Antik Çağ Thrakia'sında epithetler ve yerel kültler
Epithets and local cults in Ancient Thrace
- Tez No: 939801
- Danışmanlar: PROF. DR. ZEYNEP KOÇEL ERDEM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klasik Arkeoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 527
Özet
Antik Thrakia'nın coğrafi alanı, günümüz Türkiye ve Yunanistan devletlerinin sınırları içinde kalan nispeten dar bir bölgenin çok daha ötesine yayılarak Bulgaristan, Romanya, Kuzey Makedonya ve Yunanistan'ın Makedonya Bölgesi'ni de içine alan geniş bir sahayı kapsamaktadır. Bu geniş coğrafyada, Prehistorik Devir'den itibaren insan mevcudiyetine işaret eden bulgulara rastlanmakta ve bu durum, kesintisiz bir yerleşim silsilesinin varlığını ortaya koymaktadır. Avrupa ve Asya kıtaları arasında bir geçiş noktası teşkil eden stratejik konumu, Thrakia'yı tarih boyunca yoğun halk hareketlerine ve sıkça değişen bölgesel hakimiyetlere maruz bırakmıştır. Bu etkenler, bölgeyi sürekli bir kültürel etkileşim ve dönüşüm merkezi haline getirmiş; jeopolitik ve tarihsel etmenler, Thrakia'nın devamlı farklılaşan ve zenginleşen bir kültürel kimlik geliştirmesine zemin hazırlamıştır. MÖ 2. binyıldan itibaren Thrakia coğrafyasına göç eden ve kabileler halinde organize olmuş Thrak boyları, bölgenin demografik yapısının temelini oluşturmuştur. MÖ 8. yüzyıldan itibaren gelen topluluklar, yeni tarım alanları bulma, ekonomik fırsatlar yakalama veya ticari faaliyetler yürütme gibi çeşitli motivasyonlarla genellikle kıyı şeridinde yeni yerleşimler oluşturmuşlardır. Bu kolonizasyon süreci, Hellen kültürünün bölgeye nüfuz etmesini sağlamış; yerli Thrak toplulukları ile yeni gelenler arasında, zaman zaman barışçıl yollarla zaman zaman ise güç kullanımıyla şekillenen bir yaşam adaptasyonu gelişmiştir. Bu etkileşimler neticesinde, özellikle dil ve din alanlarında ortak bir kültürel zemin oluşturulmaya çalışıldığı görülmektedir. Thrakların kendilerine ait yazılı ve kapsamlı görsel kaynaklarının günümüze ulaşmamış olması nedeniyle, bu karmaşık etkileşim sürecini ve sonuçlarını ancak Hellen dilinde kaleme alınmış yazıtlar ve Antik Çağ yazarlarının aktarımları aracılığıyla anlama ve yorumlama imkanı bulabilmekteyiz. Bu tez çalışmasının odağını, Antik Thrakia'da Arkaik Devir'den Roma İmparatorluk Dönemi'ne kadar uzanan süreçte, yazılı kaynaklar ve arkeolojik buluntular aracılığıyla tespit edilebilen, çeşitli epithetlerle anılan tanrı ve tanrıça kültleri oluşturmaktadır. Çalışma, aynı zamanda bölgeye has yerel kültleri, kentlerin kuruluşunda önemli rol üstlenmiş veya sembolik değere sahip olmuş kurucu figürler (oikistesler) ile toplumsal xxvi kriz anlarında liderlik vasfı göstererek ölümlerinin ardından tanrısal veya kahramansal statüye erişmiş Heros kültlerini de kapsamaktadır. Bu kültlere dair veriler; antik edebi kaynaklar, adak yazıtları, mezar stelleri üzerindeki yazıtlar, heykel kaidelerinde yer alan ithaf yazıtları, mimari yapı elemanlarına işlenmiş yazıtlar, nümizmatik buluntular, tablet, figürin, heykel gibi geniş bir arkeolojik ve epigrafik materyal yelpazesinden derlenmiştir. Tanımlanan Antik Thrakia sınırları dahilinde günümüze intikal etmiş olan tüm bu veriler, kronolojik, coğrafi, tapınım yoğunluğu ve buluntu çeşitliliği gibi kriterler temel alınarak oluşturulan tablolar aracılığıyla analize tabi tutulmuş; elde edilen bulgular ışığında değerlendirilerek sonuçlandırılmıştır.
