Ergenlerin mükemmeliyetçilik profillerinin kariyer yapılandırma uyum modeli bakımından incelenmesi
An investigation of perfectionism profiles among adolescents based on the career construction model of adaptation
- Tez No: 943149
- Danışmanlar: PROF. DR. ZELİHA TRAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 147
Özet
Kişilik özellikleri, bireylerin üstlendikleri roller, kurdukları ilişkiler ve genel iyi oluşları üzerinde belirleyici bir etkiye sahiptir. Teori ve kanıtlar mükemmeliyetçiliğin akademik, sosyal ve duygusal gelişimde çeşitli sonuçlarla ilişkili önemli bir kişilik yapısı olduğunu gösterse de, kariyer gelişimi üzerindeki etkisini inceleyen teori odaklı sınırlı sayıda çalışma vardır. Erikson'a göre, ergenlik döneminde kimlik kriziyle karşı karşıya kalan gençler için net bir mesleki kimlik oluşturamamak, en sıkıntı verici deneyimlerden biridir. Son zamanlarda yapılan çalışmalar, mükemmeliyetçi çabaları ve mükemmeliyetçi kaygıları kapsayan çok boyutlu mükemmeliyetçiliğin kariyer sonuçları üzerinde zıt etkileri olduğunu vurgulamaktadır. Bu çalışma, boylamsal bir tasarım ve birey merkezli analitik bir yaklaşımla ile kariyer yapılandırma uyum modelini kullanarak mükemmeliyetçi çabalar ve mükemmeliyetçi kaygıların çeşitli kombinasyonlarının ergenlerin mesleki kimlik oluşumu üzerindeki etkilerini araştırmayı amaçlamıştır. İlk olarak, 1391 ergen arasında üç mükemmeliyetçi profil (Kişisel Standartlara Odaklı Mükemmeliyetçi, Değerlendirme Kaygılarına Odaklı Mükemmeliyetçi ve Karma Mükemmeliyetçi) ile iki mükemmeliyetçi olmayan profil (Mükemmeliyetçi Olmayan A ve Mükemmeliyetçi Olmayan B) olmak üzere toplam beş mükemmeliyetçilik profili ortaya çıkarılmıştır. İkinci olarak, kariyer uyum yeteneklerinin (KUY) dinamik doğasını yakalamak için, bir akademik yıl boyunca üç farklı noktada ölçümler yapılmış ve Durağan Düşük KUY, Hızlı Azalan Orta KUY, Azalan Yüksek KUY olmak üzere üç kariyer uyum yetenekleri değişim eğrisi (latent büyüme sınıfı) ortaya çıkarılmıştır. Başlangıç düzeyi daha yüksek olan KUY büyüme sınıfları, daha yüksek düzeyde adaptif kariyer tepkileri (billurlaşma, araştırma, karar verme, hazırlık) sergilerken, buna karşılık daha düşük düzeyde maladaptif kariyer tepkileri (kariyer karar verme güçlükleri) gösterme eğilimindedir. Son olarak, mükemmeliyetçilik profillerinden kariyer uyum yeteneği büyüme sınıflarına geçiş örüntüleri latent geçiş analizi kullanılarak analiz edilmiştir. Değerlendirme Kaygılarına Odaklı Mükemmeliyetçiler ile Mükemmeliyetçi Olmayan A profilindekiler daha maladaptif geçiş örüntüsü sergileme eğilimindeyken Kişisel Standartlara Odaklı Mükemmeliyetçiler daha adaptif bir geçiş örüntüsü gösterme eğilimindedir. Mükemmeliyetçi Olmayan B profilindekiler orta düzeyde adaptif geçiş örüntüsü sergilerken, Karma Mükemmeliyetçi ergenlerin bazıları adaptif geçiş örüntüsü gösterirken bazıları da maladaptif geçiş örüntüsü göstermiştir. Ayrıca, kızların Karma Mükemmeliyetçi profilde olma olasılığının daha yüksek olduğu ve maladaptif geçiş örüntüsü sergilemeye eğilimli oldukları bulunmuştur. Bu bulgular, araştırma ve uygulama açısından önemli katkılar sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
Personality plays a crucial role in shaping individuals' roles, relationships, and overall well-being. Although both theory and empirical evidence suggest that perfectionism is a significant personality construct linked to various outcomes in academic, social, and emotional development, there are few theory-driven studies examining its impact on career development. According to Erikson, for adolescents experiencing an identity crisis, the inability to establish a clear occupational identity is one of the most distressing experiences. Recent studies highlight that multidimensional perfectionism, encompassing perfectionistic strivings and