Kahverengi alanların yeniden işlevlendirilmesi: Zonguldak Üzülmez Kültür Vadisi örneği
Reuse of brownfields: The case of Zonguldak Üzülmez Culture Valley
- Tez No: 941647
- Danışmanlar: PROF. DR. GÖKÇE TUNA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Endüstri Mirası, Kahverengi Alan, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları, Yeniden İşlevlendirme, Zonguldak Üzülmez Kültür Vadisi, Industrial Heritage, Brownfield, Sustainable Development Goals, Adaptive Reuse, Zonguldak Üzülmez Culture Valley
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yapı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 154
Özet
Yapılar, barınma ihtiyacını karşılamak amacıyla inşa edilmiş, toplumsal, ekonomik ve teknolojik gelişmelere bağlı olarak dönüşüme uğramıştır. Endüstri Devrimi ile başlayan hızlı kentleşme, doğal kaynakların bilinçsizce tüketilmesine, çevresel kirliliğin artmasına ve ekosistemlerin bozulmasına neden olmuştur. Bu süreç, insan-doğa ilişkisini zayıflatmış; ekolojik bozulmalar, çevresel felaketler yapı sektöründe sürdürülebilir yaklaşımları zorunlu hale getirmiştir. Sürdürülebilirlik, doğal sistemleri iyileştirmeyi ve yapılı çevreyi ekosistemle uyumlu hale getirmeyi amaçlayan rejeneratif tasarım anlayışıyla ele alınmalıdır. Endüstriyel yapılar çoğunlukla kent merkezlerinde, hammaddeye ve sulak alanlara yakın yerlerde konumlanmış yapılardır. Üretim sürecinden kaynaklanan kirleticiler nedeniyle bu alanlar 'kahverengi alan (brownfield)' olarak tanımlanmakta ve çevresel açıdan risk oluşturmaktadır. Terk edilen bu alanlar kentsel çöküntü bölgeleri oluşturarak güvensizliğe neden olmaktadır. Endüstriyel yapıların yeniden işlevlendirilmesi ekolojik, sosyal ve ekonomik açıdan önemli katkılar sunmaktadır. Bu yapıların korunarak toplumsal yaşama kazandırılması kentsel belleği güçlendirerek sosyal ve kültürel sürekliliği sağlamaktadır. Çalışma, Zonguldak Üzülmez Kültür Vadisi'nde bulunan Atölye ve Lavuar yapılarının yeniden işlevlendirilmesi sürecini ele almaktadır. Endüstri mirası açısından önemli bir yere sahip olan bu yapıların yeniden kullanımı ve kentsel entegrasyonu, kahverengi alanların temizlenmesi süreçleri değerlendirilerek projenin sürdürülebilirlik boyutlarına etkisi analiz edilmekte; rejeneratif tasarım yaklaşımıyla ilişkisi incelenmektedir. Yeniden işlevlendirme sürecinin çevresel sürdürülebilirlik açısından doğal kaynakların korunmasına, ekolojiye katkı sağlamasına ve biyoçeşitliliği desteklemesine; sosyal sürdürülebilirlik açısından kentsel belleğin canlandırılmasına, kamusal yaşamı teşvik etmesine ve sosyal katılımcılığı artırmasına; ekonomik sürdürülebilirlik açısından mevcut yapı stoğunun değerlendirilmesine, yeniden kullanım yoluyla maliyetlerin düşürülmesine ve bölgesel istihdam olanaklarının geliştirilmesine olan katkıları ele alınmaktadır. Mevcut sistemin çıktılarının yeniden kullanılacak projeler için girdi oluşturma potansiyelinin rejeneratif tasarım yaklaşımı bağlamında olumlu katkıları incelenmektedir. Çalışma, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları'ndan 11. Amaç 'Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar' kapsamında değerlendirilerek, endüstri yapılarının korunması ve yeniden kullanılması süreçlerinde sürdürülebilirliğin nasıl sağlanabileceğini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Tez kapsamında incelenen projeyle endüstriyel mirasın korunmasının ve yeniden kullanım yaklaşımlarının sürdürülebilir kentleşmeye olan katkıları, uygulamaların rejeneratif tasarım yaklaşımlarına uygunluğu Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları kapsamında irdelenerek örneklenmektedir.
