شرح متن الفرائض لطاشكبرى زادة أحمد أفندي (968/1561): دراسةً وتحقيقاً
Taşköprizâde Ahmed Efendi'nin (Ö. 968/1561) Şerhu Metni'l-Ferâiz isimli eserinin tahkik ve incelemesi
- Tez No: 942806
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HİLAL ÖZAY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Fıkıh. Ferâiz. Taşköprîzâde Ahmed Efendi. es-Siraciyye. Şerhu Metni'l-Ferâiz, Fiqh. Inheritance. Taskubri zadeh Ahmad Efendi. es-Sirajiya. Sharh Metn el- Fera'id
- Yıl: 2025
- Dil: Arapça
- Üniversite: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 157
Özet
Bu tez, hicri onuncu yüzyıl fakihlerinden Taşköprizade Ahmed Efendi (958/1551) olarak bilinen, Şeyh Allâme Kâdî Ahmed b. Mustafa b. Halil'in (ö. 958/1551) mirasla ilgili bir kısım meseleleri kısa bir metinle sunduğu şerhiyle birlikte bulunan“Metnü'l-ferâiz”kitabının tahkik, incelenmesi ve araştırılmasıyla ilgilidir. Bu şerhin önemi, es-Sirâciye ve şerhinin müellifi Siracüddin es-Secevandî, Şerhu's-Siraciyye'nin müellifi Şerif el- Cürcânî, İbn Kemal Paşa gibi bu alandaki âlimlerin önemli görüşlerini içermesindendir. Ayrıca sahabe, tabiîn ve hukukçuların sözleriyle desteklenerek bu konuyla ilgili en önemli fıkıh tercihlerini ve seçimlerini de ihtiva etmektedir. Çalışma iki el yazması nüshaya dayanarak hazırlanmıştır. Çalışma Kâdî Taşköprizâde'nin kişisel ve ilmî biyografisini, onun döneminde yaşayan önemli şahsiyetleri, yaşadığı dönemin özelliklerini, içinde gerçekleşen olayları ele alırken betimleyici tarihsel yaklaşım takip edilmiştir. Tahkik kısmında yazma nüshaların karşılaştırarak okunması ve farklılıkları, zıtlık değerlendirme yöntemi kullanılmıştır. Bu farklılıklara yorum yapmadan dipnotta yer verilmiştir. Ayrıca Kur'an ayet numaralar tespit edilerek ve Hz. Peygamber hadisleri temel kaynaklardan yerleri bulunarak dipnota yazılmıştır. Araştırmanın sonunda elde edilen en önemli sonuç şudur; şerhi yapılan konularda müellif önce Hanefi mezhebi sonra diğer mezhep âlimlerinin görüşlerini zikretmeye özen göstermiştir. Bu görüşleri de Kur'an, sünnet, icma ve sahabe ve tabiînin sözlerinden delil ve hüccetlerle desteklemiştir. Müellifin taassuptan uzak olduğu ve kendi mezhebini üstün tutmadığının göstergesi isabetli olması muhtemel meselelerde diğer mezhepleri tercih etmesidir. Bu da onun engin bir kültür ve ileri seviyede bilgiye sahip olduğuna işaret eder. Müellif birçok konuya değinmiştir. Hamileliğin azami süresinin iki yıl olduğu ve hünsanın iki paydan daha azına sahip olması gerektiği şeklinde tercihte bulunmuştur. Ölüm tarihi bilinmeyen ve birbirine miras bırakamayıp yaşayan vârislerine mirasları kalanlarla ilgili hükümlerde boğulma, göçük altında kalma, yangın ile ölenler konusunda fetvayı cumhurun görüşüne göre vermiştir.
