Kentsel dönüşümün çok kriterli karar verme teknikleri ile değerlendirilmesi: Sivas örneği
Evaluation of urban transformation with multi-criteria decision making techniques: The case of Sivas
- Tez No: 943231
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GÜLAY DEMİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Kentsel dönüşüm, bulanık küme, çok kriterli karar verme, WENSLO, RAWEC, Urban transformation, fuzzy set, multi-criteria decision-making, WENSLO, RAWEC
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Taşınmaz Geliştirme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 95
Özet
Kentsel dönüşüm, günümüzde yalnızca fiziksel mekânların yenilenmesi değil; aynı zamanda sosyal sürdürülebilirliğin sağlanması, afet risklerinin azaltılması ve ekonomik canlılığın artırılması amacıyla stratejik bir planlama aracı haline gelmiştir. Bu çalışma, kentsel dönüşüm alanlarının belirlenmesine yönelik olarak belirsizlik içeren karar verme ortamlarında uygulanabilecek bütünleşik bir bulanık çok kriterli karar verme (ÇKKV) modeli geliştirmeyi amaçlamaktadır. Model, Türkiye'nin Sivas il merkezi özelinde uygulanmış ve Bulanık WENSLO (Weights by ENvelope and SLOpe) ile Bulanık RAWEC (Ranking of Alternatives with Weights of Criterion) yöntemleri bir araya getirilerek özgün bir çerçeve sunulmuştur. Çalışmanın ilk aşamasında, fiziksel, sosyal, çevresel ve teknik olmak üzere dört ana kriter grubu ve onları ilgilendiren alt kriter grupları ve onları da ilgilendiren ara kriter grupları belirlenmiştir. Bu kriterler, şehir plancısı, mimar, inşaat mühendisi, jeoloji mühendisi ve sosyolog gibi farklı uzmanlık alanlarına sahip karar vericiler tarafından değerlendirilmiştir. Kriter ağırlıkları, Bulanık WENSLO yöntemi ile hesaplanırken; kentsel dönüşüm için planlana mahallelerin sıralaması Bulanık RAWEC yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Değerlendirme kapsamında üç mahalle (Demircilerardı, Esentepe ve Yunus Emre) dönüşüm önceliği açısından karşılaştırılmıştır. Elde edilen bulgular, tüm senaryolar altında Yunus Emre Mahallesi'nin dönüşüm açısından en öncelikli alan olduğunu ortaya koymuş, bunu Esentepe ve Demircilerardı Mahalleleri takip etmiştir. Duyarlılık analizleri, modelin sağlam ve tutarlı bir yapı sergilediğini göstermiştir. Ayrıca, önerilen yöntemin sonuçları, literatürde sıkça kullanılan bulanık TOPSIS, CoCoSo, MARCOS ve WASPAS yöntemleriyle karşılaştırılmış ve benzer sıralamalar elde edilerek modelin güvenilirliği doğrulanmıştır. Bu çalışma, karmaşık ve çok boyutlu kentsel dönüşüm problemlerine yönelik belirsizliğe duyarlı, esnek ve uygulanabilir bir karar destek aracı sunarak hem literatüre teorik katkı sağlamakta hem de yerel yönetimler için pratik bir yol haritası oluşturmaktadır. Geliştirilen model, benzer sosyo-mekânsal sorunlarla karşı karşıya olan diğer şehirlerde de uygulanabilecek potansiyele sahiptir.
Özet (Çeviri)
Urban transformation has become a strategic planning tool in today's cities, not only for the renewal of physical spaces but also for promoting social sustainability, reducing disaster risks, and enhancing economic vitality. This study aims to develop an integrated fuzzy multi-criteria decision-making (MCDM) model that can be applied in decision-making environments involving uncertainty for identifying urban transformation areas. The model was applied in the city center of Sivas, Türkiye, and presents a novel framework by combining the Fuzzy WENSLO (Weights by Envelope and SLOpe) and Fuzzy RAWEC (Ranking of Alternatives with Weights of Criterion) methods. In the first stage of the study, four main criterion groups, namely physical, social, environmental, and technical, and their respective sub-criteria and intermediate criteria groups were identified. These criteria were evaluated by decision-makers from different professional backgrounds, including urban planners, architects, civil engineers, geological engineers, and sociologists. While the criteria weights were calculated with the Fuzzy WENSLO method, the ranking of the neighborhoods planned for urban transformation was carried out with the Fuzzy RAWEC method. Within the scope of the evaluation, three neighborhoods (Demircilerardı, Esentepe, and Yunus Emre) were compared in terms of transformation priority. The findings revealed that the Yunus Emre Neighborhood is the top priority area for urban transformation under all scenarios, followed by Esentepe and Demircilerardı Neighborhoods. Sensitivity analyses demonstrated that the model has a robust and consistent structure. Furthermore, the results of the proposed method were compared with widely used fuzzy MCDM methods in the literature, including Fuzzy TOPSIS, Fuzzy CoCoSo, Fuzzy MARCOS, and Fuzzy WASPAS, and similar rankings were obtained, thereby validating the reliability of the model. This study offers a decision support tool that is uncertainty-sensitive, flexible, and applicable to complex and multidimensional urban transformation problems, providing both a theoretical contribution to the literature and a practical roadmap for local authorities. The developed model also has the potential to be applied in other cities facing similar socio-spatial challenges.
Benzer Tezler
- İklim değişikliğinde kentsel hasar görebilirlik: İstanbul- Bağcılar örneği
Urban damage vulnerability in climate change: İstanbul- Bağcılar
KÜBRA ALTINTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiAfet ve Acil Durum Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ CEYHAN KAHYA
- A data-driven approach to identifying and selecting temporary disaster debris management sites: The case of Istanbul
Geçici afet moloz yönetim alanlarının belirlenmesi ve seçimi için veri odaklı bir yaklaşım: İstanbul örneği
BURAK KABAKLI
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞEYDA SERDAR ASAN
- Comprehensive risk mapping and fire station optimization for forest fire management: An application in Antalya
Orman yangını yönetimi için kapsamlı risk haritalama ve yangın istasyonu optimizasyonu: Antalya uygulaması
ZÜHAL ÖZCAN YAVUZ
Doktora
İngilizce
2024
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZGÜR KABAK
DR. ÖĞR. ÜYESİ İNCİ ÇAĞLAYAN
- Parsel tabanlı 3 boyutlu kentsel büyüme tahmin modeli (PURGOM)
Parcel based 3D urban growth model (PURGOM)
AZEM KURU
Doktora
Türkçe
2021
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ALİ YÜZER
- Kentsel katı atık tesisi yer seçimi ve atık toplama sistemi için coğrafi bilgi sistemi tabanlı çok ölçütlü karar analizi
A GIS-based multi criteria decision analysis for the municipal solid waste landfill site selection and collection system
BARIŞ ÖZKAN
Doktora
Türkçe
2018
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiEskişehir Osmangazi ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İNCİ SARIÇİÇEK