Ankara İstiklal Mahkemelerinde Kuva-yı Milliye aleyhtarlığı davaları ve casusluk yargılamaları
Trials against the national forces (Kuva-yi Milliye) and espionage cases at the Ankara Independence Tribunals
- Tez No: 941755
- Danışmanlar: PROF. DR. MESUT ÇAPA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, Türk İnkılap Tarihi, Uluslararası İlişkiler, History, History of Turkish Revolution, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 273
Özet
İstiklal Mahkemeleri önemli davalarda verdiği kararlar ve olağanüstü konumu sebebiyle yakın tarihimizin en tartışmalı kurumlarından biri olagelmiştir. İlk olarak 1920'de“Firariler Hakkında Kanun”ile birlikte kurulan bu mahkemelerin hukuki dayanağı“Hıyanet-i Vataniye Kanunu”dur. TBMM Milli Mücadele için insan kaynağı toplamak ve firar eden asker kaçaklarını cepheye sevk edebilmek adına bu kanunu çıkarmıştır. Asker kaçaklarının toplanması amacına genel anlamda ulaşılıp Büyük Taarruz zaferle sonuçlanınca İstiklal Mahkemelerinin durumu TBMM'de tartışma konusu haline gelmiş ve mahkemelerin faaliyetlerine ara verilmiştir. 1925 yılında Şeyh Sait İsyanı ile başlayan olağanüstü hal sonrası İstiklal Mahkemeleri yeniden faaliyete geçmiştir. Bu mahkemelerin hukuki dayanağı ise“Takrir-i Sükûn Kanunu”olmuştur. İstiklal Mahkemeleri arşivleri son dönemlere kadar kapalı olduğundan mahkemeler bugüne kadar genellikle verdiği tartışmalı kararlar bağlamında ele alınmıştır. Ancak yeni açılan fonlar mahkemelerin işleyiş şekli, bir davanın mahkemeye intikal süreci, polis tahkikatları, delil toplama ve değerlendirme yöntemleri ile“Kanaat-ı Vicdaniye”nin nasıl oluştuğu gibi konuların daha detaylı incelenmesi fırsatını vermiştir. Bu çalışmada çok bilinen konular dışında Ankara İstiklal Mahkemelerinin Kuva-yı Milliye aleyhinde bulunanlar ile devletin askeri ve mali gizli bilgilerini ele geçiren casuslar hakkında nasıl bir dava süreci yürüttüğü ilk defa yayınlanan belgeler ışığında ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yine ilk defa incelenen ve özellikle idam mahkûmlarının geride bıraktığı şahsi mektuplar, kimlik belgeleri, şahsi resimler ve mahkûm dilekçeleri gibi evrakların İstiklal Mahkemeleri literatürüne katkı sunması umulmaktadır.
Özet (Çeviri)
The Independence Tribunals have remained one of the most controversial institutions in our recent history due to the decisions they rendered in major cases and their extraordinary position. First established in 1920 alongside the“Firariler Hakkında Kanun”the legal basis of these tribunals was the“Hıyanet-i Vataniye Kanunu”The Grand National Assembly of Turkey enacted this law to mobilize human resources for the National Struggle and to return deserters to the front. Once the objective of gathering deserters had been largely achieved and the Great Offensive ended in victory, the status of the Independence Tribunals became a subject of debate within the Assembly, and their operations were suspended. Following the declaration of a state of emergency after the Sheikh Said Rebellion in 1925, the tribunals resumed their activities. At this stage, their legal foundation was the“Takrir-i Sükûn Kanunu”. Because the archives of the Independence Tribunals remained closed until recent years, the tribunals have usually been analyzed through the lens of their controversial rulings. However, the newly released documents have made it possible to examine in greater detail how the courts operated, the process by which cases were referred to the courts, police investigations, methods of evidence collection and evaluation, and the formation of conscientious conviction. This study seeks to reveal, for the first time using newly published documents, how the Ankara Independence Tribunal conducted legal proceedings against individuals who opposed the Kuva-yi Milliye or were spies who obtained confidential military and financial information from the state. Furthermore, the newly published materials – particularly personal letters, identity documents, photographs, and petitions left behind by those sentenced to death – are expected to contribute to the literature on the Independence Tribunals.
Benzer Tezler
- Birinci Meclis Döneminde siyasal rejim ve yürütme erki 1920-1923
Political regime and the executive power in the First Term of The Assembly 1920-1923
SİNEM ŞİRİN
- İmparatorluktan ulus devlete geçişte muhalif bir kişilik: Velid Ebuzziya
An opponent personality in the transition from empire to national state: Velid Ebuzziya
MEHMET BARIŞ FINDIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihZonguldak Bülent Ecevit ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYÇA ERİNÇ YILDIRIM
- Birinci Basın Kongresi'nin Türk basınındaki yansımaları
Reflections of the First Press Congress on the Turkish press
HASAN DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
GazetecilikÇankırı Karatekin ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMET ÜZEN