Kulp (Diyarbakır) kuzeyinde gözlenen ofiyolitik kayaçların jeolojisi, petrografisi ve jeokimyası
Geology, petrography and geochemistry of ophiolitic rocks observed to the north of Kulp (Diyarbakır)
- Tez No: 941805
- Danışmanlar: PROF. DR. OSMAN PARLAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Ofiyolit, levha dayk, bazalt, tekil dayk, kümülatlar, Ophiolite, sheeted dike, basalt, isolated dike, cumlates
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 93
Özet
Kulp (Diyarbakır) kuzeyinde gözlenen ofiyolitik birimler hem Bitlis Metamorfikleri ile hem de Çüngüş Formasyonu ile tektonik dokanak ilişkisine sahiptir. Kulp Ofiyoliti esas olarak manto tektonitleri, ultramafik ve mafik kümülatlar, levha daykları, volkanikler ve arakatkılı pelajik sedimanlarda oluşmaktadır. Okyanusal kabuk kayaçlarında (volkanik, levha dayk ve tekil dayk) gerçekleştirilen jeokimyasal çalışmalar ile bu kayaçların bazik bileşimde oldukları belirlenmiştir. Kayaçların ana ve iz element içerikleri; volkanikler ve levha dayklarının daha ziyade normal okyanus ortası sırtı bazalt (N-MORB) mantosuna benzerlik sundukları, tekil daykların ise normal okyanus ortası sırtı bazalt (N-MORB) ile zenginleşmiş okyanus ortası sırtı bazalt (E-MORB) mantosu arasındaki bir manto kaynağından beslendikleri anlaşılmaktadır. Kulp Ofiyolite ait okyanusal kabuk kayaçlarının gelişiminde yitim bileşeninin gözlenmediği gerek Ta/Yb – Th/Yb ve Nb/Th – Y diyagramlarında açıkça görülmektedir. Bunun yanısıra, V-Ti ve Ta-Hf-Th gibi tektonik ortam diyagramları da bu kayaçların okyanus ortası sırtı ortamında oluştuğunu işaret etmektedir. Cr-Y diyagramı, çalışma alanındaki volkanikler, levha daykları ve tekil daykların normal okyanus ortası sırtı manto kaynağının yaklaşık %20-25 kısmi ergimesinin ürünü olduklarını göstermektedir. Yukarıda özetlenen jeokimyasal veriler, Kulp (Diyarbakır) kuzeyinde gözlenen ofiyolitik birimlere ait okyanusal kabuk kayaçların (volkanik, levha dayk ve tekil dayk) Güney Neotetis okyanusal baseninde Geç Triyas-Erken Kretase dönemindeki açılma rejimine bağlı olarak okyanus ortası sırtı (MOR) tektonik ortamında heterojen bir manto kaynağının farklı derecelerdeki kısmi ergimesi ile oluştuklarını işaret etmektedir. Kulp (Diyarbakır) kuzeyinde gözlenen ofiyolitik birimlere ait okyanusal kabuk kayaçların jeokimyasal özellikleri bakımından Masirah (Umman) Ofiyolitine büyük benzerlikler sunduğu görülmektedir.
Özet (Çeviri)
The ophiolitic units observed to the north of Kulp (Diyarbakır) have a tectonic contact relationship with both Bitlis Metamorphics and Çüngüş Formation. Kulp Ophiolite mainly consists of mantle tectonites, ultramafic and mafic cumulates, sheeted dikes, volcanics and intercalated pelagic sediments. Geochemical studies carried out on oceanic crust rocks (volcanics, sheet dikes and isolated dikes) exhibit that these rocks are basic in composition. The major and trace element contents of the rocks suggest that the volcanics and sheeted dikes are more akin to normal mid-ocean ridge basalt (N-MORB) type mantle, while isolated dikes were derived from a mantle source between normal mid-ocean ridge basalt (N-MORB) and enriched mid-ocean ridge basalt (E-MORB) type mantle. It is clearly seen in both Ta/Yb – Th/Yb and Nb/Th – Y diagrams that no subduction component is observed in the development of oceanic crustal rocks of the Kulp Ophiolite. In addition, tectonic environment discrimination diagrams such as V-Ti and Ta-Hf-Th also indicate that these rocks were formed in the mid-ocean ridge environment. The Cr-Y diagram shows that the volcanics, sheeted dikes and isolated dikes in the study area are the product of approximately 20-25% partial melting of the normal mid-ocean ridge mantle source. The geochemical data summarized above indicate that the oceanic crust rocks (volcanics, sheeted dikes and isolated dikes) belonging to the ophiolitic units observed in the north of Kulp (Diyarbakır) were formed by the partial melting of a heterogeneous mantle source at different degrees in the mid-ocean ridge (MOR) tectonic environment due to the opening regime in the Late Triassic-Early Cretaceous period in the Southern Neotethyan oceanic basin. It is observed that the oceanic crustal rocks belonging to the ophiolitic units observed in the north of Kulp (Diyarbakır) have great similarities to the Masirah (Oman) Ophiolite in terms of geochemical properties.
Benzer Tezler
- Kulp (Diyarbakır) ilçesi ve çevresinde doğal yayılış gösteren bazı geofit taksonların moleküler filogenisinin araştırılması
Investigation of molecular phylogeny of some geophyte taxa naturally grown in kulp (Diyarbakir) county and vicinity
İLYAS DENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
BotanikBingöl ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALPASLAN KOÇAK
- İslamköy (Kulp-Diyarbakır) yöresindeki bazik ve ultrabazik kayaçlar ile ilişkili cevherleşmeler
The Mineralizations, associated with basic and ultrabasic rocks of İslamköy (Diyarbakır)
MUHARREM AKGÜL
Doktora
Türkçe
1993
Jeoloji MühendisliğiFırat ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET SAĞIROĞLU
- Lice-Kulp (Diyarbakır) bölgesi mermerlerinin özellikleri ve kullanım alanlarının belirlenmesi
Properties of Lice-Kulp (Diyarbakir) region marbles and defining their areas
MEHMET FATİH BAKIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Jeoloji MühendisliğiFırat ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET ALTUNBEY
- Nomînal morfolojî yê Zazakî ser o cigêrayîşêk: Nimûneyê fekê Herte
Zazacanın nominal morfolojisi üzerine bir inceleme: Herte ağzı örneği
ABDULLAH NARİN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2024
DilbilimMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET KIRKAN
- Diyarbakır ili Kulp ilçesi su keneleri (Acarİ: Hydrachnidia) faunası
Water mites (Acari: Hydrachnidia) of Kulp district of Diyarbakır province
MURAT ÖZDİLEK