Metal eser konservasyonunda gaz plazma, lazer ve mekanik temizlik yöntemlerinin karşılaştırılması ve sonuçlarının değerlendirilmesi
Comparison of gas plasma, laser and mechanical cleaning methods in metal artifact conservation and evaluation of their outcomes
- Tez No: 935951
- Danışmanlar: PROF. DR. UFUK KOCABAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Taşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Koruma-Yenileme ve Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 216
Özet
Bu çalışmada, metal eser konservasyonunda kullanılan temizlik yöntemlerinden mekanik, lazer ve atmosferik gaz plazma yöntemleri karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiş ve teknolojik yöntemlerin geçerliliği araştırılmıştır. Metal eser konservasyonu disiplinler arası bir yaklaşım gerektiren ve yenilikçi araştırmalara açık bir alan olarak değerlendirilmektedir. Üniversitelerin konservasyon, malzeme bilimi ve uygulamalı sanat bölümlerinde benzer temalar üzerine tez çalışmaları bulunmaktadır. Ancak, bu üç yöntemin kapsamlı bir karşılaştırması üzerine yapılan çalışmalar sınırlıdır. Bu nedenle, mevcut literatüre dayanarak daha derinlemesine ve karşılaştırmalı bir değerlendirme yapılmıştır. Çalışmanın amacı doğrultusunda, mekanik, lazer ve atmosferik gaz plazma yöntemlerinin uygulanabileceği arkeolojik ve etnografik tarihi eserlerin özelliklerini taşıyan metal örnekler temin edilmiştir. Deneysel çalışmalar laboratuvar ortamında gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada, atmosferik gaz plazma yöntemiyle temizlik uygulamaları yürütülmüş ve bu amaçla prototip olarak üretilen yeni nesil plazma nozülü farklı parametrelerde test edilmiştir. İkinci aşamada, Nd:YAG lazer cihazı kullanılarak metal örnekler üzerinde farklı parametreler denenmiş ve temizlik çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Atmosferik gaz plazma ve lazer temizlik uygulamalarından önce, sırasında ve sonrasında mekanik temizlik yöntemi kullanılarak elde edilen sonuçlar tüm uygulamalarla karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda, demir eserler üzerinde gerçekleştirilen temizlik uygulamalarında maliyet, kullanılan sarf malzemeleri, uygulama süresi ve operatör sağlığı gibi faktörler göz önünde bulundurulduğunda, lazer cihazı ve atmosferik gaz plazma cihazı ile yapılan temizlik uygulamalarının belirli koşullar altında veya uygun koşullar oluşturulduğunda mekanik temizlik yöntemleriyle desteklenerek kullanılabileceği anlaşılmıştır. Bununla birlikte, tüm bu uygulamaların, tecrübeli uzmanlar tarafından gerçekleştirilmesi eserlerin güvenliği ve temizlik işlemlerinin başarısı açısından kritik öneme sahiptir. Metal eser konservasyonunda temizlik yönteminin seçimi, eserin yapısal bütünlüğünü, tarihsel değerini ve orijinal yüzey özelliklerini korumak adına büyük bir titizlik gerektirmektedir. Gaz plazma, lazer ve mekanik temizlik yöntemlerinin her biri kendine özgü avantaj ve dezavantajlara sahiptir. Bu nedenle, uygulama koşulları, eserin durumu ve istenen temizlik seviyesi dikkate alınarak en uygun yöntem belirlenmeli ve gerektiğinde kombinasyon teknikleri de değerlendirilmelidir. Yapılan bu karşılaştırmalı değerlendirme, metal eserlerin korunması sürecinde hangi yöntemin daha etkin ve güvenilir sonuçlar vereceğini anlamaya katkı sağlamayı amaçlamaktadır.
Özet (Çeviri)
This study presents a comparative assessment of mechanical, laser, and atmospheric gas plasma cleaning methods employed in metal artifact conservation, investigating the validity of technological approaches. Metal artifact conservation is an interdisciplinary field that necessitates innovative research. Although theses on similar topics can be found in conservation, materials science, and applied arts departments, comprehensive comparative studies on these three cleaning methods remain limited. Therefore, this study builds upon existing literature to provide a more in-depth and comparative evaluation. In line with the research objectives, metal samples with characteristics similar to archaeological and ethnographic historical artifacts were selected to facilitate the experimental application of mechanical, laser, and atmospheric gas plasma cleaning methods. The experimental studies were conducted under laboratory conditions. In the initial phase, cleaning applications using atmospheric gas plasma technology were carried out, with a newly developed plasma nozzle prototype tested under different parameters. In the second phase, cleaning processes were performed on metal samples using an Nd:YAG laser device, with various parameters tested. Before, during, and after the atmospheric gas plasma and laser cleaning applications, mechanical cleaning was also employed, and the results obtained were evaluated comparatively. Findings indicate that, when considering factors such as cost, consumable materials, application duration, and operator health, laser and atmospheric gas plasma cleaning applications can be effectively integrated with mechanical cleaning under specific conditions or when appropriate conditions are established. Moreover, all these applications must be conducted by experienced specialists to ensure artifact safety and the success of cleaning procedures. The selection of the appropriate cleaning method in metal artifact conservation is a critical step for preserving the structural integrity, historical value, and original surface characteristics of an artifact. Each of the three methods, gas plasma, laser, and mechanical cleaning, offers distinct advantages and disadvantages. Therefore, the most suitable method should be determined based on application conditions, the condition of the artifact, and the desired level of cleanliness, with combination techniques considered when necessary. This comparative analysis aims to contribute to understanding which method yields the most effective and reliable results in the conservation of metal artifacts.
Benzer Tezler
- Tunç çağı ve Osmanlı Dönemi bakır sualtı buluntuları koruma ve onarım yöntemleri
Bronze age and Ottoman Period copper underwater finds retorations and conservation methods
SERKAN AKÇAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ArkeolojiAkdeniz ÜniversitesiAkdeniz Sualtı Kültür Mirası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKAN ÖNİZ
- Tıbbi laboratuvarlarda ağır metal / eser element testlerine ait numune alma tüplerinin karşılaştırma ölçümlerinin değerlendirilmesi
Evaluation of comparison measurements of sampling tubes for heavy metal / trace element tests in medical laboratories
VOLKAN KINACI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Halk SağlığıYozgat Bozok Üniversitesiİş Sağlığı ve Güvenliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VUGAR ALİ TÜRKSOY
- Panaztepe buluntuları ışığında Geç Tunç Çağı'nda Batı Anadolu sahil kesimi mezarlarından ele geçen metal eserler
Metal artifacts recovered from Western Anatolian coastal graves in the Late Bronze Age in the light of Panaztepe finds
BERKAY PERÇİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
ArkeolojiSivas Cumhuriyet ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÜMİT ÇAYIR TIĞLI
- İç Batı Anadolu Orta Tunç Çağı öncesi metal eserleri
Metal objects of İnland West Anatolia until the Middle Bronze Age
ERKAN FİDAN
- Pididia Antiokheia Antik Kenti metal buluntuları
Metal objects from Pisidian Antioch
ARZU GÜLTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
ArkeolojiSüleyman Demirel ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AYÇA ÖZCAN