Görsel sanatlarda yılan sembolizmasının kökeni ve dönüşümü
The origin and transformation of serpent symbolism in visual arts
- Tez No: 938413
- Danışmanlar: DOÇ. ÖMER EMRE YAVUZ
- Tez Türü: Sanatta Yeterlik
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Heykel Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Heykel Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 81
Özet
Mitler, çok eski zamanlarda yaşamış olan toplulukları, doğayı anlama ve yaşamın devamlılığının sürdürülmesi aşamasında, kontrol edilemeyen ve anlaşılamayan fenomenleri insan biçimli hale getirerek anlama çabası olmuştur. Mitler kozmik yaradılış hikayeleridir. Kozmik olayların yaratıcıları ilahi varlıklardır. İlahi varlıklar kozmik yaratım sürecinde yalnızca yaratmazlar, çeşitli zamanlarda müdahalelerde de bulunmaya devam ederler. Bu müdahaleler, kimi zaman hayatın veya yaşamın döngüsünü durdurmak olabilir, kimi zamanda seçilmiş olan kişinin mücadele edip kazanması gereken erdemler olabilir. Yapılan bu savaşlar, kimi zaman heyecan verici güzel olaylar olurken kimi zaman da yıkıcı kötü olaylardır. Mitler bu olayları sembol ve simgelerle oluşturulan ve alegorilerle anlatılan ilk öğreti biçimleridir. Mitler, topluluklar için bir yönüyle hakikati anlatan kutsal öykülerdir. Gerçektirler çünkü dünyanın varlığı bunu göstermektedir, hakikattirler çünkü yaşam ve ölüm bunu yaşatmaktadır, ölümsüz ve ilahi olandır çünkü hayatın devamlılığı bunu göstermektedir. Medeniyetler bu mitleri oluşurken doğa örgüsünü kopyalamaya çalışırlar. Bu örgünün içinde bulunan canlılar da kozmik yaradılış metinlerinin ilahi karakteri olarak görünürlük kazanırlar. Bu yaratıklar kimi zaman doğada bulundukları şekliyle temsil edilirlerken kimi zamanda güçlü başka canlılarla da birleştirilip hibrid tasvirler olarak betimlenirler. Mezopotamya belki de ilk yazılı metinlerle bize antik dünyanın yaşamı ve inançları hakkında bilgi vermektedir. Bu metinlerin önemli kısmını kozmik yaradılış öyküleri oluşturmaktadır. Bu öykülerde insanlaştırılmış tanrılar ya dev yaratıklarla ya da hibrid varlıklarla mücadeleye girmişlerdir. Mezopotamya da Sümerlerle başlayan bu yazılı kültürde betimlenen hikayeler, daha sonraki krallıklarda da yer bulmuş bazı değişikliklere uğrasa da temel anlatım ortak ve aynı kalmıştır. Yılan temsili bu ilk metinlerde kozmik yaratımın önünde duran büyük bir engel durumundadır. Onun yenilmesi yaşamın var olması ve döngünün devamı için şarttır. Kozmik yaradılış öyküleri halk için tam bir efsane veya destan halindeyken, içlerinde barındırdıkları sembolizmalar veya simgelerle de alegorik öğreti niteliği kazanmaktadır. Mezopotamya'dan daha doğuya yolculukta, Hindistan'a ulaştığımızda, yılan tasvirlerinin bazı gündelik eşyaların üzerlerine işlendiklerini yapılan kazı araştırmalarından öğreniyoruz. Hint yarımadasında bulunan kazılarda kültür medeniyetlerinin gelişimini sağlayan akımların bir kısmının kuzeyden bir kısmınınsa kuzey-batıdan, İran, Afganistan ve Pakistan koridorundan gelen Mezopotamya kültürünün olduğunu söyleyebiliriz. Kozmik yaradılış burada da yenilmesi gereken bir canavarı yani dev yılanı karşımıza çıkarmaktadır. Yine ilahi yardımlarla büyük bir savaş verilir ve kazanılır. Böylece yaradılış ve devinim gerçekleşir. Ancak Hint uygarlığı yılan sembolizmasını yalnızca yaradılışın maddi varoluş boyutuyla ilişkilendirmemiş, yılan simgesi kişinin gelişim sürecinde de kazanılması gereken erdemleri içinde mücadele etmesi gereken bir ilahi sembol olmuştur. Ufak