Kıbrıs vakıfları: Sosyal, iktisadi ve hukuki inceleme (1878-1914)
Cyprus waqfs: Social, economic and legal examination (1878-1914)
- Tez No: 939204
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜSEYİN ÇINAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Tarih, Economics, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 285
Özet
Bu tez çalışmasında, Kıbrıs'ın Birleşik Krallık idaresine bırakıldığı 4 Haziran 1878 tarihi ile Kıbrıs'ın Birleşik Krallık tarafından ilhak edildiği 5 Kasım 1914 tarihleri arasında adada kurulan vakıflar ele alınmıştır. Tez çalışması vakfiye defterleri ve şer'iyye sicilleri gibi birincil kaynaklar üzerinden yürütülmüş olup tezin ilgili bölümlerine uygun olarak nicel ve nitel usul beraber kullanılmıştır. Bu tez çalışması ile hem yeni vakıflar tespit edilmiş hem de ortaya çıkarılan tüm vakıflar hukukî, sosyal ve iktisadî şekilde bütüncül bir incelemeye tabi tutularak literatürün derinleştirilip genişlemesine hizmet edilmiştir. Çalışma metni bir giriş, dört ana bölüm ve bir sonuç şeklinde kurgulanmıştır. Giriş kısmında tezin konusu, sınırlılıkları, kaynakları ve yöntemi hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmanın birinci bölümünde Kıbrıs adasının ilkçağlardan İngiliz dönemine kadar olan süreci aktarılmış olup Osmanlı ve İngiliz dönemlerinde adanın genel durumu özetlenmiştir. Hukukî inceleme yapılan ikinci bölümde vakıfların, uluslararası açıdan geçerli olacak şekilde hukukî istiklali olduğu tespit edilmiş olup koloni idaresi altında vakıflara yapılan müdahaleler ve tespit edilen toplam vakıf sayısı aktarılmıştır. Vakıfların sosyal olarak analiz edildiği üçüncü bölümde önce vakıf kurucuların sınıfsal pozisyonu tespit edilmiş, sonrasında bu dönemde kurulan vakıfların tevcih edildiği hizmetler eğitim-öğretim, din-ibadet, sosyal ve beledî açıdan ayrıntılı şekilde ele alınmıştır. Bu bölümde vakıfların Türk hayat biçimi ve yaşam alanındaki yayılımı ayrıntılı aktarılmıştır. Vakıfların iktisadî açıdan incelendiği bölümde akarâtın Osmanlı dönemine kıyasla küçüldüğü ve zayıfladığı gözlemlenmiştir. Para vakıflarında yapılan nicel incelme neticesinde mevkuf tipinde pound lehine para ikâmesi görülürken, Kıbrıs'taki ribh oranlarının Osmanlı'nın diğer coğrafyalarına kıyasla düşük olduğu tespit edilmiştir. Son olarak vakıflarda hizmet veren görevlilerin ve aldıkları ücretlerin aktarıldığı bölümde vakıflardaki görevlerin aslî hizmetlere tevcihinde eksiklik olduğu ve ücretlerde Osmanlı para birimlerinin tasfiye edildiği görülmüştür. Çalışmanın ana sonucu İngiliz koloni idaresinde vakıfların uluslararası hukukça tanınmış istiklale sahip olduğu ve bu dönemde kurulan vakıfların Türk toplumu için hem sosyal hem de iktisadî açıdan önemli bir direnç mekanizması olduğu şeklindedir.
Özet (Çeviri)
This dissertation examines the waqfs established in Cyprus between June 4, 1878—the date on which the island was transferred to British administration—and November 5, 1914, when Cyprus was formally annexed by the United Kingdom. The research is grounded in primary sources such as waqfiyya registers and sharīʿa court records, employing both quantitative and qualitative methodologies in accordance with the respective sections of the study. This thesis identifies previously unrecorded waqfs and offers a comprehensive analysis of all identified waqfs from legal, social, and economic perspectives, thereby contributing to the expansion and deepening of existing scholarship. The structure of the dissertation comprises an introduction, four main chapters, and a conclusion. The introduction outlines the scope, limitations, sources, and methodology of the research. The first chapter provides a historical overview of Cyprus from antiquity to the British period, summarizing the general conditions of the island under both Ottoman and British rule. The second chapter offers a legal analysis, establishing that waqfs possessed legal autonomy recognized under international law during the colonial administration. It also details the interventions by the colonial government and records the total number of waqfs identified. The third chapter presents a social analysis of the waqfs, first examining the class positions of the founders and subsequently categorizing the endowed services of the period in terms of education, religious activities, social welfare, and municipal functions. This section also elaborates the influence of waqfs within the Turkish way of life and the living space on the island. The economic analysis in the fourth chapter reveals a contraction in the waqf property (akarāt) compared to the Ottoman period. Quantitative analysis of cash waqfs demonstrates a monetary substitution favoring the British pound over Ottoman currencies, and it identifies that the ribḥ rates in Cyprus were lower than those observed in other Ottoman regions. Lastly, the chapter addressing waqf administration and personnel shows a decline in the assignment of officers to essential services, alongside the phasing out of Ottoman currency in salary payments. The primary conclusion of this study is that waqfs under British colonial rule maintained a legal autonomy recognized by international law, and that these waqfs functioned as significant social and economic mechanisms of resilience for the Turkish community in Cyprus during this period.
Benzer Tezler
- Билим, илим жана маданият тармагындагы Кыргызстан менен Түркиянын кызматташтыгы (1992-2012 жж.)
Kırgız Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti arasında eğitim, bilim ve kültürel ilişkiler (1992-2012)
KADRİ AĞGÜN
Doktora
Kırgızca
2016
TarihKyrgyz State University named after I ArabaevTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÖLÖBEK ABDRAHMANOV
- Dış siyasi, iktisadi ilişkiler etkileşimi çerçevesinde Yeltsin Dönemi Rusya-Türkiye ilişkileri
Russia-Turkey relations in the Yeltsin era: In the frame of interaction between foreign political and economic relations
ALİ BAŞARAN
Doktora
Türkçe
2013
Uluslararası İlişkilerAnkara ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ATAY AKDEVELİOĞLU
- The place of waqfs in the early modern agrarian and urban history of Ottoman Cyprus
Erken modern dönem Osmanlı Kıbrısı'nın tarımsal ve kentsel tarihinde vakıfların yeri
SEFER SOYDAR
- Kıbrıs Adasının sosyo-ekonomik tarihi: 1726-1750
The Socio-economic history of Cyprus Island: 1726-1750
ALİ EFDAL ÖZKUL
