Oğuz Atay'ın Tutunamayanlar adlı eserinin anlam bilgisi açısından incelenmesi
An inspection of Oğuz Atay's work named Tutunamayanlar in terms of its meaning information
- Tez No: 937410
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SILA GEN KAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Oğuz Atay, Tutunamayanlar, Anlam Bilgisi, Sözcük Anlam Bilgisi, Anlam Özellikleri, Oğuz Atay, Tutunamayanlar, Semantics, Lexical Semantics, Semantic Features
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Aydın Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 196
Özet
Dil; kendine has kuralları olan, bireylerin duygu ve düşüncelerini birbirlerine aktarmalarını sağlayan, sürekli değişen ve gelişen canlı bir varlık ve iletişimin temelini oluşturan bir vasıtadır. Dil bilgisi bir dilin ses, biçim yahut anlam açısından incelemesini ifade etmektedir. Dil bilim ise bizzat dili analiz etmekle yükümlüdür. Anlam bilgisi dalı dili anlam açısından incelemektedir. Bu kapsamda sözcüklerde, sözce ve tümcelerde meydana gelen anlamın incelenmesi söz konusudur. Anlam bilgisi alanı genel anlam bilgisi, sözcük anlam bilgisi ve tümce anlam bilgisi gibi alt dallara sahiptir. Sözcük anlam bilgisi, sözcükleri inceleyerek onları dil dizgesi bütünlüğü etrafında ele almaktadır. Sözcüklerin metinde yansıttıkları anlam üzerinde durulur ve sözcüklerin anlam bakımından diğer sözcükler ile ilintisi ortaya çıkarılır. Çalışma kapsamında sözcük anlam bilgisi alanı üzerinde inceleme yapılmıştır. Sözcük anlam bilgisi alanı doğrultusunda Oğuz Atay'ın Tutunamayanlar adlı eseri analiz edilmiştir. Bu kapsamda eserin her 20 sayfasından rastgele 25 cümle seçilmiş, ele alınan cümlelerde yer alan sözcükler incelenmiş ve bu sözcüklerin eserde yansıttıkları anlamlar gün yüzüne çıkarılmıştır. Seçilen cümlelerin çalışmada yalnızca bir kez yer alması uygun görülmüştür. Tek bir cümlede birden fazla anlam özelliğinin bulunması durumunda yalnızca bir anlam özelliği rastgele seçilerek çalışmada yerini almıştır. Eser incelenirken anlam özelliklerinden temel anlam, yan anlam, eş anlamlılık, ters anlamlılık, benzetme ve aktarmalar tespit edilmiştir. Nitel araştırma yönteminin doküman inceleme tekniği ile elde edilen bulgular sonucunda Tutunamayanlar'da, belirtilen anlam özelliklerinin ne miktarda yer aldığı konusunda belli bir kanıya varılmıştır. Çalışmada Türk Dil Kurumunun hazırladığı (TDK) Güncel Türkçe Sözlük (GTS) esas alınarak sözcüklerin taşıdıkları anlamlar tespit edilmiş ve akabinde sözcükler yansıttıkları anlam özelliklerine göre tasnif edilmiştir. Oğuz Atay, Tutunamayanlar'da Türkçede bulunan kelimelerin anlam zenginliğinden yararlanmıştır. Atay'ın eserde yararlandığı aktarmalar, benzetmeler ve diğer tüm anlam özellikleri anlatımın daha güçlü olmasını sağlamıştır.
Özet (Çeviri)
Language is a living entity with its own rules, enabling individuals to convey their feelings and thoughts to each other, and is a tool that forms the basis of communication, constantly changing and developing. Grammar refers to the review of a language in terms of sound, form or meaning. Linguistics; in fact, is responsible for analyzing language itself. The branch of semantics studies language in terms of meaning. In this context, the meaning that occurs in words, phrases and sentences is examined. The field of semantics has sub-branches such as general semantics, lexical semantics and sentence semantics. Word semantics examines words and considers them within the integrity of the language system. The meaning reflected by the words in the text is emphasized and the semantic relationship between the words and other words is revealed. Within the scope of the study, the field of lexical semantics was examined. In line with the field of lexical semantics, Oğuz Atay's work Tutunamayanlar was analyzed. In this context, 25 sentences were randomly selected from every 20 pages of the work, the words in the sentences were examined and the meanings reflected by these words in the work were brought to light. It was deemed appropriate for the selected sentences to appear only once in the study. In case of where more than one semantic feature was present in a single sentence, only one semantic feature was arbitrarily selected and included in the study. While examining the work, semantic features such as constitutive meaning, connotation, synonymity, antonymity, simile and metaphor were identified. As a result of the findings obtained through the document review technique of the qualitative research method, a certain opinion was reached about the extent to which the specified semantic features were included in Tutunamayanlar. In the study, the meanings of the words were determined based on the Türk Dil Kurumu (TDK) Güncel Türkçe Sözlük (GTS) and then the words were classified according to the meaning features they reflect. In Tutunamayanlar, Oğuz Atay took advantage of the richness of meaning of the words in Turkish. The metaphors, similes and all other semantic features that Atay used in the work made the narrative stronger.
Benzer Tezler
- Cumhuriyet Dönemi roman kahramanlarında kültürel bocalama
The cultural confusion of caracters in Republican Novels
BAHTİYAR ASLAN
Doktora
Türkçe
2009
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. M. FATİH ANDI
- Oğuz Atay'ın eserlerinde yeterlilik kategorisi üzerine semantik-pragmatik bir analiz
A semantic-pragmatic analysis upon modal verbs in Oğuz Atay's works
BELGİN KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Medeniyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET ŞEFİK ŞENLİK
- Das Suizidmotiv in den Werken Die Haltlosen von Oğuz Atay und Die Blendung von Elias Canetti
The suicide problematic in Oğuz Atays's The Disconnected and Elias Canetti's The Glare
FİLİZ TÜKENMEZ
Yüksek Lisans
Almanca
2019
Alman Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiAlman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LEYLA COŞAN
- Deneysel edebiyat bağlamında Murat Gülsoy'un İstanbul'da Bir Merhamet Haftası adlı romanının incelenmesi
A study of Murat Gülsoy's novel İstanbul'da Bir Merhamet Haftası i̇n the context of experimental literature
SANİYE KÖKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıAhi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞAHMURAT ARIK
- Tutunamayanlar ve Anayurt Oteli'nde anlam / anlamsızlık değerleri
The values of meaning and meaninglessness in 'Tutunamayanlar' and 'Anayurt Oteli'
ASENA TOKGÖZLÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATİH ARSLAN