Özet (Çeviri)
Buildings were originally constructed to meet the basic human need for shelter and have transformed over time in response to social, economic, and technological developments. The rapid urbanization triggered by the Industrial Revolution led to the unconscious consumption of natural resources, increased environmental pollution, and the degradation of ecosystems. This process weakened the human-nature relationship, while ecological degradation and environmental disasters made sustainable approaches in the building sector a necessity. Sustainability should be addressed through the regenerative design approach, which aims to restore natural systems and harmonize the built environment with the ecosystem. Industrial buildings are generally located in city centers, close to raw materials and water sources. Due to pollutants generated during production, these areas are classified as“brownfields”and pose environmental risks. When abandoned, they create urban decline zones and unsafe environments. The adaptive reuse of industrial structures provides significant ecological, social, and economic benefits. Preserving and reintegrating these buildings into public life strengthens urban memory and ensures social and cultural continuity. This study examines the adaptive reuse process of the Workshop and Coal Washing Plant structures located in the Zonguldak Üzülmez Culture Valley. These buildings, which hold significant industrial heritage value, are analyzed in terms of their reuse and urban integration, considering the remediation of brownfield sites and the project's impact on sustainability. The study also investigates the relationship between the project and the regenerative design approach. The adaptive reuse process is discussed in terms of its contributions to environmental sustainability such as conserving natural resources, supporting ecology, and enhancing biodiversity; to social sustainability through revitalizing urban memory, encouraging public life, and increasing social participation; and to economic sustainability by utilizing existing building stock, reducing costs through reuse, and enhancing regional employment opportunities. The study explores the potential of current system outputs to serve as inputs for new projects within the context of regenerative design. It aims to demonstrate how sustainability can be achieved in the conservation and reuse processes of industrial buildings, evaluated under Sustainable Development Goal 11:“Sustainable Cities and Communities.”The project examined within the scope of the thesis exemplifies the contribution of industrial heritage conservation and reuse approaches to sustainable urbanization, and their alignment with regenerative design principles in the context of the Sustainable Development Goals.
Benzer Tezler
- Taş ocaklarının faaliyet sonrası kentsel doku ile entegrasyonu - Cebeci ve Cendere bölgeleri, İstanbul
Integration of quarries and urban pattern following to function -Cebeci and Cendere regions, Istanbul
NİMET SERENA KARYOT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA AYÇİM TÜRER BAŞKAYA
- Taş ocaklarının dönüşümünde ekolojik ve sosyal yenilemenin mekansal boyutları
Spatial dimensions of ecological and social regeneration in the transformation of quarries
AHMET FARUK TEMELLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞEN CİRAVOĞLU DEMİRDİZEN
- Muradiye (Van) ilçesinin fiziki coğrafyası
Physical geography of Muradiye (Van) district
NEBİ AKALİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
CoğrafyaAğrı İbrahim Çeçen ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEVDA KARACA
- Su yollarının ıslahında Ayamama örneği üzerinden kentsel planlama ve tasarım kriterlerinin belirlenmesi
Determination of urban planning and spatial design criteria in waterway rehabilitation through the example of Ayamama
NAZMİYE ERMEYDAN
Doktora
Türkçe
2025
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERHAT ANIKTAR
- Ankara-Gölbaşı çevresinde Centaurea tchihatcheffii Fisch. & Mey. (Asteraceae)'in biyo-ekolojisi
The bio-ecoloogy of Centaurea tchihatcheffii Fisch. & Mey. (Asteraceae) in the vicinity of Ankara-Gölbaşı
AYŞEGÜL ELİF SAVCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
BiyolojiHacettepe ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE BOŞGELMEZ