Endüstriyel mutfaklarda fonksiyonel yerleşim problemleri için üretken tasarım araçlarının seçimi: Çok kriterli bir model önerisi
A multi-criteria model for selecting generative design tools to address functional layout challenges in industrial kitchens
- Tez No: 942991
- Danışmanlar: PROF. DR. BURÇİN CEM ARABACIOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İç Mimari ve Dekorasyon, Interior Design and Decoration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İç Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 123
Özet
Yiyecek içecek işletmeleri hizmet sektörü içinde önemli bir yere sahip olup değerli bir istihdam alanı yaratmaktadır. Gerçekleştirilen istihdamın büyük bir kısmını ise mutfak çalışanları oluşturmaktadır. Önemli bir çalışan kitlesinin iyi oluşu ve sağlığı açısından bu mekanlarının işlevselliği ve güvenliği kritik bir önem taşımaktadır. Ancak, işletme sahiplerinin müşteri odaklı yaklaşımları nedeniyle yemek yeme alanı tasarımına verilen özen genellikle mutfak tasarımında kendi göstermemektedir. Mutfak tasarımına yeterli bütçe ayrılmaması, tasarımcının kısıtlı kaynaklarla çok boyutlu ve karmaşık problemleri çözme baskısı altında kalmasına neden olmaktadır. Bu durum, tasarımcının yoğun mental yük altında revizyonlara açık tasarımlar üretmesine yol açmaktadır. Mutfak tasarımı sürecinde, özellikle tasarımın başarısını belirleyen etmen olan mekansal yerleşim konusunda, karşılaşılan zorlukların azaltılması ve tasarımcının desteklenmesi sürecin verimliliği açısından büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda, sürecin optimize edilmesi için üretken tasarım araçlarının potansiyeli göz önüne alınmıştır. Ancak çalışmada, zaman ve kaynak kısıtı nedeniyle, doğrudan bir üretken tasarım aracı geliştirilmesi yerine, mevcut araçlar arasından bağlama ve tasarımcıya en uygun olanın seçimini kolaylaştıracak bir çok kriterli karar verme modeli geliştirilmiştir. Çalışma kapsamında geliştirilen model üretken tasarım araçlarının çeşitliliği göz önüne alınarak iki aşamalı olacak biçimde kurgulanmıştır. Seçim süreçleri için sezgisel ve kolay uygulanabilir yapısı nedeniyle SMART (Simple Multi-Attribute Rating Technique) yöntemi tercih edilmiştir. Modelin ilk aşamasında yöntem paradigması temelinde bir karar süreci gerçekleşirken, ikinci aşamasında spesifik bir üretken tasarım yöntemi seçimi yapılmaktadır. Geliştirilen model tasarımcılara, proje ihtiyaçlarına ve kendi yetkinliklerine en uygun üretken yöntemi seçebilme imkanı sunmaktadır. Ayrıca, seçim sonunda tasarımcının ilgili literatürde yer alan güncel çalışmalara ulaşabildiği bir eylem planı oluşturularak modele bir kılavuz niteliği de kazandırılmıştır.
Özet (Çeviri)
Food and beverage establishments hold a significant position within the service sector, providing valuable employment opportunities. The majority of the employees are made up of kitchen workers. Therefore, the functionality and safety of these spaces are of critical importance for the well-being and health of a significant number of people. However, due to business owners' customer-centric approaches, the attention given to dining area design is often not mirrored in kitchen design. Insufficient budget allocation for kitchen design forces designers to address multidimensional and complex problems under severe resource constraints. Consequently, designers experience a heavy mental workload, often resulting in designs prone to frequent revisions. In the kitchen design process, particularly regarding spatial layout — a key determinant of overall design success — reducing encountered challenges and supporting the designer is crucial for enhancing process efficiency. In this context, the potential of generative design tools to optimize the design process has been considered. However, due to time and resource limitations, instead of developing a new generative design tool, this study focuses on creating a multi-criteria decision-making model to facilitate the selection of the most context- and designer-appropriate tool among existing alternatives. The developed model is structured as a two-stage system, considering the diversity of generative design tools. Due to its intuitive and easily applicable structure, the Simple Multi-Attribute Rating Technique (SMART) method was employed for the selection processes. In the first stage of the model, a decision-making process based on design paradigms is conducted, while in the second stage, the selection of a specific generative design method is finalized. The model provides designers with the capability to select the most suitable generative tool according to project needs and personal competencies. Furthermore, an action plan linking designers to current studies in the relevant literature has been integrated into the model, thereby granting it a guiding role beyond a mere selection mechanism.
Benzer Tezler
- Preparation and characterization of heat-resistant and easy-to-clean coating by sol-gel method
Sıcaklık dayanımı olan ve kolay temizlenebilen kaplamanın sol-jel yöntemi ile hazırlanması ve karakterizasyonu
GÖKNİL YILDIRIMER
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Metalurji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiMetalurji ve Malzeme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET ŞEREF SÖNMEZ
PROF. DR. ESRA ÖZKAN ZAYİM
- Endüstriyel mutfaklarda iş güvenliği risk değerlendirmesi
Occupational health and safety risk assessment in industrial kitchen
DAĞHAN ÇELEBİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Mühendislik BilimleriKocaeli Üniversitesiİş Sağlığı ve Güvenliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKAN PEKEY
- Endüstriyel mutfaklarda iş etüdü uygulamaları ve iş süreçlerinin iyileştirilmesi
Work study applications and improvement of business processes in industrial kitchens
ERTEN KOCAAĞA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Gastronomi ve Mutfak SanatlarıBalıkesir ÜniversitesiGastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞİMAL YAKUT AYMANKUY
- Endüstriyel mutfak personelinin gıda hijyeni bilgisinin belirlenmesi
Determination of food hygiene knowledge of industrial kitchen personnel
AYSEMA ATMACA
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Besin Hijyeni ve TeknolojisiAnkara ÜniversitesiGıda Güvenliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. UFUK TANSEL ŞİRELİ