Özet (Çeviri)
The geographical area of Ancient Thrace extended far beyond the relatively narrow region currently within the borders of Turkey and Greece. It encompassed a vast territory that also included present-day Bulgaria, Romania, North Macedonia, and the Macedonian Region of Greece. Archaeological findings in this extensive area indicate human presence from the Prehistoric period onwards, revealing the existence of a continuous settlement sequence. Thrace's strategic location, serving as a crossroads between the continents of Europe and Asia, exposed it to intensive population movements and frequently shifting regional dominations throughout history. These factors consistently transformed the region into a center of cultural interaction and transformation, with geopolitical and historical influences paving the way for Thrace to develop a continuously diversifying and enriched cultural identity. Beginning in the 2nd millennium BCE, Thracian tribes, who migrated to the Thracian geographical area and were organized into clans, formed the demographic bedrock of the region. From the 8th century BCE onward, arriving communities, driven by various motivations such as finding new agricultural land, seizing economic opportunities, or conducting commercial activities, typically established new settlements along the coastline. This colonization process allowed Hellenic culture to penetrate the region; a process of coexistence developed between the indigenous Thracian communities and the newcomers, sometimes peacefully and at other times through the use of force. As a result of these interactions, particularly in the areas of language and religion, an effort was made to forge a common cultural ground. Due to the lack of surviving written and comprehensive visual sources from the Thracians themselves, we can only understand and interpret this complex process of interaction and its outcomes through inscriptions penned in the Hellenic language and the accounts of ancient authors. This thesis focuses on the cults of gods and goddesses, identified through written sources and archaeological findings, who were invoked with various epithets in ancient Thrace, spanning the period from the Archaic Era to the Roman Imperial Period. The study also encompasses local cults specific to the region, foundational figures (oikists) who played significant roles in the establishment of cities or held xxviii symbolic value, and Hero cults which emerged when individuals demonstrated leadership during times of societal crisis and attained divine or heroic status after their deaths. Data regarding these cults have been compiled from a wide array of archaeological and epigraphic materials, including ancient literary sources, dedication inscriptions, inscriptions on grave stelae, votive inscriptions on statue bases, inscriptions carved into architectural elements, numismatic finds, tablets, figurines, and sculptures. All these data, which have survived to the present day within the defined boundaries of ancient Thrace, were subjected to analysis via tables constructed based on criteria such as chronology, geography, intensity of worship, and diversity of finds; the results were then evaluated and concluded in light of these findings.
Benzer Tezler
- Arkaik, Klasik ve Hellenistik Dönem'de Doğu Thrakia
Eastern Thrakia during Archaic, Classic, and Hellenistic periods
ERGÜN KARACA
Doktora
Türkçe
2016
ArkeolojiEge ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAFET GÜL GÜRTEKİN DEMİR
- The Ancient South Marmara Harbors
Antik Güney Marmara Limanları
SERKAN GÜNDÜZ
Doktora
İngilizce
2015
ArkeolojiUludağ ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ŞAHİN
PROF. DR. MARTİNA SEIFERT
- Antik Çağ'da kemik endüstrisi ve Perge'de bulunmuş kemik eserler
Bone industry in ancient time and bone artifact found in Perge
HASRET GARAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Arkeolojiİstanbul ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEDEF ÇOKAY KEPÇE
- Antik çağ'da kremasyon ve seramik urneler
Cremation and ceramic urns in ancient times
GÜLSÜM KURU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Seramik MühendisliğiDokuz Eylül ÜniversitesiSeramik ve Cam Tasarımı Ana Sanat Dalı
DOÇ. EFE TÜRKEL