Geri Dön

Türk mutfağında yiyecek görseli çekiciliği algısının S-O-R teorisi kapsamında incelenmesi: Burçlara göre çoklu grup analizi

Examining the perception of food visual attractiveness in Turkish cuisine within the framework of the S-O-R theory: A multi-group analysis based on zodiac signs

PDF İndir

  1. Tez No: 965933
  2. Yazar: SİNEM SOYLU
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ FARUK YÜKSEL
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Gastronomi ve Mutfak Sanatları, Gastronomy and Culinary Arts
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ordu Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Gastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 216

Özet

Bu çalışma, Türk mutfağına özgü yemeklerin görsel algılanış biçimlerini Stimulus-Organism-Response (S-O-R) teorisi çerçevesinde ele almakta ve bu görsellerin bireylerde oluşturduğu psikolojik ve davranışsal tepkileri incelemektedir. Aynı zamanda, astrolojik burç gruplarına göre bu tepkilerde anlamlı farklılıkların bulunup bulunmadığı araştırılmıştır. Çalışmanın özgün yönü, sosyal medyada yaygın olarak kullanılan yiyecek temsillerinden yola çıkarak geliştirilen“Yiyecek Görseli Çekiciliği Algısı Ölçeği”nin literatüre kazandırılmasıdır. Geliştirilen ölçek; yiyecek çekiciliği, etik endişe, lüks tüketim, hedonik etki ve görsel kalite olmak üzere beş alt boyuttan 21 ifadeden oluşmaktadır. Araştırmada hem nicel hem nitel araştırma deseni kullanılmıştır ve 3 aşamalı olarak analiz edilmiştir. İlk aşamada, 391 katılımcıdan elde edilen verilerle açımlayıcı faktör analizi gerçekleştirilmiş ve ölçek geliştirme yapılarak yiyecek görseli çekiciliği algısı ölçeğinin yapısı oluşturulmuştur. İkinci aşamada ise 420 katılımcıdan toplanan veriler SmartPLS 4.0 programı aracılığıyla test edilmiştir. Hipotez testleri sonucunda yiyecek çekiciliği, hedonik etki ve görsel kalite alt boyutlarının davranışsal niyet üzerinde anlamlı etkileri olduğu; görsel kalite değişkeninin aracı rol üstlendiği saptanmıştır. Ayrıca burç grupları arasında anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra, nörobilimsel deneysel süreci için 10 katılımcıya Türk mutfağına özgü farklı yemek görselleri (baklava, iskender kebap, pide, lahmacun, döner) gösterilmiş ve ilk üç saniyelik yüz ifadeleri FaceReader teknolojisi ile analiz edilmiştir. Yemek grubunda en yüksek dikkati üzerinde toplayan lahmacun olurken, bu yemek grubunu İskender kebap ve ile döner takip etmiştir. Beğeni skalasında yine en fazla değere sahip lahmacun iken, değer algısında da benzer sonuca ulaşılmıştır. Ayrıca cinsiyet ve yaşa göre anlamlı farklılıklara da ulaşılmıştır. Bu bulgular, yiyecek görseli çekiciliği algısının duygusal bileşenlerinin kültürel temsillerle nasıl şekillendiğine dair güçlü bir kanıt sunmaktadır. Araştırma, gastronomi, tüketici davranışları ve dijital pazarlama disiplinlerinin kesişiminde yer almakta ve sosyal medya çağında görsel yemek temsillerinin birey üzerindeki etkilerini açıklamaya yönelik kapsamlı ve yenilikçi bir çerçeve sunmaktadır.

Özet (Çeviri)

This study examines the visual perception of foods specific to Turkish cuisine within the framework of the Stimulus-Organism-Response (S-O-R) theory, exploring the psychological and behavioral responses these visuals elicit in individuals. It also investigates whether there are significant differences in these responses according to astrological zodiac groups. The original contribution of this research lies in the development and validation of the“Food Visual Attractiveness Perception Scale,”inspired by widely shared food representations on social media. The developed scale consists of 21 items under five subdimensions: food attractiveness, ethical concerns, luxury consumption, hedonic effect, and visual quality. A mixed-methods approach was employed in the research, which was carried out in three phases. In the first phase, an exploratory factor analysis was conducted based on data collected from 391 participants, and the structure of the food visual attractiveness perception scale was established. In the second phase, data from 420 participants were analyzed using SmartPLS 4.0 software. The hypothesis testing revealed that the subdimensions of food attractiveness, hedonic effect, and visual quality had significant effects on behavioral intention. It was also found that visual quality played a mediating role. Additionally, significant differences were identified among zodiac sign groups. In the third phase, a neuroscientific experimental process was conducted with 10 participants. Participants were shown visuals of different dishes from Turkish cuisine (baklava, iskender kebab, pide, lahmacun, döner), and their facial expressions during the first three seconds were analyzed using FaceReader technology. Among the food items, lahmacun attracted the highest attention rate at 98.11%, followed by iskender kebab and döner. On the liking scale, lahmacun again scored the highest, with similar results found in the perceived value dimension. Significant differences were also observed based on gender and age. These findings provide strong evidence on how the emotional components of food visual attractiveness perceptions are shaped by cultural representations. The study lies at the intersection of gastronomy, consumer behavior, and digital marketing disciplines, offering a comprehensive and innovative framework to explain the impact of visual food representations on individuals in the age of social media.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    533458

    Yenilebilir endemik bitkilerin zeytinyağlı yemeklerde kullanımı: Seferihisar örneği

    Usage of indigenous edible plants on olive oil meals: Seferihisar case

    MERT İSKENDEROĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    Beslenme ve DiyetetikBalıkesir Üniversitesi

    Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MEHMET SARIOĞLAN

  2. Tez No

    405484

    Sanat olarak gastronomi ve görsel sanatlarla ilişkisi

    Gastronomy as art and its connection with the visual arts

    İSA ARSLAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    Beslenme ve DiyetetikGaziantep Üniversitesi

    Gastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. AYHAN ÖZER

  3. Tez No

    943054

    Türk mutfağında yiyecek isimlendirilmesi ve metafor: Restoran menülerinde kullanılan metaforik yemek isimlendirilmesinin tüketicilerin algısı üzerindeki etkileri

    Food naming and metaphor in Turkish cuisine: The effects of metaphorical food names used in restaurant menus on consumers' perception

    ZEYNEP ARAT

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    Gastronomi ve Mutfak SanatlarıNevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi

    Gastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. GÜNAY EROL

  4. Tez No

    963670

    Türk mutfağında sos kültürünün gelişimi bağlamında sürdürülebilir sos geliştirme: Antalya'nın coğrafi işaret tescilli ürünleriyle bir uygulama

    Sustainable sauce development in the context of the development of sauce culture in Turkish cuisine: An application with geographical indication registered products of Antalya

    MERVE BAŞAR DEĞER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    Gastronomi ve Mutfak SanatlarıAkdeniz Üniversitesi

    Gastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. FERHAN BALCI TORUN

  5. Tez No

    517015

    Geleneksel Türk mutfağı tarifelerinin üç farklı besin ögesi örüntü profili ile değerlendirilmesi

    The evaluation of Turkish cuisine recipes using three different nutrient profiling systems

    GÜLTAP BEDİR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    Beslenme ve DiyetetikHacettepe Üniversitesi

    Beslenme Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ZEHRA BÜYÜKTUNCER DEMİREL

Geri Dön