Özet (Çeviri)
This thesis presents a study and research of the book“Metn el-Fera'id”along with its commentary by the eminent scholar and judge, Ahmad ibn Mustafa ibn Khalil, known as Tashkubri zadeh Ahmad Efendi (d. 968/1561), one of the leading Hanafi jurists of the 10th century AH. In this work, the author introduces a concise text facilitating the memorization of inheritance rulings, followed by an extensive commentary elaborating on these issues. The significance of this commentary lies in its incorporation of the most prominent opinions of authorities in this field, such as Siraj al-Din al-Sajawandi, author of Al-Sirajiya, as well as its major commentators including Sharif al-Jurjani, author of Sharh al-Sirajiya, Ibn Kemal Pasha, and others. The commentary also presents key jurisprudential preferences and legal opinions, supported by citations from the Qur'an, the Sunnah, the consensus of scholars (ijmā'), and the statements of the Companions and their successors. The investigation is based on two manuscript copies. The study adopts a descriptive historical approach to examine the personal and scholarly biography of Judge Tashkubri zadeh, explore the intellectual landscape of his era, and review significant events and leading scholars who shaped the academic life of his time. In the investigation section, a comparative methodology was employed to collate and analyze the manuscript variants. Differences between the versions are recorded in the footnotes without interpretive commentary. Qur'anic verses and Prophetic hadiths are cited, and all textual references are meticulously attributed to their original sources. Among the study's principal findings is the author's systematic presentation of Hanafi legal opinions on each inheritance issue, followed by the views of other schools of thought, supported by evidences from the Qur'an, Sunnah, consensus, and the sayings of the Companions and their successors“Tabi'in”. Notably, the author demonstrates intellectual objectivity, refraining from school of thought bias and preferring the strongest legal opinions regardless of their affiliation with his own school. This reflects his vast knowledge and broad scholarly vision. The author addresses various contentious topics, including his preference for the opinion that the maximum period of gestation is two years; that a hermaphrodite inherits the lesser of the two possible shares; and that in cases involving drowning, collapse, burning, and similar scenarios where the exact time of death is unknown, heirs do not inherit from one another but rather each estate is distributed among the surviving heirs, following the majority opinion (fatwa) on these matters.
Benzer Tezler
- كَشْفُ القِنَاعِ عَن مَتْن وَشَرْحِ أَبي شُجَاع حاشية العلامة الشبراملسي على شرح ابن قاسم الغزي لمتن أبي شجاع من كتاب الزكاة وحتى آخر كتاب النكاح - دراسة وتحقيق
Keşfu'l-Kina an Metni ve Şerhi ebî ŞucaaEbu Şucaa'ın Metni ve onun üzerine yapılan İbn Kasım el Gazzi'nin şerhinin Eş-Şebramellisi tarafından yazılan Haşiyesi Zekât Kitabı'ndan Nikâh Kitabı'nın Sonuna Kadar - İnceleme ve Tahkik
SALİH DERŞEVİ
Yüksek Lisans
Arapça
2011
DinDamascus UniversityTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULAZİZ HACİ
- حاشية إسماعيل بن عبد الرحمن البلبيسي الشافعي(ت بعد 1179هـ)على شرح ابن قاسم الغزي على متن أبي شجاع في فقه الشافعية (من أول كتاب الطهارة إلى نهاية باب الاستنجاء)دراسةً وتحقيقاً
Hashiyat al-Bilbisi on the explanation of Ibn Qasim al-Ghazi on Abu Shuja (From the beginning of the Book of Purification to the chapter on Istinja') By Ismail bin Abd al-Rahman al-Balbisi al- Shafi'i (D. after the year 1179 AH) study and investigation
MOHAMMED ASAAD HAMMOOD AL-IESSA
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULSALAM YOUSUF ESSA AL-YAGOOB
- شرح الأربعين النووية للشيخ أحمد بن تركي بن أحمد المَنْشلِيلي (ت. 979هــ) دراسة وتحقيقاً
Şeyh Ahmed b. Türkî b. ahmed el-Menşelîlî'nin Serhu Erbeîne'n-Nevevî isimli eseri araştırma ve tahkik
SALEH MOHAMMAD ALİ OMER
Yüksek Lisans
Arapça
2025
DinTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ENES SALİH
- شرح أربعني حديثا جلمال الدين إسحاق القر ا ماين )ت 1527/933( حتقيق ودراسة وحتليل
Cemâleddin İshak El-Karamânî'nin (ö. 933/1527) Şerhu'l-Hadîsi'l-Erbaîn adlı eserinin tahkik ve tahlili
ABDULLAH MAJEED AL-ATTAR
Yüksek Lisans
Arapça
2024
Dinİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FAHREDDİN YILDIZ
- شرح ألفية العراقي لأمير بادشاه دراسة وتحقيقا (من صفحة 137 الى 199)
Emir Padişah'ın Şerhu Elfiyeti'l-Irâkî adlı eserinin tahkik ve tahlili (137-199 sayfalar arası)
HASSAN IBRAHIM EMRAN DRAH
Yüksek Lisans
Arapça
2021
DinSiirt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HUSAM ANİS