Küreselleşme bağlamında Arnavutluk tiran tarihi kent merkezinin sosyalist dönem sonrası gelişimi ve mekansal analizi
The development and spatial analysis of Albania's tirana historic city center in the post-socialist period within the context of globalization
- Tez No: 941680
- Danışmanlar: DOÇ. DR. TÜRKAN UZUN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Şehircilik ve Bölge Planlama, Architecture, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Gelişim Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 251
Özet
Küreselleşmenin artan etkisi altında şekillenen kentler, kentsel stratejilerini giderek küresel sermayenin taleplerine ve uluslararası ekonomik rekabete uyumlu hale getirmektedir. Bu bağlamda, rekabetçi bir küresel imaj yaratma çabası, çoğu kenti ikonik mimari projelere ve sembolik kentsel tasarımlara yönlendirmektedir. Ancak, uluslararası yatırım çekme amacına yönelik bu düzenlemeler, toplumsal eşitsizliklerin derinleşmesine ve kamusal alanların metalaşmasının hızlanmasına neden olmaktadır. Özellikle post-sosyalist kentlerde, devlet kontrollü ekonomik yapıdan piyasa odaklı ekonomi modeline geçişle birlikte ortaya çıkan neoliberal dönüşüm, sosyo-mekânsal eşitsizlikleri daha da belirgin hale getirmiş; özelleştirme ve hızlı kentsel büyüme süreçleri, kent peyzajlarının parçalanmasına yol açmıştır. Yaklaşık 45 yıl boyunca sosyalist bir sistemle yönetilen Arnavutluk'un başkenti Tiran, bu süreçte farklı bir seyir izlemiş ve hızlı nüfus artışı ile mekânsal düzensizliğin belirlediği kaotik bir geçiş dönemini takiben, önemli kentsel zorluklarla yüzleşmiştir. Bu sorunlara yanıt olarak, belediyenin yürüttüğü kentsel yenileme çalışmaları, kamusal alanların yeniden kazanılması ve kentsel kimliğin yeniden inşası üzerine odaklanmıştır. Bu kapsamda, tarihi merkezin korunması, yasa dışı yapıların yıkılması, cephe yenileme projeleri ve uluslararası tasarım yarışmaları aracılığıyla kamusal alanların canlandırılması gibi önemli adımlar atılmıştır. Söz konusu kentsel müdahaleler, yalnızca kentin işlevselliğini ve estetik görünümünü iyileştirmeyi değil, aynı zamanda Tiran'ın modern, dayanıklı ve uluslararası arenada öne çıkan bir kentsel merkez haline gelmesini amaçlamıştır. Bununla birlikte, son on yılda Tiran'ın kentsel öncelikleri kayda değer bir değişim göstermiş; kent, küreselleşmenin dayattığı yeni kentsel eğilimlere daha fazla tabi olmaya ve uluslararası yatırım ve ilginin odağı haline gelmeye başlamıştır. Bu dönüşüm bağlamında şu kritik soru ortaya çıkmaktadır: Tiran'ın başlangıçta kamusal alanların geri kazanımı ve kültürel mirasının korunmasına yönelik kentsel politikaları, sürdürülebilir ve kapsayıcı bir kentsel gelişim modelini mi temsil etmektedir, yoksa küreselleşmenin ve uluslararası sermayenin artan baskıları, kentin sosyo-kültürel kimliğini koruma çabalarını zayıflatmakta mıdır?
Özet (Çeviri)
As cities navigate the pressures of globalization, their urban strategies increasingly reflect the demands of global capital and economic competition. To project a competitive global image, cities often turn to iconic architectural projects and symbolic urban design, yet this emphasis on attracting international investment often exacerbates the divide between elite spaces and marginalized communities, reinforcing the commodification of public spaces. In post-socialist cities, the neoliberal shift from state-controlled economies to market-driven urbanization has intensified socio-spatial inequalities, with privatization and rapid development fragmenting urban landscapes. Tiran, the capital of Albania, which was governed by a communist system for nearly 45 years, followed a different course in this process and faced significant urban challenges following a chaotic transition period characterized by rapid population growth and spatial disorganization. In response, urban renewal efforts under the municipality focused on reclaiming public spaces and restoring the city's identity. This included the preservation of the historic center, the demolition of illegal kiosks, and the revitalization of public areas through façade refurbishment and international design competitions, aimed at improving both the functionality and image of the city. Such efforts were not only intended to beautify the city and reestablish order but also to raise Tiran's international profile, signaling its ambitions to emerge as a modern and resilient urban center. Over the last decade, however, Tiran's priorities have shifted, as the city increasingly aligns itself with global urban trends, attracting international attention and investment. The question arises: Does Tiran's initial focus on restoring public spaces and preserving its heritage represent a sustainable and inclusive approach to urban development, or do the pressures of globalization and international capital ultimately undermine the city's efforts to maintain social equity and protect its cultural identity?
Benzer Tezler
- Gelişmekte olan ülkelerde doğrudan yabancı yatırımın belirleyicileri
Determinants of foreign direct investment in developing countries
SELİN AYAZ
- Assessment of urbanization history of Addis Ababa city, Ethiopia
Addıs Ababa cıty, Ethıopıa'nın kentleşme tarihinin değerlendirilmesi
ABDURAHMAN HUSSEN YIMER
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMersin ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ CENAP YOLOĞLU
- Dezenformasyonun küreselleşmesi ve bir örnek olarak Batı basınında NATO'nun Kosova Harekâtı
The globalization of disinformation and the case of the Western press coverage of NATO's Kosovo Operation
AHMET CEVDET AŞKIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Gazetecilikİstanbul ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MELTEM BOSTANCI
- Batı Balkanlar'ın neoliberal küreselleşmeye eklemesinin neo-gramsciyan yaklaşımı çerçevesinde analizi: Arnavutluk örneği
A neo-gramscian analysis of the transition of the western balkans to neoliberal globalization: The case of Albania
JONILDA RRAPAJ
Doktora
Türkçe
2019
Uluslararası İlişkilerAnkara ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ATAY AKDEVELİOĞLU
- Karadeniz Ekonomik İşbirliği bölgesinde deniz ticareti perspektifinden limanların ve rotaların analizi
Analysis of ports and routes from the marine trade perspective in the Black Sea Economic Cooperation region
BURCU DEĞERLİ ÇİFÇİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜZİN BAYCAN