Antalya kentinin son 50 yıllık planlama sürecinde yeşil altyapı sistemindeki değişimin incelenmesi
An analysis of the transformation of the green infrastructure system in the last 50 years of Antalya's urban planning process
- Tez No: 941659
- Danışmanlar: PROF. DR. ZİYA GENÇEL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 116
Özet
Sanayileşme süreciyle birlikte, Dünyada yaşanan üretim biçimindeki değişimler, tüketim alışkanlıkları, hızlı nüfus artışı, teknolojideki yenilikler, ulaşım ve inşaat sektörlerinde yaşanan gelişmeler kentsel büyümenin hızını daha da arttırmıştır. Özellikle yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren izlenen hızlı nüfus artışları ile günümüzde kentsel nüfus oranı %60'lara ulaşmış, yakın gelecekte ise %70'lere ulaşacağı öngörülmektedir. Bu gelişmeler hem kentlerin çeperlerine doğru hızla yayılmasına hem de kent içindeki açık alanların yapılaşmasına yol açmıştır. Yaşanan hızlı, dengesiz ve plansız gelişim kent içindeki ve kent çeperindeki doğal ve ekolojik kaynakları tahrip etmiştir. Bu bağlamda, dengesiz ve plansız kentsel büyümenin olumsuz etkilerini azaltarak daha dirençli kentlerin oluşturulması için son yıllarda başvurulan en önemli uygulamalardan biri yeşil altyapı sistemidir. Kent bütününde yeşil altyapı bileşenlerinin birbirleri ile ilişkisi kurularak planlanması durumunda kentlerin ekolojik alanlarının tahrip edilmemesi, kırsal alanlar ve kentsel alanlar arasındaki geçişi kontrol ederek planlı kentsel büyümenin yönlendirilmesine katkı sağlayarak kent makro-formunun belirlenmesine olumlu etkileri olacaktır. Bu genel çerçevede, örneklem alanı olarak seçilen Antalya kentinin geçmişten günümüze kentsel büyümenin artması ile oluşan arazi kullanımındaki değişimin etkisi ile yeşil altyapı sisteminde izlenen değişimin birbirleri ile ilişkisi tespit edilerek planlama açısından geleceğe yönelik mekansal gelişme stratejileri seti oluşturulması hedeflenmektedir. Aynı zamanda kentsel büyümenin daha kontrollü olabilmesi ve plansız gelişimin olumsuz etkilerini en aza indirebilmek için yeşil altyapı sistemlerinin yıllar içinde nasıl bir etkisi olduğunun, mevcut durumdaki yeşil altyapı bileşenlerinin belirlenmesini ve gelecekte nasıl planlanması gerektiğine dair önerilerin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Diğer bir ifadeyle, planlama sürecinde alansal, noktasal ve çizgisel yeşil altyapı sistemlerinin kent bütününde birbirine bağlanarak bütünleşik doğal sistemlerin oluşturulması, parçalı yaklaşımlarla kentsel alanlarda oluşan fonksiyonel kayıplar dengelenerek ekosistemin korunması büyük önem taşımaktadır. Yeşil altyapı bileşenleri; merkez, alan ve bağlantılardan oluşmaktadır. Alansal nitelikler sergileyen merkezler; yeşil altyapı ağlarını birbirine kenetleyen yaban yaşamı ve ekolojik süreçlerin birbirine doğru hareketlerinin başlangıç ve varış noktalarını içine alan geniş habitat alanları olarak açıklanabilir. Noktasal özelliğe sahip alanlar; geniş bağlantılı iletişim alanları ve bölgesel sürdürülebilirlik sistemleri olmamasına rağmen ekolojik ve sosyal değerlere katkı sağlayan küçük yeşil bölgeler olarak tanımlanabilir. Çizgisel mekanlardan oluşan bağlantılar ise; yaban hayatı popülasyonlarının sürekliliği ii açısından önem taşıyan, sistemi bir arada tutarak tarihi alanların korunmasını sağlayan, rekreasyonel kullanımlar için fırsatlar oluşturan mekansal izlerdir. Bu doğrultuda, çalışmanın üç aşaması bulunmaktadır. İlk aşamada; Antalya kentinin geçmiş yıllara ve günümüze Corine verileri ve Antalya'nın imar planları kullanılarak arazi kullanımındaki değişimler incelenerek kent bütününde yaşanan hızlı, denetimsiz ve plansız kentsel büyümenin olumsuz etkileri ve yeşil alan sitemlerindeki değişimler tespit edilecektir. İkinci aşamada kentteki ormanların, bölge parklarının, koruma alanlarının, kentsel cep parkların, akarsuların, taşkın alanlarının ve koruma koridorlarının merkezler, alanlar ve bağlantılar olmak üzere yeşil altyapı bileşenleri kapsamında incelenecektir. Son olarak üçüncü aşamada; üretilen tüm haritalar ile Antalya kentinin kentsel büyüme ve yeşil altyapı sistemlerinin birbiri üzerindeki ilişkileri ve etkileşimleri planlama yönünden değerlendirilecektir. Bu çerçevede, çalışmada kullanılan veriler ile kentsel büyüme ve yeşil altyapı sistemlerine yönelik yapılan detaylı dönemsel analizler neticesinde, son 50 yılda verilen plan(lama) ve arazi kullanım kararlarının Antalya kentinin makro-form oluşumunu ve aynı zamanda alansal, noktasal ve çizgisel ekolojik alanlarını ve bölgelerini önemli düzeyde etkilediği tespit edilmiştir. Ayrıca Antalya kentinin yeşil altyapı ve kentsel büyüme arasındaki ilişkisi tespit edilerek, kentin sahip olduğu mevcut yeşil altyapı sistemlerinin sürdürülebilmesi ve kentsel büyümeye karşı daha dirençli olabilmesi için planlama açısından öneri yeşil altyapı bileşenleri ve stratejilerinden oluşan bir veri seti sunulacaktır. ANAHTAR KELİMELER: Arazi Kullanımı, Kentsel Büyüme, Sürdürülebilirlik, Yeşil Altyapı Sistemleri
Özet (Çeviri)