perfectionistic concerns, has contrasting effects on career outcomes. This study aimed to examine how different combinations of perfectionistic strivings and perfectionistic concerns influence adolescents' occupational identity formation using the career construction model of adaptation. A longitudinal design and a person-centered analytical approach were employed. First, five perfectionism profiles were identified among 1391 adolescents: three perfectionist profiles (Pure Personal Standards Perfectionist, Pure Evaluative Concerns Perfectionist, and Mixed Perfectionist) and two non-perfectionist profiles (Non-Perfectionist A and Non-Perfectionist B). Second, to capture the dynamic nature of career adaptability (CA), measurements were taken at three different points during an academic year. Latent class growth analysis revealed three distinct career adaptability growth trajectories: Stable Low CA, Fast-Decreasing Medium CA, and Decreasing High CA. Growth trajectories with higher initial levels of CA were associated with more adaptive career responses (e.g., crystallization, exploration, decision-making, preparation) and fewer maladaptive career responses (e.g., career decision-making difficulties). Finally, the transition patterns from perfectionism profiles to career adaptability growth classes were examined using latent transition analysis. Adolescents in the Pure Evaluative Concerns Perfectionist and Non-Perfectionist A profiles tended to exhibit more maladaptive transition patterns, whereas those in the Pure Personal Standards Perfectionist profile were more likely to demonstrate adaptive transitions. Most adolescents in the Non-Perfectionist B profile tended to display moderately adaptive transition patterns. In contrast, those in the Mixed Perfectionist profile exhibited heterogeneous trajectories, with some showing adaptive and others maladaptive transitions. Additionally, girls were more likely to belong to the Mixed Perfectionist profile and were more prone to follow maladaptive transition trajectories. These findings provide important insights for both research and applied practice.
Benzer Tezler
- Ergenlerin mükemmeliyetçilik özellikleri ve akademik alanda arzuların ertelenmesi ile akademik stres arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examining the relationship between the academic delay of gratification and the perfectionism of the adolescents wi̇th academic stress
SAFFET BURAK BAYRAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Eğitim ve Öğretimİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA YÜKSEL ERDOGDU
- Ergenlerin mükemmeliyetçilik düzeyleri ile özgüvenleri arasındaki ilişki
Correlations between perfectionism level of adolescents and their self-confidence
SİNEM SAYIŞMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
PsikolojiNişantaşı ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İSAK PARDO
- Ergenlerde mükemmeliyetçilik ile erken dönem uyumsuz şemaların ilişkisi
The relationship between perfectionism and early maladaptive schemas in adolescents
AYŞE ALTINGÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiİSTANBUL TOPKAPI ÜNİVERSİTESİPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASLI ENEZ DARÇIN
- Ergenlerde mükemmeliyetçilik ve erken dönem uyumsuz şemaların ilişkisi
The relationship between perfectionism and early maladaptive schemas in adolescents
AYŞE ALTINGÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiİSTANBUL TOPKAPI ÜNİVERSİTESİPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASLI ENEZ DARÇIN
- Ergenlerde yalnızlığın yordayıcısı olarak mükemmeliyetçilik
Perfectionism as predictor of loneliness among adolescents
GAMZE KARATAŞ KARAYEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Eğitim ve ÖğretimMuğla ÜniversitesiEğitim Bilimleri Bölümü
YRD. DOÇ. DR. SABAHATTİN DENİZ