Geri Dön

Sürekli Pozitif Havayolu Basıncı (CPAP) kullanan obstrüktif uyku apne sendromu (OUAS) tanılı hastaların öz yeterlilikleri ile psikolojik dayanıklılıkları arasındaki ilişki

The relationship between self-efficacy and psychological resilience in patients with Obstructive Sleep Apnoea Syndrome (OUAS) using Continuous Positive Airway Pressure (CPAP)

PDF İndir

  1. Tez No: 936020
  2. Yazar: SÜMEYYE BEBEK
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ NAREG DOĞAN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Hemşirelik, Nursing
  6. Anahtar Kelimeler: Psikolojik dayanıklılık, Öz yeterlik, Sürekli Pozitif Havayolu Basıncı, Obstrüktif Uyku Apnesi, Psychologıcal Resilience, Self Efficacy, Continuous Positive Airway Pressure, Obstructive Sleep Apnea
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Bezm-i Alem Vakıf Üniversitesi
  10. Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Hemşirelik Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Hemşirelik Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 110

Özet

Obstrüktif Uyku Apnesi Sendromu (OUAS), uyku sırasında üst solunum yolunun tıkanması sonucu hava akışının azalmasıyla karakterize kronik bir uyku bozukluğudur. Tanı genellikle polisomnografiyle konulur ve tedavi edilmeyen OUAS, kardiyovasküler hastalıklar, hipertansiyon ve diyabet gibi ciddi sonuçlara yol açabilir. Tedavide CPAP cihazı, altın standart yöntemdir; üst solunum yolunu açık tutarak apne olaylarını önler ve yaşam kalitesini artırır. Ancak, CPAP kullanımında hastalar çeşitli fiziksel ve psikolojik zorluklar yaşayabilir. Tedaviye uyumda özyeterlilik, bireyin zorluklarla başa çıkma kapasitesine olan inancı, kritik bir rol oynar. Psikolojik dayanıklılığı yüksek bireyler, bu süreçte daha başarılıdır. Araştırma Sürekli Pozitif Havayolu Basıncı (CPAP) kullanan Obstrüktif Uyku Apne Sendromu (OUAS) tanılı hastaların Öz Yeterlilikleri ile Psikolojik Dayanıklılıkları arasındaki ilişkiyi incelemek üzere Ekim 2023-Ocak 2024 tarihleri arasında Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi Uyku Bozuklukları Laboratuvarı Servisi'nde tanımlayıcı ilişki arayıcı desende yapıldı. Araştırma öncesinde gerekli etik onay alındı ve katılımcılardan bilgilendirilmiş onam formu aracılığıyla rızası alınıp gönüllü katılım sağlandı. Veri toplama araçları: Tanımlayıcı Bilgi Formu, Uyku Apnesi Öz Yeterlilik Ölçeği (SEMSA) ve Yetişkinler için Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği (YPDÖ)'dir. SEMSA ve YPDÖ, ölçeklerinin cronbach alfa iç tutarlılığı sırası ile 0,895 olarak 0,887 bulundu. Verilerin analizi IBM SPSS Statistics for Windows, Version 22.0 programı kullanılarak yapıldı. Demografik özelliklerinin belirlenmesinde frekans ve yüzde analizleri, ölçek puanlarının incelenmesinde ise ortalama ve standart sapma değerleri hesaplandı. Verilerin normal dağılım gösterip göstermediği, çarpıklık ve basıklık değerleriyle değerlendirildi. Araştırmanın raporlaması STROBE doğrultusunda gerçekleştirildi. Çalışma evrenini, obstrüktif uyku apne sendromu (OUAS) tanılı ve sürekli pozitif havayolu basıncı (CPAP) cihazı kullanan hastalar oluşturdu. Örneklemi ise, evren içerisinden 18 yaş ve üzeri, en az bir ay CPAP kullanan, ek uyku bozukluğu veya ağır ruhsal bozukluğu olmayan, fiziksel veya zihinsel engeli bulunmayan ve gönüllü olan 113 hasta oluşturdu. Veri toplama sürecinde katılımcılara araçlar çevrimiçi gönderildi. Araştırma bulgularına göre katılımcıların YPDÖ puan ortalaması orta-üst seviyede (3,876±0,595), SEMSA puan ortalaması ise orta seviyede (2,686±0,495) bulundu. Katılımcıların YPDÖ alt boyutlarından“Kendilik algısı”en yüksek puan ortalamasına sahiptir (3,979±0,665). YPDÖ ve alt boyutlarının bazılarının puan ortalamaları; yaş grupları, cinsiyet, eğitim durumu, gelir düzeyi, medeni durum, kronik hastalık ve uyku sorunlarına sahip olma durumlarına göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklılık gösterdi (p0,005). SEMSA ölçeğinin alt boyutlarından“Sonuç Beklentisi”(2,995±0,663),“Tedavi Öz Yeterliliği”(2,921±0,732) ve“Risk Algısı”(2,073±0,755) puanları alındı. SEMSA genel puan ve alt boyutlarında medeni durum, çocuk sayısı, cihaz kullanırken sorun yaşama, kontrole gelme sıklığı ve uyku sorununa sahip olma durumlarına göre anlamlı farklılık bulundu (p0,005). YPDÖ ve SEMSA genel puanları arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmedi (r=0,148, p=0,118). Ancak YPDÖ genel puanı ile SEMSA“Sonuç Beklentisi”alt boyutu (r=0,193, p=0,041) ve YPDÖ“Sosyal Yeterlilik”ile SEMSA“Sonuç Beklentisi”(r=0,193, p=0,040) arasında pozitif ve anlamlı ilişkiler tespit edildi. Bu sonuçlar doğrultusunda OUAS ve CPAP tedavisine ilişkin farkındalık arttırılmalıdır. Hastaların tedavi sürecindeki özyeterliliklerini desteklemek için bireyselleştirilmiş eğitim programları düzenlenebilir. Sosyal destek mekanizmaları güçlendirilerek aile ve yakın çevrenin tedaviye katılımı teşvik edilmelidir. Özellikle hastaların tedavi ile ilgili olumlu sonuçlara ulaşmaya yönelik inanç ve motivasyonlarını ve sosyal desteklerine ulaşmalarını sağlayacak sosyal becerilerini güçlendirmeye odaklanılarak psikolojik dayanıklılığı destekleyen grup çalışmaları yapılabilir. Tedaviye uyumu artırmak için CPAP cihazının kullanımıyla ilgili pratik bilgiler ve teknik destek sağlanmalıdır. Uyku sorunlarına yönelik ek müdahaleler uygulanabilir. Ayrıca, düzenli takip ve geri bildirim mekanizmaları oluşturularak hastaların ihtiyaçları göz önünde bulundurulmalı, bireysel farklılıklara uygun çözümler sunulmalıdır.