bir ek hal vardır, o da bazen arayış yolculuğundaki adayın rehberi ya da yol arkadaşı olacaktır. Hint mistisizmi bu öğretileri tam bir kapalı hale getirmemiştir. Aday mistik yolculuğa emin sınavlarla kabul edilmişlerdir. Bu çalışmalar bugün dahi meditasyon uygulamaları ile kendini yaşatmaya devam etmektedir. Mısır medeniyeti ise gizemli oluşumuna yine dışarıdan aldığı göçlerle getirilen ve birleştirilen medeniyetlerle oluşturulduğu söylenmektedir. Mısır medeniyeti sıkı bir sır ve gizem kültürüne sahiptir. Yine kozmik yaradılış öyküleri vardır. Fakat Mezopotamya veya Hint kültürlerinden farklı olarak, dev yılanla mücadele kozmik bir yaradılış oluşturmaz, hayatın devamlılığı olan döngünün bağlarından kurtulmasına sebep olur. Bu yönüyle Hint kültüründeki sembolizmayla paralellik göstermektedir. Ancak, öğreti, kutsal metinlerle çok sıkı korunur ve yalnızca özel kişilere açılır. Bizler bugün bu öğretilerin, Mısır tapınaklarına kabul edilmiş Antik Yunanlı filozoflarından öğreniyoruz. Bu araştırmada yılan sembolizmasının kökleri olarak kabul ettiğim bu üç medeniyetin içinde yılan sembolizmininin izlerini sürmeye çalıştım. Bu çalışmanın amacı, elde ettiğim bilgilerle son zamanlarda çalışmalarımın ana konuları olan, yılan, figür, ve ayna sembolizmasını birleştirerek eserler üretmek olmuştur.
Özet (Çeviri)
Divine beings do not only create in the process of cosmic creation, they also continue to intervene at various times. These intervetions may sometimes be stopping the life or the cyle of life, sometimes they may be virtues that the chosen person must fight and gain. These wars are sometimes exciting good events and sometimes destructive bad events. Myths are the first forms of teachingthese events formed with symbols told with allegories. Myths are sacred stories that tell the truth in a way for communities. They are real because the existence of the World shows this, they are the truth because life and death keep it live, it is immortal and divine because the continuty of life shows this. Civilizations try to copy the fabric of nature while these myhts are formed. The creatures in this weave also gain visibilty as the divine character of cosmic creation texts. These creatures are sometimes represented as they are in nature, while sometimes they are combined with other powerful creatures and describeded as hybrid depictions. In this research, I tried to trace the traces of snake symbolism in these three civilizations that I accept as the roots of snake symbolism. The aim of this has been to produce Works by combining the sanke, figüre and mirror symbolsim, which is one of the main topics of my Works with the information I have obtained recently.
Benzer Tezler
- Görsel sanatlarda çözümleme için değer kavramlarının yeri
Axiology for analysi̇s of visual arts, particularly paintings
ÖZGÜL DOĞAN
- Ejderhanın motif olarak gelişimi ve Osmanlı sanatında kullanımı (1453-1600)
Başlık çevirisi yok
CANDAN ÜLKÜ
- Litografinin görsel anlatım dili ile mitolojik söylenceler
Başlık çevirisi yok
HÜSNÜ DAKAK
Sanatta Yeterlik
Türkçe
1994
Güzel SanatlarHacettepe ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
DOÇ. HASAN PEKMEZCİ
- Plastik sanatlarda yazı ve harf formunun görsel niteliğinin kullanılması
Use of the visual attributes of writing and letter forms in the plastic arts
YETER AĞGEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Güzel SanatlarHaliç ÜniversitesiGrafik Tasarımı Ana Sanat Dalı
PROF. SELAHATTİN GANİZ