Demans hastalarının ayırıcı tanısı ve prognozunda plasma pTau231 ve BOS biyobelirteçleri ile nörogörüntüleme verilerinin kullanımı
The role of plasma pTau231, CSF biomarkers, and neuroimaging in the differential diagnosis and prognosis of dementia patients
- Tez No: 943956
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BEDİA SAMANCI
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Nöroloji, Neurology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: Nöroloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 88
Özet
Giriş ve Amaç: Alzheimer hastalığı (AH) başta olmak üzere nörodejeneratif hastalıklarda kan temelli biyobelirteçler erken tanı, ulaşılabilirlik ve hastalık sürecinin izlenmesi açısından kritik öneme sahiptir. Plazma pTau231, literatürde AH patofizyolojisinde en erken yükselmeye başlayan biyobelirteçlerden olup, beyin amiloid birikimi ve tau patolojisini yansıtmaktadır. Bu çalışma, amiloid negatif hafif kognitif bozukluk (A-HKB), amiloid pozitif HKB (A+HKB), erken evre AH ve frontotemporal demans (FTD) hastalarında plazma pTau231 düzeylerini inceleyerek BOS ve beyin volümleri ile olan ilişkisini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Yöntem: Bu çalışmaya İstanbul Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Davranış ve Hareket Bozuklukları Bilim Dalı'ndan 2023-2024 arasında başvurmuş, 66.3 (±9.2) yaş ortalamasına sahip 84 katılımcı dahil edilmiştir. Katılımcılar A-HKB (n=10), A+HKB (n=31), AH (n=26) ve FTD (n=17) olmak üzere dört gruba ayrılmıştır. Plazma pTau231 seviyeleri SiMOA (tek moleküler analiz) yöntemiyle ölçülmüş, BOS Aβ 1-42, pTau181, tTau ve NfL düzeyleri ile korelasyon analizleri yapılmıştır. Ayrıca 28 katılımcıdan oluşan alt grupta yapısal MRG incelemesi Freesurfer ile segmente edilerek beyin volümlerinin plazma pTau231 ile ilişkisi değerlendirilmiştir. Bulgular: Plazma pTau231, 35 (%42) katılımcıda saptanma eşiğinin altında bulunmakla beraber medyan değerleri A-HKB ve A+HKB (p = 0.03), A-HKB ve AH (p = 0.03) ve FTD ile AH (p=0.049) arasında anlamlı düzeyde farklı saptanmıştır. Plazma pTau231, BOS Aβ 1-42 ile negatif (r = -0.38), BOS tTau ile ise pozitif korelasyon göstermiştir (r = 0.24). AH hastalarında plazma pTau231 ile BOS pTau181 arasında negatif korelasyon izlenmiştir (r = -0.58). Plazma pTau231'in BOS Aβ42 ve pTau181 pozitifliğini öngörmedeki AUC değerleri sırasıyla 0.79 ve 0.77, AH ve FTD tanısı koymadaki AUC değerleri ise sırasıyla 0.66 ve 0.71 olarak bulunmuştur. Beyin volümleri ile ilişkiye bakıldığında plazma pTau231'in sağ inferior paryetal korteks ile negatif korelasyon gösterdiği (r = -0.61) belirlenmiştir. A+HKB grubunda amigdalanın sol paralaminar (r = 0.85) ve sol lateral nukleusları (r = 0.81) ile pozitif korelasyon bulunmuştur. Tartışma: Elde edilen bulgular, plazma pTau231'in erken AH evrelerinde duyarlı bir belirteç olabileceğini ve BOS biyobelirteçleriyle ilişkili olduğunu göstermektedir. A+HKB ve AH hastalarını A-HKB ve FTD hastalarından ayırt edebilmesi, pTau231'in AH tanısındaki potansiyel rolünü desteklemektedir. Ayrıca, farklı beyin bölgelerinin volümleriyle olan ilişkisi, nörodejenerasyonun erken döneminde tau patolojisiyle ilişkili olduğuna işaret etmektedir. Plazma pTau231'in AH tanısı ve progresyonunu değerlendirmek için klinik kullanımının daha geniş çalışmalar ile desteklenmesi gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