Özet (Çeviri)

Obstructive Sleep Apnoea Syndrome (OSAS) is a chronic sleep disorder characterised by reduced airflow due to obstruction of the upper airway during sleep. The diagnosis is usually made by polysomnography and untreated OSAS can lead to serious consequences such as cardiovascular diseases, hypertension and diabetes. CPAP device is the gold standard method in treatment; it prevents apnoea events and improves quality of life by keeping the upper airway open. However, patients may experience various physical and psychological difficulties in CPAP use. Self-efficacy, the individual's belief in his/her capacity to cope with difficulties, plays a critical role in treatment compliance. Individuals with high psychological resilience are more successful in this process. The study was conducted in a descriptive correlational design between October 2023 and January 2024 in the Sleep Disorders Laboratory Service of Başakşehir Çam and Sakura City Hospital between October 2023 and January 2024 to examine the relationship between self-efficacy and psychological resilience of patients diagnosed with Obstructive Sleep Apnoea Syndrome (OSAS) using Continuous Positive Airway Pressure (CPAP). Prior to the research, the necessary ethical approval was obtained and voluntary participation was ensured by obtaining consent from the participants through the informed consent form. Data collection tools: Descriptive Information Form, Sleep Apnoea Self-Efficacy Scale (SEMSA) and Psychological Resilience Scale for Adults (HPAS). The cronbach alpha internal consistency of the SEMSA and HPAS scales were 0.895 and 0.887, respectively. Data analysis was performed using IBM SPSS Statistics for Windows, Version 22.0 programme. Frequency and percentage analyses were used to determine demographic characteristics, and mean and standard deviation values were calculated to examine scale scores. Whether the data showed normal distribution was evaluated by skewness and kurtosis values. The reporting of the study was carried out in accordance with STROBE. The study population consisted of patients diagnosed with obstructive sleep apnoea syndrome (OSAS) and using continuous positive airway pressure (CPAP) device. The sample consisted of 113 patients who were 18 years of age or older, had been using CPAP for at least one month, had no additional sleep disorder or severe mental disorder, had no physical or mental disability, and volunteered. During the data collection process, the tools were sent online to the participants. According to the findings of the study, the mean score of the participants was found to be at the middle-upper level (3.876±0.595) and the mean score of the SEMSA was found to be at the middle level (2.686±0.495). The participants had the highest mean score of 'Self-perception' among the sub-dimensions of HPBS (3,979±0,665). The mean scores of the HPDS and some of its sub-dimensions differed statistically significantly according to age groups, gender, educational status, income level, marital status, having chronic diseases and sleep problems (p0.005). The scores of 'Outcome Expectancy' (2,995±0,663), 'Treatment Self-Efficacy' (2,921±0,732) and 'Risk Perception' (2,073±0,755) were obtained from the sub-dimensions of the SEMSA scale. A significant difference was found in the SEMSA general score and sub-dimensions according to marital status, number of children, having problems while using the device, frequency of visits for follow-up and having sleep problems (p0.005). No significant correlation was found between HPDS and SEMSA general scores (r=0.148, p=0.118). However, positive and significant correlations were found between the general score of the HPAS and the SEMSA 'Outcome Expectancy' sub-dimension (r=0.193, p=0.041) and between the HPAS 'Social Competence' and SEMSA 'Outcome Expectancy' (r=0.193, p=0.040). In line with these results, awareness of OSAS and CPAP treatment should be increased. Individualised training programmes can be organised to support patients' self-efficacy in the treatment process. Social support mechanisms should be strengthened and the participation of family and close environment in the treatment should be encouraged. Group studies supporting psychological resilience can be carried out with a particular focus on strengthening patients' beliefs and motivation to achieve positive results related to treatment and social skills that will enable them to reach their social support. Practical information and technical support regarding the use of the CPAP device should be provided to increase adherence to treatment. Additional interventions can be applied for sleep problems. In addition, regular follow-up and feedback mechanisms should be established, the needs of patients should be taken into consideration, and solutions appropriate to individual differences should be offered.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    764039

