Geri Dön

Ankara-Gölbaşı çevresinde Centaurea tchihatcheffii Fisch. & Mey. (Asteraceae)'in biyo-ekolojisi

The bio-ecoloogy of Centaurea tchihatcheffii Fisch. & Mey. (Asteraceae) in the vicinity of Ankara-Gölbaşı

PDF İndir

  1. Tez No: 216399
  2. Yazar: AYŞEGÜL ELİF SAVCI
  3. Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE BOŞGELMEZ
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Biyoloji, Biology
  6. Anahtar Kelimeler: Centaurea tchihatcheffii, populasyon yoğunluğu, tohum çimlenmesi, toprak yapısı, kök/gövde oranı, Gölbaşı-Ankara, Centaurea tchihatcheffii, population density, seed germination, soil texture, root/shoot ratio, Gölbaşı-Ankara
  7. Yıl: 2007
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Biyoloji Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 223

Özet

Bu çalışmanın amacı, Centaurea tchihatcheffii Fisch.& Mey.'in populasyon yoğunluğunu ve dinamiğini araştırmak, tozlaştırıcıları, polen toplayıcı predatörleri, doğal tehdit faktörlerini ve bunların etkilerini tespit etmektir. Asteraceae familyasında bulunan, nadir endemik, tek yıllık bir bitki olan C. tchihatcheffii, Ankara-Gölbaşı'nda dar bir alanda yayılış göstermektedir ve tehlike altındaki (CR) bir türdür. Daha önceki yıllarda, Gölbaşı Mogan Gölü çevresinde geniş bir yayılış gösteren C. tchihatcheffii, günümüzde oldukça sınırlı alanlarda yetişmektedir? 41 Evler, Mahmatlı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Devlet Opera ve Bale arazisi (DOBA), DOBA'ya yakın tarla, Küçük Aşıklar Tepesi, Aquapark, Orman İçi Dinlenme Tesisi (Süleyman Demirel Ormanı). Tür, Mogan Gölü'nün doğusunda az sayıda bireyle temsil edilirken; populasyonunun büyük kısmı, gölün batı kıyısında bulunmaktadır. En sağlıklı alt populasyon DOBA'da yetişmektedir. Populasyon yoğunluğu ve büyüklüğü, 2007 yılında, belirtilen tüm alanlarda azalmıştır; Orman İçi Dinlenme Tesisi'nde (Süleyman Demirel Ormanı) ancak birkaç birey saptanmıştır. Toprak sıkışması, tohum bankası dinamikleri, birey sayısı ve verimlilik; alanlar arasında farklılık gösterebilmektedir. Populasyon yoğunluğu ve büyüklüğü üzerinde etkili olan faktörler, verimli tohum sayısı, bitki gelişmesi, iklimsel faktörler ve geçmişteki arazi kullanımıdır. Bu alanların toprakları, organik madde açısından fakir, kireç ve kil bakımından ise zengindir. Suyla doygunluk ve tarla kapasitesi de yüksektir. Toprak pH'sı, 8.03-8.88 arasında değişmektedir. Kuadratların oluşturulmasından sonra (100 m2 x 8), kuadratlarda bulunan birey sayıları her hafta kaydedilmiş ve yaşam evreleri, rozet, tomurcuk ve çiçek şeklinde gruplandırılmıştır. Tohum çimlenmesi, sonbahar sonunda başlayıp ilkbaharın ortalarına kadar sürmektedir. Kış öncesi veya kışın çimlenen tohumlar, genellikle rozet dönemine geçmektedir. 