Kızılırmak havzasındaki bazı istasyonlara ait potansiyel evapotranspirasyon verilerinin trend analizi
Trend analysis of potential evapotranspiration data of some stations in the Kızılırmak basin
- Tez No: 942729
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GÜLAY KARAHAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Peyzaj Mimarlığı, Landscape Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çankırı Karatekin Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 74
Özet
Potansiyel evapotranspirasyon (PET) değerlerindeki eğilimin belirlenmesi, iklim değişikliği, kuraklık ve tarımsal su kaynaklarının yönetimi açısından büyük öneme sahiptir. İklim değişikliğinin özellikle hidrolojik süreçler üzerinde olası etkileri yalnızca yağış ve sıcaklıkta görülen değişimler ile açıklanmakta ancak bu durum yetersiz kalmaktadır. Bu çalışmada Kızılırmak havzasındaki meteoroloji istasyonları (Çankırı, Kastamonu, Kayseri, Kırıkkale, Kırşehir, Nevşehir, Niğde, Sivas, Yozgat) için, 1960-2022 yılları arasında hesaplanan mevsimsel ve yıllık PET değerlerinin trend analizleri değerlendirilmiştir. Mevsimsel ve yıllık PET değerleri R Studio programı 'trendchange' veri tabanı ile hesaplanmıştır. İstasyonlara ait aylık ortalama sıcaklık verilerinde Run (Swed-Eisenhart) homojenlik testine göre Kastamonu ve Niğde istasyonları dışında diğer istasyonlar homojen olarak bulunmuştur. Thornthwaite metodu ile PET değerleri hesaplanmış ve homojenlik testinde Kayseri, Kırıkkale ve Niğde istasyonlarının homojen olmadığı diğer istasyonların homojen olduğu sonucuna varılmıştır. Mann-Kendall trend yöntemine göre Çankırı, Kastamonu ve Kayseri istasyonlarında anlamlı trend bulunmuştur. Sen's Slope trend yöntemine göre bütün istasyonlarda yaz mevsimi ve yıllık PET değerlerinde %99 güven aralığında artan bir trend olduğu sonucuna varılmıştır (0.12-2.04). Mann-Kendall Mertebe Korelasyon yöntemine göre bütün istasyonlarda yaz mevsimi ve yıllık PET değerlerinde %95 güven aralığında artan trend bulunmuştur. Şen'in Yenilikçi Trend Analiz yöntemine (ITA) göre ise Kırşehir istasyonunda kış mevsimi PET değerlerinde %99 güven aralığında (-0.015) azalan anlamlı trend dışında bütün istasyonlarda tüm mevsimlerde ve yıllık PET değerlerinde %99 güven aralığında (0.021-0.120) artan anlamlı trend bulunmuştur. Sonuçlar, son yıllarda yağışların azalmasına rağmen artan sıcaklıklara bağlı olarak potansiyel evapotranspirasyon değerlerinin artmasının kuraklık şiddetinin artmasında etkili olabileceğini göstermektedir.
Özet (Çeviri)
Determining the trend in potential evapotranspiration (PET) values is of great importance in climate change, drought and management of agricultural water resources. The possible effects of climate change, especially on hydrological processes, are explained only by changes in precipitation and temperature but this is insufficient. In this study, trend analyses of seasonal and annual PET values calculated between 1960-2022 for meteorological stations in the Kızılırmak basin (Çankırı, Kastamonu, Kayseri, Kırıkkale, Kırşehir, Nevşehir, Niğde, Sivas, Yozgat) were evaluated. Seasonal and annual PET values were calculated with the R Studio program 'trendchange' database. According to the Run (Swed-Eisenhart) homogeneity test in the average temperature data of the stations, all stations except Kastamonu and Niğde stations were found to be homogeneous. PET values were calculated using the Thornthwaite method, it was concluded that Kayseri, Kırıkkale, and Niğde stations were not homogeneous and the other stations were homogeneous. According to Şen's Innovative Trend Analysis Method (ITA), except for the decreasing significant trend in winter PET values at Kırşehir station with a confidence interval of 99% (-0.015), an increasing considerable trend was found in all stations in all seasons and annual PET values with a confidence interval of 99% (0.021-0.120). The results show that despite the decrease in precipitation in recent years, the increase in potential evapotranspiration values due to increasing temperatures may effectively increase drought severity.
Benzer Tezler
- Yukarı Kızılırmak havzasında yaşayan bazı balık türlerinin metazoan parazit faunası ve ekolojik faktörlere göre dağılımı
Metazoan parasite fauna of some fish species living in Upper Kizilirmak basin and distrubition according to ecological factors
MAHİR YILDIRIM
- Trend analysis of temperature and precipitation values in Kizilirmak basin
Kızılırmak havzasındaki sıcaklık ve yağış değerlerinin trend analizi
SEDA NACAROĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
İnşaat MühendisliğiGaziantep Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE YETER GÜNAL
- Kırıkkale ve Ankara yöresi Kızılırmak Nehri'nde simulium türlerinin yayılışı
Prevalance of simulium species in Kızılırmak River at Ankara and Kırıkkale regions
AYCAN NURİYE GAZYAĞCI
Doktora
Türkçe
2011
ParazitolojiKırıkkale ÜniversitesiVeteriner Hekimliği Bölümü
PROF. DR. MERAL AYDENİZÖZ
- Kızılırmak havzasındaki barajların sismik ve potansiyel risk analizleri
Seismik and potential risk analyses of dams in Kızılırmak basin
ÖZGÜR ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
İnşaat MühendisliğiEskişehir Osmangazi Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF.DR. HASAN TOSUN
- Samsun ili Bafra ilçesi Kızılırmak havzasındaki doğal agrega ocaklarından alınan agregaların ve bu agregalardan üretilen betonun bazı özelliklerinin belirlenmesi
Determination of some properties of aggregates and concrete vvhi̇ch is produced using those aggregates from Kızılırmak river basin, in Bafra region, at Samsun
KADİR ERSİN TEMİZEL
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
ZiraatOndokuz Mayıs ÜniversitesiTarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TURGUT ÖZTÜRK