    Orta ve ağır tıkayıcı uyku apnesi sendromu olan hastalarda santral işitsel yanıtların değerlendirilmesi ve sürekli pozitif hava yolu basıncı tedavisinin olası etkilerinin yanıtlara etkisi

    Evaluation of central auditory response and the effect of the possible effects of continuous positive airway pressure therapy on the response in patients with moderate and severe SLEEP APNEA syndrome

    AGİT ŞİMŞEK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Kulak Burun ve BoğazBaşkent Üniversitesi

    Kulak Burun Boğaz Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ALPER KÖYCÜ

  2. Tez No

    843847

    Obstrüktif uyku apnesi olan hastalarda sürekli pozitif havayolu basıncı (CPAP) tedavisinin serum kaspaz-3 düzeyi üzerine etkisi

    The effect of continuous positive airway pressure (CPAP) therapy on serum Caspase-3 level in patients with obstructive sleep apnea

    MUSTAFA KEMAL KAYPAK

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Göğüs HastalıklarıDüzce Üniversitesi

    Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ALİ NİHAT ANNAKKAYA

  3. Tez No

    666736

    Obstrüktif uyku apne sendromlu hastalarda sürekli pozitif hava yolu basıncı tedavisinin metabolik, hematolojik ve psikiyatrik parametreler üzerine olan etkisinin araştırılması

    Investigation of the effect of continuous positive airway pressure therapy on metabolic, hematological and psychiatric parameters in patients with obstructive sleep apnea syndrome

    MAŞUK ÇELİKEL

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Göğüs HastalıklarıVan Yüzüncü Yıl Üniversitesi

    Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AYSEL SÜNNETÇİOĞLU

  4. Tez No

    501892

    Obstrüktif uyku apne sendromlu hastaların sürekli pozitif hava yolu basıncı tedavisi öncesi ve sonrası yaşam kalitesi düzeylerinin değerlendirilmesi

    Evaluation of quality of life levels of obstructive sleep apnea syndrome patients before and after treatment with continuous positive airway pressure

    İSMAİL ÖZDEMİR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    Sağlık Kurumları YönetimiNamık Kemal Üniversitesi

    Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. BİROL TOPÇU

  5. Tez No

    271830

    Obstruktif uyku apne sendromlu hastalarda sürekli pozitif hava yolu basıncı tedavisinin endotel fonksiyonlarına akut etkisinin brakiyal arterde akım bağımlı genişleme ölçümleri ile değerlendirilmesi

    Investigation of acute effects of continuous positive airway pressure therapy on endothelial function with brachial artery flow mediated dilatation measurement in obstructive sleep apnea syndrome

    EMİNE TİRELİ

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    KardiyolojiKırıkkale Üniversitesi

    Kardiyoloji Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. MURAT TULMAÇ

Geri Dön