Yapay zeka tabanlı sohbet robotu sistemlerinin kullanışlılık algısına yönelik açımlayıcı faktör analizi:banka sektöründe bir vaka incelemesi
Exploratory factor analysis on the perception of usefulness of artificial intelligence-based chatbot systems: a case study in the banking sector
- Tez No: 936631
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ORKUN YILDIZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Yönetim Bilişim Sistemleri, Management Information Systems
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İzmir Demokrasi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Yönetim Bilişim Sistemleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yönetim Bilişim Sistemleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 116
Özet
Yapay zekâ tabanlı sohbet robotu sistemlerine olan ilgi gün geçtikçe artmaktadır. Bu araştırmanın amacı yapay zekanın sürekli gelişen ve değişen doğasına yönelik yeni bir çerçeve sunmaktır. Bilim insanları ve araştırmacılar, yapay zekanın iş süreçleri açısından gerçekleşen değişiklikleri ölçebilmek için yeni araştırmalara ihtiyaç duymaktadır. Yeni psikometrik ölçeklere ihtiyaç duyulması sebebiyle yapay zeka alanında kullanıcı tutum ve davranışlarına ait araştırmalar gerçekleştirecek olan araştırmacılara bir rehber kılavuz sunulmuştur. Bu çalışmada, Nicel yöntemde korelasyon deseni benimsenmiştir. Belirli ölçek geliştirme çalışmasında ilk olarak literatürde yer alan ölçek faktörlerine özgü madde havuzu oluşturulmuştur. Madde havuzu oluşturulduktan sonra dil uzmanı ve alan uzmanlarının görüşleri ile ölçeğin iç geçerliliği sağlanmaya çalışılmıştır. Son durumda 42 madde ile 7 ana faktörden oluşan bir ölçek ortaya çıkmıştır. Teorik model doğrultusunda 15 hipotez oluşturulmuştur. Ölçek formu tasarımında, yapısı gereği literatürde en çok tercih edilen ölçek tipi olan 5-li Likert ölçek tercih edilmiştir. Örneklem, yapay zekâ sohbet robotu kullanan ve olasılıklı olmayan, amaçsal örneklem yöntemi ile 300 bireyden elde edilmiştir. Geliştirilen ölçek anket formu ile çevrimiçi ve yüz yüze olarak katılımcılara ulaşılmıştır. Pilot aşamada 150 kişiye ulaşılmıştır. Elde edilen veriler doğrultusunda veri çözümleme yöntemi olarak SPSS 25 ve Smart-PLS 4 yazılım uygulamaları ile; Güvenirlik, Geçerlik, Faktör Analizleri ve Yapısal Eşitlik Modeli gerçekleştirilmiştir. Bu doğrultuda yapay zekâ ilişkili geliştirilen ölçek“Yapay Zekalı Teknolojilere Etkileşim Modeli”olarak adlandırılmıştır. Modelde yer alan faktörler arasındaki ilişkiyi ölçebilmek adına korelasyon analizleri gerçekleştirilmiştir. Korelasyon analizi sonucu değişkenler arasındaki ilişkinin anlamlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Son olarak,“Yapay Zekalı Teknolojilere Etkileşim Modeli”moderatör düzenleyici etkisi bulunan bir faktör olan“güven”ile araştırmanın literatüre olan teorik katkıyı desteklenmesi hedeflenmiştir. Moderatör değişken olan“güven”bu tez çalışmasında aracı değişken olarak kullanılmamıştır. Bu tez çalışması yapay zekâ tabanlı sohbet robotlarına yönelik yakın zamanda gerçekleştirilecek olan çalışmalarda araştırmacılara korelasyon analizi ve ki-kare testleri gibi ilişki testlerinde ve regresyon analizi gibi etki testlerinde yararlanabilecekleri ve başvurabilecekleri araştırma kaynağı olacaktır.
Özet (Çeviri)
The interest in AI-based chatbot systems is increasing day by day. The aim of this research is to provide a new framework for the ever-evolving and changing nature of AI. Scientists and researchers need new research to measure the changes in the business processes of AI. Due to the need for new psychometric scales, a guideline has been presented to researchers who will conduct research on user attitudes and behaviors in the field of AI. In this study, the correlation design was adopted in the quantitative method. In the specific scale development study, an item pool specific to the scale factors in the literature was first created. After the item pool was created, the internal validity of the scale was tried to be ensured with the opinions of linguists and field experts. In the final case, a scale with 42 items and 7 main factors emerged. 15 hypotheses were created in line with the theoretical model. In the design of the scale form, the 5-point Likert scale, which is the most preferred scale type in the literature due to its structure, was preferred. The sample was obtained from 300 individuals using AI chatbots and using a non-probability, purposive sampling method. The participants were reached online and face-to-face with the developed scale survey form. 150 people were reached in the pilot phase. In line with the obtained data, SPSS 25 and Smart-PLS 4 software applications were used as data analysis methods. Reliability, Validity, Factor Analysis and Structural Equation Model was performed. In this direction, the scale developed in relation to artificial intelligence was named as“Artificial Intelligence Technology Interaction Model (AITIM)”. Correlation analyses were performed in order to measure the relationship between the factors in the model. As a result of the correlation analysis, it was concluded that the relationship between the variables was significant. Finally,“Artificial Intelligence Technology Interaction Model (AITIM)”aimed to support the theoretical contribution of the research to the literature with“trust”, a factor with a moderator effect. The moderator variable“trust”was not used as a mediator variable in this thesis study. This thesis study will be a research resource that researchers can benefit from and refer to in relationship tests such as correlation analysis and chi-square tests and effect tests such as regression analysis in the studies to be carried out on artificial intelligence-based chatbots in the near future.
Benzer Tezler
- Improvement of e-commerce recommender systems with artificial intelligence chat robots
Yapay zeka sohbet robotları ile e-ticaret öneri sistemlerinin iyileştirilmesi
EMİR ŞAHİN
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiGebze Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE CİLACI TOMBUŞ
- The impact of an artificial intelligence chatbot on Turkish EFL learners' foreign language anxiety, foreign language speaking anxiety, willingness to communicate, and learner autonomy levels: A quasi-experimental study
Yapay zeka tabanlı bir sohbet robotunun yabancı dil olarak İngilizce öğrenen Türk öğrencilerinin yabancı dil kaygısı, yabancı dil konuşma kaygısı, iletişim kurma isteği ve öğrenci özerklik düzeyleri üzerindeki etkisi: Yarı deneysel bir çalışma
TÜRK İSLAM KURT
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Eğitim ve ÖğretimMersin ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUZAFFER PINAR BABANOĞLU
- Bilişim eğitimi alanında yapay sinir ağı ve doğal dil işleme destekli bir sohbet robotunun (Chatbot) tasarımı ve uygulaması
Design and implementation of a chatbot by artificial neural network and natural language processing in informatics education
MEHMET KEKLİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiBilişim Sistemleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FETHULLAH GÖÇER
- Dijital çağda chatbot (sohbet robotu) müşteri deneyim ve algılarının Y ve Z kuşağı perspektifinde incelenmesi
Examining chatbot customer experience and perceptions in the digital age in generations Y and Z perspectives
HÜSNA ÇENGELOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
İşletmeBandırma Onyedi Eylül ÜniversitesiUluslararası Ticaret ve Lojistik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HATİCE AYDIN
- Python söz dizimi hatalarının derin öğrenme yöntemleri ile onarılması
Fixing python syntax errors with deep learning methods
SENA DİKİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolBursa Teknik ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TURGAY TUGAY BİLGİN