Başlangıçtan hicri ikinci asrın sonuna kadar Basra'da tefsir ilminin gelişimi
The development of the of tafsir in Basra from the beginning to the end of the second hijrī century
- Tez No: 934963
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMAİL ÇALIŞKAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 353
Özet
Bu çalışma hicrî ilk iki asır Basra'da tefsir ilminin başlangıç ile gelişimini, sebebleri ve sonuçlarıyla birlikte ele almayı amaçlamaktadır. İlk olarak, Ebû Mûsâ el-Eş`arî'nin tefsir külliyatına yansıyan sözlerinden hareketle başlangıç dönemine dair tespitlerde bulunulmuştur. Sonrasında ise tefsir ilminin Basra'daki gelişimi üzerine değerlendirme ve tahliller yapılmıştır. Tefsirin gelişimini sağlıklı bir şekilde değerlendirebilmek amacıyla bu süreci belirleyen sebepler üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda tefsir ilminin gelişimine etkisi olduğunu düşündüğümüz“yazınsallık”,“otorite fikri”ve“toplumsal değişim”kavramları esas alınarak tefsir ilminin gelişiminin sebepleri Basra örnekliğinde açıklanmıştır. Basra özelinde tefsirin gelişim sebeplerine dönük çizilen teorik çerçevenin ardından gelişim döneminin önemli simalarından Hasan el-Basrî ile Katâde b. Diâme es-Sedûsî'nin isnad verilerinin sunduğu imkânlarla Basra'daki tefsir faaliyetleri ve bu alanda ortaya konulan edebiyatın izi sürülmüştür. Ayrıca tarih, tabakât ve kitabiyyât literatüründe yer alan bilgiler çerçevesinde Basra'da tefsir sahasında ihtisaslaşmanın başladığı, disiplin içerisindeki görüşlerin daha geniş bir teorik çerçevede dile getirildiği ve literatürün zenginleştiği gelişim dönemine dair birtakım bulgulara varılmıştır. Bunun yanı sıra, Basra tefsir birikimi; kaynaklar ve isnadlar üzerinden elde edilen, grafik ve şemalarla desteklenen ayrıntılı veriler ekseninde, diğer şehirlerle olan etkileşimi açısından da analiz edilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the emergence and development of the science of tafsīr in Baṣra in the first two centuries of Hijrī together with its causes and consequences. First, based on Abū Mūsā al-Ash`arī's words reflected in the tafsīr literature, determinations were made about the emergence period. Afterwards, evaluations and analyses were made on the development of the discipline of tafsīr in Baṣra. In order to evaluate the development of tafsīr in a healthy way, the causes that determine this period are emphasized. In this context, based on the concepts of 'textuality', 'the idea of authority' and 'social change', which we think have an impact on the development of the discipline of tafsīr, the reasons for the development of the discipline of tafsīr are explained in the example of Baṣra. Following the theoretical framework drawn for the reasons for the development of tafsīr, the tafsīr activities in Baṣra and the literature produced in this field were traced with the opportunities provided by the isnād data of al-Ḥasan al-Baṣrī and Qatāda b. Diʿāma al-Sadūsī, who were important figures of the development period. In addition, within the framework of the information contained in history, tabaqāt-biography and bio-bibliographical works, some findings have been reached regarding the development period in Baṣra, when specialization in the field of tafsīr began, the views within the discipline were expressed in a wider theoretical framework and the literature was enriched. In addition, Baṣra's tafsīr accumulation is analyzed in terms of its interaction with other cities (amṣār), based on detailed data obtained from sources and isnāds and supported by graphs and diagrams.
Benzer Tezler
- Burhaneddin İbrahim b. Mustafa el-Halebini Tuhfetu'li-Ahyar ale'd-Durri'l-Muhtar isimli eserinin 'Temizlik ve Namaz Vakitleri' babından 'Ezan' bölümüne kadar tahkik ve incelenmesi
Investigation and study of the first section from the book 'Tuhfat Al-Akhyyar by Aldurr Almukhtar' by Sheikh Burhan Addin Ibrahim Alhalabi Almudari
IBRAHIM ALHUSSEIN
Yüksek Lisans
Arapça
2021
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSAMA AL HAMWI
- Tasavvufun teşekkül döneminde sûfîler ve ticari hayat
Sufis and commercial life in the formative period of sufism
MUSTAFA KAHYA
Doktora
Türkçe
2023
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EKREM DEMİRLİ
- Erken dönem Mu'tezile- İmâmiyye etkileşimi (Başlangıçtan Şeyh Sadûk'un ölümüne kadar)
Early Mu'tazila-Imamiyya interaction (From the beginning to the death of Sheikh al-Saduq)
NURAN ÜÇOK
- Şia kelamında ilahi sıfatlar
Divine roles in Shia word
ŞEHRAZAT ZENGİN KARAYILAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
DinÇukurova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İSMAİL YÜRÜK
- Maktû hadis ve delil değeri
Maktu hadith and its authority
MUSTAFA MACİT KARAGÖZOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. MUSTAFA KARATAŞ