Lise öğrencilerinde öz denetim, bilişsel esneklik ve mizah düzeylerinin akran zorbalığı ile yordayıcı ilişkisi
Self-regulation, cognitive flexibility and humor as predictors of peer bullying among high school students
- Tez No: 943039
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İBRAHİM TANRIKULU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Akran Zorbalığı, Pozitif Psikoloji, Özdenetim, Bilişsel Esneklik, Mizah, Peer Bullying, Positive Psychology, Self-control, Cognitive Flexibility, Humor
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gaziantep Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 133
Özet
Bu araştırma, lise öğrencilerinin özdenetim, bilişsel esneklik ve mizah düzeylerinin akran zorbalığı yapma ve maruz kalma davranışlarını nasıl yordadığını incelemektedir. Araştırma, akran zorbalığı bağlamında pozitif psikoloji yaklaşımını temel almaktadır. Pozitif psikoloji kapsamında bireylerin güçlü yönlerinin bu tür davranışlarla başa çıkmada nasıl bir rol oynadığını anlamayı hedeflemektedir. Çalışmaya, 580 lise öğrencisi katılmış ve Özdenetim Becerileri Ölçeği, Bilişsel Esneklik Ölçeği, Çocuklar İçin Mizah Tarzları Ölçeği ve Akran Zorbalığı Belirleme Ölçeği kullanılmıştır. Analizler kapsamında hiyerarşik regresyon analizleri yapılmıştır. Araştırma bulgularına göre, akran zorbalığı yapma davranışını anlamlı düzeyde yordayan değişkenler cinsiyet, sınıf düzeyi (11. sınıf), bilişsel esneklik, özdenetim başarısızlığı, özdenetim başarısı, saldırgan mizah, kendini yıkıcı mizah ve katılımcı mizah olarak belirlenmiştir. Akran zorbalığına maruz kalma davranışını ise cinsiyet, sınıf düzeyi, baba eğitim durumu, özdenetim başarısı ve başarısızlığı, bilişsel esneklik ve kendini yıkıcı mizah anlamlı düzeyde yordamaktadır. Buna karşın, anne eğitim düzeyi, kendini geliştirici mizah, saldırgan mizah (maruz kalma değişkeni için) ve katılımcı mizah (maruz kalma değişkeni için) anlamlı yordayıcılar arasında yer almamıştır. Elde edilen bulgular, pozitif psikolojinin güçlü yönler anlayışı kapsamında değerlendirildiğinde, bireysel özelliklerin akran zorbalığı konusunda her zaman koruyucu bir işlev taşımadığını; bağlamsal etmenler, kullanım biçimleri ve sosyal rollerle etkileşim içinde farklı işlevler kazanabildiğini göstermektedir. Sonuçlar güncel alanyazın ışığında tartışılmıştır. Bu sonuçlar doğrultusunda, okullarda görev yapan eğitim yöneticilerinin ve psikolojik danışmanların yalnızca bireysel psikolojik danışma süreçlerinde değil; aynı zamanda önleyici, gelişimsel ve grupla psikolojik danışma hizmetleri kapsamında da öğrencilerin bilişsel esneklik, özdenetim ve mizah kullanımına ilişkin farkındalık geliştirmelerine öncülük etmesi önem arz etmektedir.
Özet (Çeviri)
This study examines how high school students' self-control, cognitive flexibility and humour levels predict their behaviours of engaging in and being exposed to peer bullying. The research is based on positive psychology approach in the context of peer bullying. Within the scope of positive psychology, it aims to understand how individuals' strengths play a role in coping with such behaviours. 580 high school students participated in the study and Self-Control Skills Scale, Cognitive Flexibility Scale, Humour Styles Scale for Children and Peer Bullying Identification Scale were used. Hierarchical regression analyses were conducted within the scope of the analyses. According to the research findings, the variables that significantly predicted peer bullying behaviour were gender, grade level (11th grade), cognitive flexibility, self-control failure, self-control success, aggressive humour, self-destructive humour and participatory humour. Gender, grade level, father's education level, self-control success and failure, cognitive flexibility and self-destructive humour significantly predicted the behaviour of being exposed to peer bullying. On the other hand, mother's education level, self-enhancing humour, aggressive humour (for the exposure variable) and participatory humour (for the exposure variable) were not among the significant predictors. When the findings obtained are evaluated within the scope of the strengths understanding of positive psychology, they show that individual characteristics do not always have a protective function in peer bullying; they can gain different functions in interaction with contextual factors, usage patterns and social roles. The results are discussed in the light of current literature. In line with these results, it is important for school counselors and educational administrators to lead students to develop awareness of cognitive flexibility, self-control and humour use not only in individual counselling processes but also in preventive, developmental and group counselling services.
Benzer Tezler
- Lise öğrencilerinin pozitif genç gelişimlerinin yordanmasında bilişsel esneklik, ebeveyn tutumları ve öz denetimlerinin rolü
The role of cognitive flexibility, parental attitudes, and self-regulation in predicting positive youth development of high school students
HİLAL BESİRE BAYRAKCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimKocaeli ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OSMAN NEJAT AKFIRAT
- Lise öğrencilerinde öz denetim ve anne-baba tutumu arasındaki ilişkinin bazı sosyo-demografik değişkenler açısından incelenmesi (Elazığ ili örneği)
Investigating the relationship between parental attitudes and self-control with regard to certain sociodemographic variables (Elazığ example)
OYLUM ÖZGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
PsikolojiÇağ ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YUNUS EMRE AYNA
- Kız Öğrencilerin STEM Kariyer Tercihlerini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi
Başlık çevirisi yok
SELİM ARSLANOĞLU
Doktora
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN SERHAT İREZ
- Билим, илим жана маданият тармагындагы Кыргызстан менен Түркиянын кызматташтыгы (1992-2012 жж.)
Kırgız Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti arasında eğitim, bilim ve kültürel ilişkiler (1992-2012)
KADRİ AĞGÜN
Doktora
Kırgızca
2016
TarihKyrgyz State University named after I ArabaevTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÖLÖBEK ABDRAHMANOV
- Sınav kaygısı yaşayan lise son sınıf öğrencilerinin ebeveynlerinin bilişsel şemaları
High school high school latest grade students cognitive schemes of parents
BAYRAM DUYSAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
PsikolojiÜsküdar ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜL ERYILMAZ