Türk mutfağında yiyecek isimlendirilmesi ve metafor: Restoran menülerinde kullanılan metaforik yemek isimlendirilmesinin tüketicilerin algısı üzerindeki etkileri
Food naming and metaphor in Turkish cuisine: The effects of metaphorical food names used in restaurant menus on consumers' perception
- Tez No: 943054
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GÜNAY EROL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Gastronomi ve Mutfak Sanatları, Gastronomy and Culinary Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
- Enstitü: Turizm Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 106
Özet
Bu çalışmada, Türk mutfağında yiyecek isimlendirmeleri ve metaforik anlatımın, restoran menülerinde kullanılan metaforik yemek isimleri aracılığıyla tüketici algısı üzerindeki etkileri incelenmiştir. Çalışma, köklü ve zengin bir geçmişe sahip olan Türk mutfağının, yalnızca lezzet ve malzeme çeşitliliği açısından değil; aynı zamanda dilsel ve sembolik unsurlar bakımından da önemli bir kültürel zenginlik olduğunu ortaya koymaktadır. Bu bağlamda, özellikle metafor kavramı merkezinde yürütülen araştırma; dilsel yaratıcılık, algısal derinlik ve pazarlama stratejilerinin kesiştiği noktada konumlanmaktadır. Çalışmada metaforun tanımı, işlevleri ve tarihsel gelişimi detaylı şekilde ele alınmıştır. Metaforun yalnızca edebi ya da sanatsal bir araç olmaktan öte, bilişsel ve kültürel bir yapı olduğu, tüketici davranışlarını yönlendirebildiği ve zihinsel imgeler üzerinden anlam üretimini sağladığı vurgulanmıştır. Gıda kültüründe metaforların taşıdığı sembolik anlamlar, özellikle reklam, sinema ve edebi eserlerde incelenerek geniş bir perspektifle değerlendirilmiştir. Ayrıca, yiyecekler üzerinden kurulan metaforlar toplumsal sınıf, kimlik, aidiyet, cinsiyet ve nostalji gibi değişkenlerle de incelenmiştir. Çalışmanın araştırma kısmında nitel araştırma yöntemlerinden yararlanılarak restoran menülerinde yer alan metaforik yemek isimlerinin tüketiciler üzerindeki algısal etkileri analiz edilmiştir. Veriler, İstanbul'da Türk mutfağı restoranlarını deneyimleyen bireylerden elde edilmiştir. Veriler yüz yüze görüşme formu aracılığıyla toplanmış, içerik analizi yöntemiyle sınıflandırılmış ve yorumlanmıştır. Bulgular, tüketicilerin metaforik yemek isimlerine daha fazla ilgi gösterdiğini, bu isimlerin menüdeki ürüne yönelik merak, iştah ve tercih eğilimini artırdığını ortaya koymuştur. Aynı zamanda, yemek isimlerindeki metaforların tüketicilerin zihninde çeşitli çağrışımlar oluşturduğu ve bu çağrışımların ürünün algılanan lezzeti ve kalitesi üzerinde etkili olduğu belirlenmiştir. Bu çalışma, metaforların tüketici algısı üzerinde dikkat çekicilik, zihinsel canlandırma ve duygusal bağ kurma gibi yönlerden etkili olduğunu ortaya çıkarmıştır. Bu çalışma, gastronomi ve pazarlama alanında metafor kullanımının önemini vurgulamakla birlikte, Türk mutfağının kültürel derinliğini ve yaratıcı anlatım gücünü yansıtan bir araştırma olarak değerlendirilmektedir. Elde edilen bulgular, özellikle restoran işletmecileri, menü tasarımcıları ve pazarlama uzmanları için yol gösterici niteliktedir. Aynı zamanda Türk mutfağının uluslararası tanıtımında kültürel anlatım araçlarından biri olarak metaforların etkili biçimde kullanılabileceğini göstermektedir.
Özet (Çeviri)
This study examines the impact of metaphorical food naming on consumer perception through metaphorical dish names featured in Turkish cuisine restaurant menus. Turkish cuisine, with its deep-rooted cultural heritage, is revealed not only as a source of diverse flavors and ingredients but also as a rich field of linguistic and symbolic expression. The research, centered on the concept of metaphor, is positioned at the intersection of linguistic creativity, perceptual depth, and marketing strategies. In the theoretical framework, the definition, functions, and historical development of metaphor were detailed. It was emphasized that metaphor is not merely a literary or artistic device but a cognitive and cultural structure that influences consumer behavior and facilitates meaning-making through mental imagery. The symbolic meanings of food-related metaphors were examined through examples from advertising, cinema, and literature, highlighting their ties to social class, identity, belonging, gender, and nostalgia. In the empirical part of the study, qualitative research methods were employed to analyze the perceptual effects of metaphorical dish names on consumers. Data were collected through face-to-face interviews with individuals visiting Turkish cuisine restaurants in Istanbul and were analyzed using content analysis techniques. Findings revealed that metaphorical dish names attract greater consumer interest, stimulate curiosity and appetite, and positively influence food preferences. Additionally, these names evoke mental associations that affect perceived taste and quality. The study demonstrates that metaphors enhance consumer attention, facilitate mental imagery, and create emotional connections. Overall, this research highlights the significance of metaphor use in gastronomy and marketing and reflects the cultural richness and creative expression of Turkish cuisine. The findings offer practical insights for restaurant managers, menu designers, and marketing professionals, while also emphasizing the potential role of metaphors in the international promotion of Turkish culinary culture.
Benzer Tezler
- Türk mutfağında yiyecek görseli çekiciliği algısının S-O-R teorisi kapsamında incelenmesi: Burçlara göre çoklu grup analizi
Examining the perception of food visual attractiveness in Turkish cuisine within the framework of the S-O-R theory: A multi-group analysis based on zodiac signs
SİNEM SOYLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Gastronomi ve Mutfak SanatlarıOrdu ÜniversitesiGastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FARUK YÜKSEL
- Türk mutfağında sos kültürünün gelişimi bağlamında sürdürülebilir sos geliştirme: Antalya'nın coğrafi işaret tescilli ürünleriyle bir uygulama
Sustainable sauce development in the context of the development of sauce culture in Turkish cuisine: An application with geographical indication registered products of Antalya
MERVE BAŞAR DEĞER
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Gastronomi ve Mutfak SanatlarıAkdeniz ÜniversitesiGastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FERHAN BALCI TORUN
- Geleneksel Türk mutfağı tarifelerinin üç farklı besin ögesi örüntü profili ile değerlendirilmesi
The evaluation of Turkish cuisine recipes using three different nutrient profiling systems
GÜLTAP BEDİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Beslenme ve DiyetetikHacettepe ÜniversitesiBeslenme Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEHRA BÜYÜKTUNCER DEMİREL
- Etnik restoran ziyaretçilerinin hizmet kalite algısının tekrar satın alma niyeti ve müşteri memnuniyetine etkisi: Etnik restoran örneği
The effect of ethnic restaurant visitors' service quality perception on repeat purchase intention and customer satisfaction: An ethnic restaurant example
BIÇKIN TEMEL
Doktora
Türkçe
2025
TurizmKastamonu ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYKUT ŞİMŞEK
- Farklı baharat kombinasyonları ile hazırlanan raw food ürünlerinin duyusal analiz yöntemi ile değerlendirilmesi
Evaluation of raw food products prepared with different spice combinations by sensory analysis method
BERRE ZEYNEP UÇAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Beslenme ve DiyetetikBalıkesir ÜniversitesiGastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DÜRİYE BOZOK