With the process of industrialization, global changes in production patterns, consumption habits, rapid population growth, technological innovations, and developments in the transportation and construction sectors have significantly accelerated urban growth. Especially since the second half of the twentieth century, urban population growth has reached approximately 60%, and it is projected to rise to 70% in the near future. This rapid expansion has led to the spread of cities toward their peripheries and the transformation of open urban spaces into built environments. Uncontrolled and unplanned development has resulted in the degradation of natural and ecological resources both within and around cities. In this context, the green infrastructure system has emerged in recent years as a key strategy to mitigate the adverse effects of unbalanced urban growth and to foster the development of more resilient cities. When the components of green infrastructure are planned in an integrated manner across the urban fabric, they can prevent the destruction of ecological areas, regulate transitions between rural and urban zones, contribute to controlled urban expansion, and positively shape the city's macro form. Within this general framework, this study selects the city of Antalya as a case study to examine the relationship between changes in land use and the green infrastructure system based on its urban growth patterns from past to present. The objective is to develop a set of spatial development strategies for future planning. Furthermore, the study seeks to assess how green infrastructure systems have evolved over time, identify existing components, and propose strategies for their future planning in order to control urban growth and reduce the negative impacts of unplanned development. In other words, the study emphasizes the importance of connecting areal, nodal, and linear green infrastructure components across the city to create integrated natural systems. This integration is crucial for maintaining ecological balance and offsetting the functional losses caused by fragmented urban development. Green infrastructure components consist of hubs, sites, and linkages. Hubs, with areal characteristics, represent large habitat zones that serve as starting and ending points for wildlife movement and ecological processes, connecting various green networks. Sites, characterized by their nodal nature, are smaller green areas that, despite lacking large-scale connectivity, contribute to ecological and social value. Linkages, which are linear spatial elements, are essential for maintaining wildlife continuity, preserving iv historical areas, and providing recreational opportunities. The study consists of three main phases. In the first phase, changes in land use in Antalya are analyzed using Corine data and zoning plans to identify the negative effects of uncontrolled and unplanned urban growth and the transformation of green spaces. In the second phase, forests, regional parks, conservation areas, urban pocket parks, streams, flood zones, and ecological corridors are examined as green infrastructure components under the categories of hubs, sites, and linkages. In the final phase, the generated maps are used to evaluate the interrelations between urban growth and the green infrastructure system in Antalya from a planning perspective. Within this framework, detailed temporal analyses based on the data used in the study regarding urban growth and green infrastructure systems reveal that planning and land-use decisions made over the past 50 years have significantly influenced the macroform of the city of Antalya, as well as its areal, nodal, and linear ecological spaces and regions. Furthermore, by identifying the relationship between green infrastructure and urban growth in Antalya, the study proposes a data set consisting of suggested green infrastructure components and planning strategies aimed at sustaining the existing green infrastructure system and enhancing the city's resilience against future urban expansion. KEYWORDS: Land Use, Urban Growth, Sustainability, Green Infrastructure Systems
Benzer Tezler
- Sıcak iklim bölgesinde konut yapıları için geleneksel ve pasif tekniklerin uyarlanması ile uygun pasif ev uygulaması
Optimized passive house application with the adaptation of traditional and passive techniques for residential buildings in a hot climate zone
GÖKÇE GÖKÇE
- Antakya kenti örneğinde tarihi ve mimari dokuya uygun kentsel peyzaj tasarımı geliştirme üzerine bir araştırma
Having Antakya as an example, a study on the improvement of a design suitable for historical and architectural structure
EMEL ÜNLÜER
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Peyzaj MimarlığıMustafa Kemal ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA ATMACA
- Planlama ve tasarım sürecine katılımın kamusal projeler bağlamında irdelenmesi: Antalya kent merkezi örneği
Examination of the participation in planning and design process in the context of public projects-Antalya city center case
ZEYNEP ESENGİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HÜSEYİN KAHVECİOĞLU
- Antalya mutfak ve yemek kültürü müzesi tasarımı
Antalya cuisine and dining culture museum design
HATİCE DERE YAĞAR
- Antalya kenti mavi altyapı sisteminin belirlenmesi
Determination of the blue infrastructure system of antalya city
ELİF PARLAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Peyzaj MimarlığıAkdeniz ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MERYEM ATİK