Introduction and Objective: Blood-based biomarkers play a critical role in the early diagnosis, accessibility, and monitoring of disease progression in neurodegenerative diseases, particularly Alzheimer's disease (AD). Plasma pTau231 is one of the earliest biomarkers to increase in the pathophysiology of AD, reflecting brain amyloid accumulation and tau pathology. This study aims to examine plasma pTau231 levels in amyloid-negative mild cognitive impairment (A-MCI), amyloid-positive MCI (A+MCI), early-stage AD, and frontotemporal dementia (FTD) patients and to evaluate its relationship with cerebrospinal fluid (CSF) biomarkers and brain volumes. Methods: This study included 84 participants (mean age: 66.3 ± 9.2 years) who were admitted to the Department of Behavioral and Movement Disorders, Istanbul University Faculty of Medicine, Department of Neurology, between 2023 and 2024. Participants were categorized into four groups: A-MCI (n=10), A+MCI (n=31), AD (n=26), and FTD (n=17). Plasma pTau231 levels were measured using the SiMOA (single-molecule analysis) method, and correlation analyses were conducted with CSF Aβ 1-42, pTau181, tTau, and NfL levels. Additionally, in a subgroup of 28 participants, structural MRI analysis was performed using Freesurfer to assess the relationship between plasma pTau231 and brain volumes. Results: Plasma pTau231 was below the detection threshold in 35 (42%) participants. However, median levels were significantly different between A-MCI and A+MCI (p = 0.03), A-MCI and AD (p = 0.03), and FTD and AD (p = 0.049). Plasma pTau231 showed a negative correlation with CSF Aβ 1-42 (r = -0.38) and a positive correlation with CSF tTau (r = 0.24). In AD patients, a negative correlation was observed between plasma pTau231 and CSF pTau181 (r = -0.58). The AUC values of plasma pTau231 for predicting CSF Aβ42 and pTau181 positivity were 0.79 and 0.77, respectively, while its AUC values for distinguishing AD from FTD were 0.66 and 0.71, respectively. Regarding brain volume relationships, plasma pTau231 showed a negative correlation with the right inferior parietal cortex (r = -0.61). In the A+MCI group, a positive correlation was found between plasma pTau231 and the left paralaminar (r = 0.85) and left lateral nuclei (r = 0.81) of the amygdala. Discussion: The findings suggest that plasma pTau231 could be a sensitive biomarker in the early stages of AD and is associated with CSF biomarkers. Its ability to differentiate A+MCI and AD patients from A-MCI and FTD patients supports its potential role in AD diagnosis. Additionally, its relationship with brain region volumes indicates an association with tau pathology in the early stages of neurodegeneration. Larger studies are needed to further validate the clinical utility of plasma pTau231 for AD diagnosis and disease progression assessment.
Benzer Tezler
- Demans hastalarının ayırıcı tanısında kullanılan tanısal testlerin karşılaştırılması
Comparison of diagnostic tests used in the differential diagnosis of patients with dementia
ELİFCAN ALADAĞ KARAKULAK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2016
GeriatriHacettepe Üniversitesiİç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELTEM GÜLHAN HALİL
- Alzheimer hastalığı, hafif kognitif bozukluk ve vasküler demans seyrinin klinik ve nöropsikolojik açıdan incelenmesi
Alzheimer hastaliği, hafif kognitif bozukluk ve vasküler demans seyrinin klinik ve nöropsikolojik açidan incelenmesi
SELVER BURCU TELLİOĞLU
- Demans ayırıcı tanısında VEMP testi
VEMP test in differential diagnosis of dementia
ÇİĞDEM ÖZCAN TUNALI
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2012
NörolojiEskişehir Osmangazi ÜniversitesiNöroloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DEMET ÖZBABALIK ADAPINAR
- Alzheimer hastalığı ve frontotemporal demans hastalığının ayırıcı tanısında transkranial manyetik stimulasyon yönteminin tanısal katkısı
The diagnostic contribution of the transcranial magnetic stimulation method in the differential diagnosis of alzheimer's disease and frontotemporal dementia disease
ÖZGÜN KÖKSAL
- Alzheimer demans, parkinson demans, subkortikal vasküler demans ve frontotemporal demans hastalarında nöropsikolojik profil ve davranışsal değişimlerin değerlendirilmesi
Evaluation of neuropsychological profile and behavioral changes in alzheimer dementia, subcortical vascular dementia, behavioral variant frontotemporal dementia, parkinson's disease dementia
ABDULLAH ARI