibi bireysel faktörlerin yanı sıra ailesel faktörler, sosyal çevreyle ilgili değişkenler ve kurumsal işleyişler etkili olmaktadır. İkinci çalışma, birinci çalışmada yer alan risk faktörleri göz önünde bulundurularak birincil düzey önleyici müdahale programını kapsamaktadır. Bu müdahale programı, lise öğrencilerine uygulanarak etkililiği incelenmiştir. Çalışmaya iki farklı okuldan toplam 592 katılımcı (uygulama grubu= 295, kontrol grubu= 297) dahil edilmiştir. Yarı deneysel bir yöntem kullanılarak, bir okul uygulama grubu, diğer okul ise kontrol grubu olarak rastgele belirlenmiştir. Müdahale öncesi ve sonrasında yapılan değerlendirmelerde benlik saygısı, duygu düzenleme, öz düzenleme, problemli internet kullanımı, psikolojik sağlamlık, akran zorbalığı, arkadaşlık ilişkileri, ergen-ebeveyn ilişki kalitesi ölçülmüştür. Araştırma 2 grup (uygulama vs. kontrol) x 2 zaman (ön-test vs. son-test), son faktörde tekrar ölçümlü faktöriyel tasarıma sahiptir. Müdahale programının etkililiğini değerlendirmek için tekrarlı ölçümler ANOVA testi uygulanmıştır. Bulgular öz düzenleme, psikolojik sağlamlık, problemli internet kullanımı, akran zorbalığı ve arkadaşlık ilişkileri değişkenleri üzerinde müdahale programının anlamlı bir etkisi olduğunu göstermektedir.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the phenomenon of“juvenile delinquency,”defined as individuals under the age of eighteen who engage in legally criminal acts, within the context of social psychological factors. In this regard, the social psychological factors influencing juvenile delinquency are comprehensively analyzed through two distinct studies. The first study is a qualitative research based on interviews conducted with both juveniles involved in various offenses and professionals working with them. Within this framework, interviews were conducted with 24 delinquent juveniles (12 girls and 12 boys) and six professionals (four psychologists, one social worker, and one psychological counselor), and the data were analyzed separately through an inductive approach using thematic analysis. Findings from delinquent juveniles indicate that self-mechanisms, familial factors, attitudes toward crime, social factors, stages of delinquency, and time perception are influential factors. Findings from the professionals highlight that, in addition to individual factors such as psychological conditions and substance use, familial factors, social environment variables, and institutional processes play a role in juvenile delinquency. The second study involves a primary-level preventive intervention program developed based on the risk factors identified in the first study. This program was implemented with high school students to assess its effectiveness. A total of 592 participants from two different schools were included (intervention group = 295, control group = 297). Using a quasi-experimental design, one school was randomly assigned as the intervention group and the other as the control group. Pre- and post-intervention assessments measured self-esteem, emotion regulation, self-regulation, problematic internet use, psychological resilience, peer bullying, friendship relationships, and adolescent-parent relationship quality. The study employed a 2 (intervention vs. control) x 2 (pre-test vs. post-test) factorial design with repeated measures. A repeated-measures ANOVA was conducted to evaluate the effectiveness of the intervention program. Findings indicate a significant effect of the program on self-regulation, psychological resilience, problematic internet use, peer bullying, and friendship relationships.
Benzer Tezler
- Mekansal ve sosyoekonomik parametrelerin çocuk suçluluğu ile ilişkisinin CBS ile araştırılması
Investigation the relationship of spatial and socioeconomic parameters on juvenile delinquency through CBS
BİLGE BOZKURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Uygulamaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET ÖZGÜR DOĞRU
- Çocukların suça sürüklenmesinde fiziksel ve sosyo-mekansal faktörlerin etkisi
The effect of physical and socio-spatial factors on children driven to crime
UFUK ALTUNBAŞ
Doktora
Türkçe
2015
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET OCAKÇI
- Kitle iletişim araçlarının çocukların suç niteliğindeki davranışlara yönelmesinde etkili bir risk faktörü olması hususunda ebeveynlerin farkındalık durumlarının değerlendirilmesi
Evaluation of awareness of parents in mass media tools as a risk factor for children's criminal behavior
SERAP DUYGU DEMİRKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Adli Tıpİstanbul ÜniversitesiSosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞEN UFUK SEZGİN
- Çocuk ve suç: Marmara Bölgesi örneği
Children and crime: The case of Marmara Region sample
MUSTAFA KART
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
SosyolojiDumlupınar ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HÜLYA YÜKSEL
- Suça sürüklenmiş çocukların yeniden toplumsallaşmasında dinin rolü (İzmir çocuk ve gençlik kapalı ceza infaz kurumu ve kadın kapalı ceza infaz kurumu örneği)
Reintegration of children involved in crime in thi role of religion (İzmir Aliağa closed juvenile and youth execution institution and İzmir women closed criminal execution institution case)
ERCAN ÇELİK
Doktora
Türkçe
2019
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADEM EFE