Demans hastalarının bakım verenlerine yönelik altı oturumluk güçlendirme müdahale programının geliştirilmesi ve etkinliğinin incelenmesi
Development and evaluation of the effectiveness of a six-session caregiver strengthening ıntervention program for caregivers of dementia patients
- Tez No: 940584
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ZEYNEP TÜZÜN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 214
Özet
Demans, günümüzde görülme oranı gittikçe artan ve yalnızca hastayı değil bakım verenini de pek çok açıdan olumsuz yönde etkileyen bir halk sağlığı sorunudur. Bu tez çalışmasının amacı demansı olan aile bireyine bakım vermekte olan yetişkinleri güçlendirmeyi amaçlayan bir müdahale programı geliştirmek ve programın etkililiğini değerlendirmektedir. Çalışma iki aşamadan meydana gelmektedir. İlk aşamada demansı olan aile bireyine bakım veren yetişkinlerin deneyimledikleri bağlı damgalamayı ölçen Bağlı Damgalama Ölçeği'nin demansı olan kişilerin aile bireyleri için Türkçeye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda 218 bakım verenle yürütülen çalışmada Doğrulayıcı Faktör Analizi sonuçları orijinal ölçeğin faktör yapısını desteklemediğinden Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) yürütülmüştür. AFA sonucunda ölçek ülkemizde demansı olan aile bireyine bakım verenler için 20 madde ile dört faktörlü bir yapı (diğerleriyle ilgili/biliş; duygu; benlikle ilgili; davranış) ortaya koymuştur. Ölçek duygu dışavurumu, depresyon, bakım veren yükü ve tükenmişliğin alt boyutlarına ilişkin puanlarla anlamlı ve pozitif yönde ilişki göstermiştir. Ölçeğin iç tutarlılık katsayıları ölçeğin tümü için 0.91 olarak bulunmuştur. İkinci aşamada ise bakım verenleri güçlendirmeyi amaçlayan her biri yaklaşık iki saat süren altı oturumluk bir güçlendirme müdahale programı geliştirilmiş ve programın etkililiği değerlendirilmiştir. Altı oturumda genel hatlarıyla demans, demansta görülen davranışsal ve psikolojik belirtiler ve başa çıkma yolları, demans hastalarıyla birlikte yapılabilecek aktiviteler ve bakım verenlerin psikolojisi konularında bilgilendirme ve paylaşım yapmayı içeren bir yapı ile uygulamalar gerçekleştirilmiştir. 2(grup: müdahale ve bekleme listesi kontrol grubu) x 3(zaman: ön-test, son-test ve izleme-testi) seçkisiz kontrollü desenle yürütülen çalışmaya toplam 30(müdahale:13 ve bekleme listesi kontrol: 17) demansı olan aile bireyine bakım veren yetişkin katılmıştır. Katılımcılara Sosyo-Demografik Bilgi Formu, Bağlı Damgalama Ölçeği, Bakım Verenlerin Yükü Envanteri, Duygu Dışavurum Ölçeği, Maslach Tükenmişlik Ölçeği, Beck Depresyon Envanteri ve Demans Bilgi Düzeyi Ölçeği uygulanmıştır. Yürütülen 2x3 son faktörde tekrar ölçümlü karma ANOVA analizi sonucunda müdahale grubunda bağlı damgalamanın duygu alt boyutu puanı ve ayrıca tükenmişliğin kişisel başarı alt boyutu puanlarında anlamlı iyileşmeler olduğu saptanmıştır. Mevcut tez çalışmasının demans bakım verenlerinde kullanılabilecek ölçüm aracının Türkçeye uyarlanması ve bir müdahale programının geliştirilip etkililiğinin değerlendirilmesi açısından alanyazına katkı sağladığı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
Dementia is a public health problem that is increasingly prevalent today and negatively affects not only the patient but also the caregiver in many ways. The aim of this thesis is to develop an intervention program that aims to strengthen adults who care for family members with dementia and to evaluate the effectiveness of the program. The study consists of two stages. In the first stage, it was aimed to adapt the Affiliated Stigma Scale, which measures the affiliated stigma experienced by adults who care for family members with dementia, to Turkish for family members of people with dementia and to evaluate its psychometric properties. In this context, since the Confirmatory Factor Analysis results did not support the factor structure of