2006 ve 2007 yılı verilerine göre, rozet sayısının en yüksek olduğu dönem Mart ayı sonu, Nisan'ın ilk iki haftasıdır. Nisan ayının sonu ve Mayıs başında, tomurcuk evresi yoğundur ve ilk çiçekler bu dönemde açmaya başlar. Mayıs 2006 sonunda, sıcaklık artışı ve yağışın azalması sonucunda, bitki gelişmesi için uygun olmayan kurak koşullar ortaya çıkmıştır. Sıcaklığın yüksek, yağışın düşük olduğu dönem olan Temmuz 2006'da tüm bireyler tohumlarını döktükten sonra kurumuştur. Daha önceki yıllara göre, 2007 yılında yağış miktarının düşük olması sonucu, türün gelişme döneminde değişiklik olduğu ve Haziran ayı başında populasyonların ortadan kalktığı belirlenmiştir. Bu olumsuz hava koşulları, doğal populasyonlardaki tohum üretiminde azalmaya yol açmıştır. Yetişme alanlarından 2006 ve 2007 yıllarında yüzer adet kapitulum toplanıp (100 x 8 x 2), ortalama tohum sayıları karşılaştırıldığında, istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmıştır. Bunun yanı sıra, belirli bir dönemde farklı örnekleme alanları arasında da ortalama tohum sayılarının farklı olduğu gözlenmiştir. Kök/gövde oranında, altı alanda önemli farklılık görülmüştür. Aquapark yakınında yetişen bitkilerin kök/gövde oranlarının, diğer alanlardakilerle karşılaştırıldığında daha kısa olduğu belirlenmiştir; bunun başlıca nedeni, bu alan topraklarının tuzlu olmasıdır. Beş yetiştirme alanında, tohum verimliliği karşılaştırılmıştır. Bu alanlardan biri olan Mogan Park'ta, tohum renginin (koyu kahverengi, gri, sarı) verimlilik üzerindeki etkisi araştırılmış ve sarı renkli tohumların hemen hemen verimsiz olduğu gözlenmiştir. Ağustos 2006'da Mogan Park'ta ekilmiş olan 2003 yılına ait tohumlar, ilginç bir şekilde, Kasım ayında çiçek açmıştır. Kasım ayında kar altında kalan çiçekler, Ocak 2007'ye kadar canlılığını korumuş, ilkbaharda yeniden çiçeklenmiş ve yaz başında tohum vermiştir; böylece, türün yaşam döngüsü, on bir ay sürmüştür. Başlıca tozlaştırıcı tür, arılardır; C. tchihatcheffii tohumlarının bir karınca türü (Messor structor) tarafından taşındığı da gözlenmiştir. Türü tehdit eden başlıca faktörler, antropojenik kaynaklıdır; örneğin, yapılaşma ve tarım faaliyetleri, doğal populasyonlardan bitkinin toplanması. Böcek, kuş ve memeli predatörler de populasyon üzerinde olumsuz etkiye neden olabilmekle birlikte, antropojenik etkilerle kıyaslandığında sınırlı kalmaktadır.

