Kentsel ısı adası etkisinin azaltılmasında iklim duyarlı tasarım yaklaşımları: Elazığ kent örneği
Climate sensitive design approaches in reducing urban heat island effect: The Elâzığ city case
- Tez No: 943560
- Danışmanlar: PROF. DR. SEVGİ YILMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Peyzaj Mimarlığı, Landscape Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 283
Özet
Amaç: Elazığ kentinde kentsel ısı adası (KIA) etkisinin makro ölçekli termal band analiziyle belirlenmesi ve bu etkinin azaltılması için yapılacak mikro ölçekli çalışmalar ile iklime duyarlı kentsel tasarım modellerinin oluşturulması amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışma iklim, kent, planlama ve tasarım konularını kapsayan disiplinler temelinde dört aşamada gerçekleştirilmiştir. Birinci aşamada çalışma alanının sahip olduğu doğal ve kültürel peyzaj özellikleri tanımlanmıştır. İkinci aşamada makro ve mezo ölçekli analiz çalışmaları yapılmıştır. Bu kapsamda 2014, 2018 ve 2022 yılları Temmuz ayına ait Landsat 8 ve 9 uydu görüntüleri kullanılarak“Alan Kullanım Değişikliği”ve“Yer Yüzey Sıcaklığı”analizleri gerçekleştirilmiş, Elazığ kentinde KIA profili ortaya çıkartılmıştır. Üçüncü aşamada mikro ölçekli analiz çalışmaları yapılmıştır. Bu kapsamda çalışma alanında farklı alan kullanımlarına göre belirlenen on beş alan içinde en yüksek yer yüzey sıcaklığına sahip üç alan üzerinde hava tahmin istasyonu cihazı ile hava sıcaklığı analizleri yapıldıktan sonra bu alanlarda KIA etkisini azaltmak için 23 adet peyzaj tasarım senaryosu hazırlanmış ve ENVI-met 5.7.1 modeli ile 46 adet mikro iklim simülasyonu gerçekleştirilmiştir. Son aşamada ise elde edilen veriler kapsamlı bir şekilde değerlendirilerek Elazığ kentinde KIA etkisinin azaltılmasında iklim duyarlı kentsel tasarım stratejileri oluşturulmuştur. Bulgular: 2014, 2018 ve 2022 yıllarında Elazığ ili Mücavir alanında Elazığ İli Merkez ilçeye göre konut yapısı değişikliğine bağlı olarak yer yüzey sıcaklığında sırasıyla 1,6 °C, 1,3 °C ve 1,6 °C düşüş tespit edilmiştir. Birinci çalışma alanında yaprak döken ağaçların kullanıldığı senaryolarda ibreli ağaçlara göre daha fazla sıcaklık düşüşü tespit edilmiştir. En yüksek serinletici etki orta çap ve gövde yapısına sahip yaprak döken ağaçların (15 m) kullanıldığı senaryoda gözlemlenmiştir. Bu senaryoda hava sıcaklığı mevcut duruma göre 1,2 °C, bitkisiz senaryoya göre ise 1,6 °C düştüğü belirlenmiştir. Kış dönemi günlük hava sıcaklığı değerleri mevcut senaryoya göre 0,2 °C düştüğü tespit edilmiştir. İkinci çalışma alanında yaz döneminde en büyük serinletme etkisi Acer platanoides L.'in kullanıldığı senaryodan elde edilmiştir. Temel senaryoya göre 0,8 °C, bitki örtüsüz senaryoya göre ise 3,0 °C'lik önemli bir sıcaklık düşüşü tespit edilmiştir. Kış dönemi hava sıcaklığı değerleri mevcut senaryoya göre -0,6-+0,1 °C arasında değişim gözlemlenmiştir. Üçüncü çalışma alanında çim, ağaç, su yüzeyi ve çatı bahçesi gibi peyzaj öğelerinin entegrasyonu sonucu yaz dönemi günlük hava sıcaklığı ortalamasında 1,5 °C'lik bir soğutma etkisi göstermiştir. Bu senaryolara ait kış dönemi günlük ortalama hava sıcaklıkları mevcut senaryoya göre 0,1-0,4 °C arasında azalma olduğu tespit edilmiştir. Sonuç: Çalışma, çeşitli mikro iklim parametrelerinin dış mekanlar üzerindeki etkilerinin analiz edilmesinde peyzajın önemini ortaya koymaktadır. Kentsel bir yerleşim bölgesinde peyzaj deseninin değiştirilmesi mikro iklimi doğrudan etkilemektedir.