the original scale in the study conducted with 218 caregivers, Exploratory Factor Analysis (EFA) was conducted. As a result of EFA, the scale revealed a four-factor structure with 20 items (other-related/cognition; emotion; self-related; behavior) for caregivers of family members with dementia in our country. The scale showed a significant and positive relationship with expressed emotion, depression, caregiver burden and the sub-dimensions of burnout. The internal consistency coefficients of the scale were found to be 0.91 for the entire scale. In the second stage, a six-session strenghtening intervention program, each lasting approximately two hours, was developed and the effectiveness of the program was evaluated. In six sessions, practices were carried out with a structure that included informing and sharing about dementia in general terms, behavioral and psychological symptoms seen in dementia and ways to cope, activities that can be done with dementia patients, and the psychology of caregivers. A total of 30 (intervention: 13 and waitlist control: 17) adult caregivers of family members with dementia participated in the study, which was conducted with a 2 (group: intervention and waiting list control group) x 3 (time: pre-test, post-test and follow-up test) randomized controlled design. The participants were administered the Socio-Demographic Information Form, Affiliated Stigma Scale, Caregiver Burden Inventory, Expressed Emotion Scale, Maslach Burnout Inventory, Beck Depression Inventory and Level of Dementia Knowledge Scale. As a result of the 2x3 mixed ANOVA analysis with repeated measures on the last factor, it was found that there was a significant improvement in the emotion sub-dimension score of affiliated stigma in the intervention group.and also in the personal accomplishment sub-dimension score of burnout It is thought that the current thesis study contributes to the literature in terms of adapting the measurement tool that can be used in dementia caregivers to Turkish and developing an intervention program and evaluating its effectiveness.
Benzer Tezler
- Evde sağlık hizmetlerine kayıtlı Alzheimer hastalarının bakım vericilerine verilen eğitimin alzheimer hastalığına yönelik bilgi ve tutumlarına etkisi: randomize kontrollü çalışma
The effect of education given to caregivers of Alzheimer's patients enrolled in home health services on their knowledge and attitudes towards alzheimer's disease: A randomised controlled study
SELİN NUR KARA
- Türkiye'de geriatrik yaş grubunda demans maliyetlerinin ve yaşam kalitesinin belirlenmesi
Determination of dementia costs and quality of life in geriatric age group in Turkey.
GÖNÜL CENGİZ
Doktora
Türkçe
2025
Sağlık Kurumları YönetimiAnkara ÜniversitesiSağlık Kurumları Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AFSUN EZEL ESATOĞLU
PROF. DR. SEVGİ ARAS
- İdiyopatik parkinson hastalarında kognitif bozulmanın erken tanısına kantitatif eeg'nin katkısı
Contribution of quantitative eeg (qEEG) to early diagnosis of cognitive deficits in idiopathic parkinson's disease.
DERYA GÜNER
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2014
NörolojiSağlık Bilimleri ÜniversitesiNöroloji Ana Bilim Dalı
UZMAN YAŞAR ZORLU
- Alzheimer hastaları bakım veren iyi oluş psikoeğitim programının bakım verenlerin tükenmişlik sendromu üzerine etkisi
Alzheimer patient caregiver well-being psychoeducation program's effect on caregivers' burnout syndrome
İDİL ARASAN DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
PsikolojiÜsküdar ÜniversitesiUygulamalı Psikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ OĞUZ TANRIDAĞ
- Demanslı hastaya bakım verenlerin bakım yükün incelenmesi
Investigation of care burden in dementia patient caregiver
FATMA ÇETİNKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
HemşirelikEge Üniversitesiİç Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYFER KARADAKOVAN