Sosyal medya kullanım motivasyonlarının iyi oluşa etkisinin Y ve Z kuşaklarında karşılaştırmalı olarak öz belirleme teorisi aracılığıyla incelenmesi
A comparative research of social media usage motivations on well-being in Generations Y and Z through self-determination theory
- Tez No: 942655
- Danışmanlar: PROF. DR. İPEK KAZANÇOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Pazarlama Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 252
Özet
Bu tez çalışması Y ve Z kuşaklarının sosyal medya kullanım motivasyonlarının iyi oluş üzerine etkisini Öz Belirleme Teorisi aracılığıyla incelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaç kapsamında sosyal medya kullanım motivasyonlarının neler olduğu, hangi motivasyonların iyi oluş üzerine etkisinin olduğu ve hangi yönde etki ettiği gözlemlenecektir. Ayrıca tez çalışması kuşaklar arasında motivasyon türleri ve yönleri bakımından benzerlik ve farklılıkların olup olmadığını anlamayı hedeflemektedir. Tez çalışmasında araştırma yöntemi olarak karma yöntem uygulanmıştır. İlk olarak Y ve Z kuşağına mensup bireylerle yarı yapılandırılmış mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Bir sonrasında adımda Öz Belirleme Teorisine dayanan ölçek, mülakatlardan elde edilen veriler ile uyumlaştırılarak anket haline getirilmiştir. Takip eden süreçte 107 katılımcılı anket formu önteste tabi tutulmuş ve elde edilen sonuçlar doğrultusunda araştırmada kullanılacak anket formunun son hali hazırlanmıştır. Toplam 912 anket toplanmıştır. Veri analizinde bağımsız değişken olan sosyal medya kullanım motivasyonları ile bağımlı değişken olan iyi oluş arasındaki ilişkiyi incelemek için regresyon analizi uygulanmıştır. Analizler Y ve Z kuşağının en çok kullandığı iki sosyal medya olan Instagram ve Youtube uygulamaları özelinde gerçekleştirilmiş ve söz konusu iki kuşak bahse konu iki uygulama üzerinden analizlere konu olmuştur. Dört alt motivasyon unsuru olarak tanımlanan içsel, içe yansıtılmış, bütünleşik ve dışsal alt motivasyonlardan içsel alt motivasyonun her iki kuşakta her iki uygulama için de iyi oluş üzerinde önemli düzeyde ve olumlu yönde etki ettiği gözlenmektedir. Buna göre merak, zevk, öğrenme/keşfetme, eğlenme, zihni boşaltma, beceri geliştirme, çevre hakkında bilgi edinme, rutin bir davranışa dönüşme ve iletişim kurma sosyal medya kullanım motivasyonları Y ve Z kuşaklarının iyi oluşlarına önemli düzeyde ve olumlu yönde etki etmektedir. Bununla birlikte Y kuşağının Instagram kullanım motivasyonlardan olan aidiyet hissetme, yalnız olmadığını hissetme, olumlu duygular besleme, bir yaşam tarzına ulaşma, sorumluluk hissetme motivasyonları da söz konusu kuşağın iyi oluşları üzerinde az da olsa olumlu yönde etkili olduğu gözlenmektedir. Bununla birlikte gelir elde etme, çeşitli ödüller kazanma, kariyer gelişimine katkı sağlama ve hukuki sorunları çözme motivasyonları da Y kuşağının Instagram kullanımı üzerinde düşük düzeyde fakat olumlu yönde etkili olmaktadır. Bu tezin özgün değeri, nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanılması, Y ve Z kuşaklarının Instagram ve YouTube kullanım motivasyonlarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi ve bu motivasyonların iyi oluş üzerindeki etkilerinin anlaşılmaya çalışılmasıdır.
Özet (Çeviri)
This thesis aims to examine the impact of social media usage motivations on well-being among Generation Y and Generation Z through the lens of Self-Determination Theory. In line with this objective, the study will identify social media usage motivations, determine which motivations influence well-being, and observe the direction of these effects. Additionally, the thesis seeks to understand the similarities and differences in types and directions of motivation between generations. A mixed-method approach was applied as the research methodology. Initially, semi-structured interviews were conducted with individuals from Generation Y and Generation Z. In the next step, a scale based on Self-Determination Theory was adapted into a questionnaire by aligning it with the data obtained from the interviews. Following this, a pre-test was conducted with a survey of 107 participants, and based on the results, the final version of the questionnaire was prepared for the study. A total of 912 surveys were collected. In the data analysis phase, regression analysis was applied to examine the relationship between social media usage motivations (independent variable) and well-being (dependent variable). The analyses focused on Instagram and YouTube, the two most widely used social media platforms among Generation Y and Generation Z. Both generations were analyzed in relation to these two platforms. Among the four sub-motivation factors —intrinsic, introjected, integrated, and extrinsic— intrinsic motivation was found to have a significant and positive impact on well-being for both generations and across both platforms. Accordingly, social media usage motivations such as curiosity, pleasure, learning/exploring, entertainment, mental relaxation, skill development, gaining information about the environment, becoming a routine behavior, and communication positively and significantly contribute to the well-being of Generation Y and Generation Z. Furthermore, for Generation Y, motivations for using Instagram—such as feeling a sense of belonging, not feeling alone, experiencing positive emotions, attaining a certain lifestyle, and feeling a sense of responsibility—were also found to have a slight but positive impact on their well-being. Additionally, motivations such as earning income, receiving various rewards, contributing to career development, and resolving legal issues were found to have a low but positive impact on Instagram usage among Generation Y. The unique value of this study lies in its comparative approach, combining qualitative and quantitative methods to generate exploratory and generalizable findings specifically for Instagram and YouTube in the context of Generation Y and Generation Z. By doing so, it enhances the understanding of how different generations' motivations for using different social media platforms affect their well-being and provides potential research areas for future studies.
Benzer Tezler
- Tüketici boykot davranışlarının marka nefreti perspektifinden analizi: Karma yöntem yaklaşımı
Analysis of consumer boycott behavior from the perspective of brand hate: A mixed-methods approach
ELİF GÜNER
- A data-driven approach to understanding visitors' behaviorto reduce the negative effects of tourism in historical cities
Tarihi kentlerde turizmin olumsuz etkilerini azaltmak için ziyaretçi davranışlarını anlamaya yönelik veri odaklı bir yaklaşım
SEVİM SEZİ KARAYAZI
Doktora
İngilizce
2024
MimarlıkTechnische Universiteit EindhovenMimarlık ve Yapılı Çevre Ana Bilim Dalı
PROF. DR. THEO ARENTZE
DR. ÖĞR. ÜYESİ GAMZE DANE
- Sosyal medya siyaset ilişkisi: Sosyal medyanın siyasal katılıma etkisi üzerine bir araştırma
The relationship between social media and politics: A study about the effect of social media over political participation
ADEM KESER
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Siyasal BilimlerArdahan ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İHSAN KURTBAŞ
- Gençlerin sosyal medya kullanma motivasyonları: Gelişmeleri kaçırma korkusu, mental iyi oluş ve yalnızlık
Young people's motivation to use social media: Fear of missing out, mental well-being and loneliness
GÜLDEN ÇOLAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Halkla İlişkilerAtılım ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Reklamcılık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ELİF EŞİYOK
- The impact of instagram using patterns and motivations on depression and personality traits
Instagram kullanım şekilleri ve motivasyonlarının depresyon ve kişilik özelliklerine etkisi
EZGİ HAZAL KAYAN GÖKÇE
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
PsikolojiBahçeşehir ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ARZU KARAKULAK