Özet (Çeviri)
Purpose: This thesis aims to determine the Urban Heat Island (UHI) effect with macro-scale analysis studies and to create climate-sensitive urban design models with micro-scale studies to reduce this effect In Elazığ city. Method: The study was carried out in four stages based on disciplines covering climate, city, planning and design issues. In the first stage, the natural and cultural landscape features of the study area were prepared. In the second stage, macro and meso scale analysis studies were conducted. In this context,“Land Use Change”and“Land Surface Temperature”analyses were carried out using Landsat 8 and 9 satellite images of July 2014, 2018 and 2022, and the urban heat island profile was revealed in Elazığ city. In the third stage, micro-scale analysis studies were carried out. In this context, after air temperature analyses were performed with the weather forecast station device in the three areas with the highest land surface temperature among the fifteen areas determined in the study area, 23 landscape scenarios were prepared and 46 microclimate simulations were carried out with the ENVI-met 5.7.1 model to mitigate the effect of the UHI in these areas. Findings: Due to the change in housing structure between the urban area of Elazığ province and the central district, a ground surface temperature difference of 1.6 °C, 1.3 °C and 1.6 °C was detected in 2014, 2018 and 2022, respectively. In the first study area, more temperature decreases were detected in the scenarios where deciduous trees were used compared to coniferous trees. The greatest cooling effect occurred in the scenario where deciduous trees with medium diameter and trunk structure (15 m) were used. In this scenario, the air temperature decreased by 1.2 °C compared to the base scenario and by 1.6 °C compared to the no-vegetation scenario. In the second study area, the greatest cooling effect in the summer period was obtained from the scenario where Acer platanoides L. was used. A significant temperature decrease of 0.8 °C occurred compared to the base scenario and 3.0 °C compared to the scenario without vegetation. Winter temperature values varied between -0.6-+0.1 °C according to the base scenario. In the third study area, the addition of grass, trees, water surface and roof garden had a cooling effect of 1.5 °C on the average daily air temperature in the summer period. The average daily air temperatures in the winter period of these scenarios decreased by 0.1-0.4 °C compared to the base scenario. Results: The study reveals the importance of landscape in analyzing the effects of various microclimate parameters on outdoor spaces. Changing the landscape pattern in an urban settlement area obviously affects the microclimate.
Benzer Tezler
- Kentsel mikro iklimin iyileştirilmesine yönelik kent dokularında ısı adası etki değerlendirme ve azaltım stratejileri geliştirme modeli: İstanbul örneği
The model of urban heat island impact assessment and mitigation strategies in urban fabric to improve urban microclimate: The case of İstanbul
DENİZ ERDEM OKUMUŞ
Doktora
Türkçe
2022
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATİH TERZİ
- Analyzing thermal comfort of transitional spaces through climate-responsive design solutions
Geçiş mekanlarının termal konforunun iklime duyarlı tasarım çözümleri yoluyla analiz edilmesi
ÜMMÜHAN NUR ULU
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İPEK GÜRSEL DİNO
- Kentsel alanlarda oluşan ısı adası etkisinin kentsel tasarım yöntemleri ile azaltılması:aksaray meydanı örneği
Reducing the urban heat island effect by urban design strategies: aksaray square case
BÜŞRA EKİNCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TURGAY KEREM KORAMAZ
- InVEST kentsel soğutma modeli ile yeşil alanların ısı azaltma kapasitesinin değerlendirilmesi: Çanakkale kent merkezi örneği
Assessment of heat mitigation capacity of urban greenspaces with the use of inVEST urban cooling model: Case of Çanakkale city center
DENİZ PUYAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Peyzaj MimarlığıÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜLAY CENGİZ TAŞLI
- Kentsel morfoloji ve mikroiklim ilişkisinin rüzgar temelinde incelenmesi: Karşıyaka (İzmir) örneği
Investigation of urban morphology and microclimate relationship on the basis of wind: The case of Karşiyaka (İzmir)
NURDAN ÇAĞLA ÇAMAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Şehircilik ve Bölge PlanlamaDokuz Eylül ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEDİHA BURCU SILAYDIN