Tâcüşşerîa Ömer b. Ahmed'in Nihâyetü'l-Kifâye li-Dirâyeti'l-Hidâye'si nikâh, radâ' ve talâk bölümleri (Tahkik ve değerlendirme)
Nihâya al-Kifâya li-Dirâya al-Hidâya by Tâj al-Sharia Omar b. Ahmad Al-Mahbubi of the subjects the chapter marriage, breast-feeding and divorce sections (The edition and critique)
- Tez No: 941514
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ KENDA ALTERKAWI, DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHAMMET ABDÜLMECİT KARAASLAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Hukuk, Religion, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bartın Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 446
Özet
Bu çalışmada, Hanefî Fakihlerden İmam Tâcüşşerîa Ömer b. Ahmed el-Mahbûbî'nin Nihâyetü'l-kifâye li-dirâyeti'l-Hidâye isimli eserinin Nikah ve Talak bölümleri tahkik edilip incelenmiştir. Söz konusu eser, el-Hidâye'nin en eski ikinci şerhi olup Mergînânî'nin“el-Hidâye şerhu bidâyeti'l-mübtedî”adlı eserinin“Kavlühû”tarzında bir şerhidir. Eserin, Buhâra şehri ilim ve siyasetinde ön plana çıkan Orta Asya Sadrüddinzâde Mahbûbî Hanefî fukahâ ailesi hakkında bazı bilinmeyen bilgileri de içermesi yönüyle tahkiki önem kazanmaktadır. Dünya kütüphanelerinde tespit edebildiğimiz kadarıyla 36 farklı nüshası olup Türkiye kütüphanelerinde 30 farklı nüshası vardır. Konumuza dahil olan kısımlar, birinci cildin Türkiye Kütüphanelerindeki 21, yurtdışındaki 2 nüsha olmak üzere 23 nüshasından 4 adediyle karşılaştırılarak tahkik edilmiştir. Asıl nüshamız, istinsah tarihi 762/1360 yılı olan Fatih Millet Kütüphanesi Feyzullah Efendi Koleksiyonu Nüshasıdır. Bu nüsha müellifin imla ettirdiği nüsha ile mukabele edilerek istinsah edilmiştir. Anadolu'daki en eski nüshaları istinsah eden Yahyâ b. Muhammed b. Muhammed el-Anberî el-Hüseynî eş-Şerîf el-Bağdâdî istinsah etmiştir. Müstensihin diğer istinsah ettiği mukabele nüshamız, 714/1314 tarihli İzmir Milli Kütüphanesi Nüshasıdır. Diğer mukabele nüshalarımız; ikisi de Süleymaniye Kütüphanesi farklı koleksiyonlarında bulunan 713/1313 tarihli Fatih ve 912/1507 tarihli Kadızade Mehmed Efendi'dir. Tacüşşerîa, açık bir üslupla yazdığı eserinde el-Hidâye'den kavlühû diye zikrederek aldığı bazı kapalı cümleleri, ayrıntılı olarak şerh etmiştir. Hanefî mezhebinin kendinden önceki, kendi çağındaki ve bazen delilleriyle vardığı tercihlerini“ve 'aleyhi'l-fetvâ/fetva onun üzerinedir”,“ve bihi yüftâ/onunla fetva verilir”,“ve bihi ne'huzu/biz onu alırız”,“ve aleyhi'l-i'timad/ona itimad edilir”vb. ibarelerle ifade etmiştir. Çalışmamızda dipnotlarda; müellifin metinde zikrettiği âyet ve hadislerin tahrîci yapılmış, zikredilen yer, şahıs, kişi isimleri ve şiirler hakkında bilgi verilerek ekte indeks olarak da verilmiştir. Dirâse/tanıtım-değerlendirme kısmında İSNAD atıf kuralları, İSAM tahkikli neşir kılavuzu esasları kullanılmıştır.
Özet (Çeviri)
This study includes examination and critical edition of commentary of al-Hidaya named Nihâya al-kifâya li-dirâya al-Hidâya (the sections of Marriage, Breast-Feeding and Divorce) by a prominent Hanafi scholar Imam Taj al-Sharia Omar b. Ahmad al-Mahbûbî. Mahbûbî's work is the second commentary of al-Hidaya and is a commentary in the style of“Qavluhû”. The study gains importance in terms of containing some unknown information about the Central Asian Sadr al-dîn zâdah Mahbubî Hanafi scholar family, which came to the fore in the science and politics of the city of Bukhara. As far as we can determine, there are 36 different copies in the libraries of the world and 31 different copies in the libraries of Turkey. The parts included in our subject have been analyzed by comparing them with 4 of the 23 copies of the first volume, 21 copies in the Libraries of Turkey and 2 copies abroad. Our original copy is the copy of the Fatih National Library Feyzullah Efendi Collection, whose date of exception is 762/1360. This copy was referred to by Yahyâ b. Muhammad b. Muhammad al-Anbarî al-Husayni al-Sharif al-Baghdâdî, who referred to the oldest copies in Anatolia. The other copy of the response referred to by the complainant is the Izmir National Library Copy dated 714/1314. Our other response copies; Fatih dated 713/1313 and Kadızade Mehmed Efendi dated 912/1507, both of which are in different collections of the Süleymaniye Library. In his work, which he wrote in a clear style, Taj al-Sharia commented in detail on some closed sentences that he received from al-Hidaya by mentioning it as qawluhû. He expressed the preferences of the Hanafi madhhab before him, in his own age, and sometimes with evidence, with phrases such as“and alayhi al-fatwa/fatwa is on him”, “and bihi yuftâ/fatwa is given with this”,“and bihi na'huzu/we take it”,“and alayhi al-i'timad/ there is trust in it”, etc. In the footnotes in our study; The verses and hadiths mentioned by the author in the text have been made tahrij, and information about the mentioned place, person, personal names and poems is given as an index in the appendix. In the examination section, the ISNAD citation rules and the principles of the ISAM investigation guide were used.
Benzer Tezler
- Tâcüşşerîa Ömer b. Ahmed'in Nihâyetü'l-Kifâye'sinin Yeminler ve Vakıf arasındaki bölümleri (Tahkik ve değerlendirme)
Nihâya al-Kifâya li-al-Dirâya al-Hidâya by Tâj al-Sharia Omar b. Ahmad al-Mahbûbî of the subjects between the chapter Aymân and Vaqf sections (The edition and critique)
MUHAMMED ENES NAHHAS
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinBartın ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHAMMET ABDÜLMECİT KARAASLAN
- (دراسة وتحقيق) نهاية الكفاية لدراية الهداية لتاج الشريعة عمر بن أحمد المحبوبي من الجزء الثاني كتاب البيوع الى كتاب الإكراه
Tâcüşşerîa Ömer b. Ahmed (Ö. 696 sonrası)'in Nihâyetü'l-Kifâye li-Dirâyeti'l-Hidâye adlı el yazma eserinin 2. cilt bey' ve ikrâh bölümleri (Tahkik ve değerlendirme)
AWAD M.S. ABDOU
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinBartın ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHAMMET ABDÜLMECİT KARAASLAN
- Fıkhu'l-Keydânî, el-Mukaddime ve el-Vikâye'nin mukayesesi: Namaz örneği
Fıkhu'l-Keydânîel, Muqaddima comparison and hand Vikâye
ABDYLMEJİT SAHATMAMEDOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
DinUludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET SAİM KILAVUZ