Özet (Çeviri)

The aim of this study is to investigate population density and dynamics of Centaurea tchihatcheffii Fisch.& Mey., and to identify pollinators and pollen-seed predators, natural threats and their effects. C. tchihatcheffii which is a rare endemic annual plant species belonging to Asteraceae is a critically endangered (CR) species with a narrow distribution in Ankara-Gölbaşı. In previous years, C. tchihatcheffii was widespread around Mogan Lake in Gölbaşı district; however, its distribution has become limited to quite separated locations, namely 41 Evler, Mahmatlı, area of State Opera and Ballet General Directory of Ministry of Culture and Tourism (DOBA), DOBA-adjoining arable land, Küçük Aşıklar Tepesi, Aquapark, Süleyman Demirel Forest. Although the species is represented by a small number of individuals in the east of Mogan Lake, the core of the population exists in the west of lake. The healthiest subpopulation grows in the DOBA site. The population density and size decreased in 2007 in all of the aformentioned areas; only a few individuals were observed in the Süleyman Demirel Forest. Soil compaction, seed-bank dynamics, number of individuals and productivity may differ from site to site. Viable seed numbers, plant development, climatic factors, and land use in the past can affect population density and size. The soil content of these areas is poor in organic matter, rich in clay and lime. The water saturation and farm land capacity are also high. Soil pH is in the range of 8.03-8.88. After the establishment of the quadrats (100 m2 x 8), the number of individuals in each quadrat was recorded weekly and grouped into one of the three life stage as rosette, budding, and flowering. Germination of the seeds begins in late autumn and proceeds until the mid-spring. The ones germinated before or during winter usually reach the rosette-stage. Data obtained in 2006 and 2007 show that maximum rosette number was observed at the end of March and in the first two weeks of April. Towards the end of April and beginning of May, budding state predominates and the first flowers begin to appear. By the end of May 2006, increase in temperature and decrease in precipitation caused drought conditions unsuitable for plant growth. In July 2006 ?period of the highest temperatures and the lowest precipitations? all the individuals dried out as they shed their seeds. iv In 2007, the amount of precipitation was lower than that of previous years causing a change in the phenology calender of the species, evident by disappearance at the beginning of June. As a consequence of these adverse weather conditions, seed production in natural populations was reduced. When average number of seeds in one hundred flowerheads sampled from breeding areas in the years 2006 and 2007 were compared (100 x 8 x 2), a statistically significant difference was found. Besides, the average number of seeds at various sampling areas in a given time period differed significantly. The root/shoot ratio appeared to be significantly different between six sites. The root/shoot ratio of the plants growing in the environs of Aquapark was found smaller than the other sites, mainly due to the salty nature of this area. The viability of the seeds were compared in five cultivation areas. In one of these sites- Mogan Park, the effect of the colour of the seeds (dark brown, greyish, yellow) on viability was investigated and it was observed that yellow seeds were almost always unviable. Interestingly, the seeds belonging to year 2003 were sown in August 2006 in Mogan Park and they flowered in November. Flowers covered by snow through November, survived to January 2007; re-flowered in spring and produced seeds in the beginning of summer? exhibiting an eleven-month life-cycle. Bees are the main pollinators, C. tchihatcheffii seeds are also carried by Messor structor (an ant species). The major threats to the species are of anthropogenic sources, i.e. constructional and agricultural activities as well as collection of individuals from natural populations. Insect, avian and mammalian predators also cause damage to populations although limited as compared to anthropogenic effect.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    167179

    The population biology of a narrow endemic, centaurea tchihatcheffii fisch. and mey. (compositae), in Ankara, Turkey

    Dar bir Ankara endemiğinin, centaurea tchihatcheffii fisch. and mey. (compositae), popülasyon biyolojisi

    DİDEM ÇAKAROĞULLARI

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2005

    BiyolojiOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Biyoloji Ana Bilim Dalı

    DOÇ.DR. CAN BİLGİN

  2. Tez No

    155345

    Tuluntaş Mağarası'nın (Gölbaşı-Ankara) karst morfolojisinin jeolojik yapı açısından incelenmesi

    Investigation of karst morphology of Tuluntaş Cave (Gölbaşı-Ankara) in relation to the geological structure

    TÜRKAY COŞKUNER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2004

    Jeoloji MühendisliğiHacettepe Üniversitesi

    Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MEHMET EKMEKÇİ

  3. Tez No

    628680

    Kentsel açık alan rekreasyonunun çevre ve halk sağlığı açısından incelenmesi: 'Zoonoz riski'

    Urban outdoor recreation examined in terms of environmental health and public health: 'Zoonosis risk'

    FİDEL TOKER

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Halk SağlığıGazi Üniversitesi

    Rekreasyon Yönetimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FATMA NUR BARAN AKSAKAL

  4. Tez No

    120154

    Ankara yakın çevresinde değişik ekolojik özelliklere sahip alanlarda yapılacak peyzaj restorasyonu çalışmalarının Gölbaşı Özel Çevre Koruma bölgesi örneğinde irdelenmesi üzerine bir araştırma

    A Research the sample of Gölbaşı Specially Protected area on the basis of landscape restoration studies made on different ecological areas nearby Ankara

    ÇAĞLA TURHAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2002

    Peyzaj MimarlığıAnkara Üniversitesi

    Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HAYRAN ÇELEM

  5. Tez No

    91080

    Ankara ve çevresinde evcil ve yaban bıldırcınlarda helmint faunası

    The Helmint fauna in domestic and wild quails in Ankara

    FUNDA KALINBACAK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2000

    Veteriner HekimliğiAnkara Üniversitesi

    Parazitoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYŞE BURCU

Geri Dön